«Αντίπορος έρωτας»

Ο «Αντίπορος έρωτας» της Μοσχούλας Κοντοσταύλου (κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κασταλία), μυθιστόρημα που εξαπλώνεται σε πολλούς γεωγραφικούς τόπους, στην Αθήνα, στην Κωνσταντινούπολη, στην Πάρο, όπως και στην Ευρώπη, έχει στο κέντρο της θεματολογίας του ένα βασικό τρίπτυχο: τη μνήμη, τον χρόνο και τον έρωτα.

Το καθοδηγητικό νήμα στο βιβλίο είναι ο έρωτας ανάμεσα σε μια Ελληνίδα γιατρό, τη Ρωμυλία, και σε έναν Τούρκο πανεπιστημιακό δάσκαλο, τον Τζελάλ. Η γνωριμία και η επαφή τους κρατούν από παλιά, από τα πρώτα βήματα των φοιτητικών και των νεανικών τους χρόνων, και ο δεσμός τους συνεχίζεται μέχρι την ώρα που θα βάλει απρόσμενο τέρμα ο θάνατος της Ρωμυλίας. Πρόκειται για έναν έρωτα που έμεινε ενδεχομένως παντοτινός επειδή δεν του δόθηκε ποτέ η ευκαιρία να ενεργήσει και να δουλέψει με όλη του τη δύναμη. Κι αυτό, πιθανόν εξαιτίας των διαφορετικών τόπων στους οποίους γεννήθηκαν και μεγάλωσαν οι δυο εραστές, ίσως λόγω και της κάποιας διαφοράς της ηλικίας (η Ρωμυλία είναι λίγο μεγαλύτερη από τον Τζελάλ), πρωτίστως πάντως επειδή η Ρωμυλία ήταν ανέκαθεν προσανατολισμένη αλλού: στο επάγγελμά της, στον συζυγικό βίο και στα παιδιά της, που δεν την άφησαν, είτε ως πραγματική αιτία είτε ως ζωτικό πρόσχημα, να τολμήσει ένα διαφορετικό βήμα στη ζωή της.

Η αφήγηση, που επιμερίζεται στους επιμέρους μονολόγους των ηρώων (των πρωταγωνιστών και των προσώπων που έχουν συνδεθεί στενά μαζί τους), είναι μια συνεχής λειτουργία της μνήμης όλων: πρώτα των πρωταγωνιστών, καθώς ανακαλεί τις μετρημένες συναντήσεις και συνευρέσεις τους, ύστερα των υπολοίπων, καθώς φέρνει στην επιφάνεια όσα τους ενώνουν με τους πρωταγωνιστές. Αποκτά, παρόλα αυτά, η μνήμη και συλλογικό χαρακτήρα με το σύνολο των αφηγηματικών προσώπων να ανατρέχουν στα ιστορικά και στα πολιτικά γεγονότα των δεκαετιών του 1970 και του 1980 και στις ιδεολογικές αντιπαραθέσεις της εποχής (και δεν μιλώ μόνο για όσα έχουν να κάνουν με τις ελληνοτουρκικές σχέσεις).

Ο «Αντίπορος» αποτελεί παράλληλα ένα μυθιστόρημα για τον χρόνο. Κι αυτό όχι γιατί διατρέχει το παρελθόν, θέλοντας να εγκλωβίσει και να αποτυπώσει κάποια σημεία και δεδομένα του (αυτός είναι ο ρόλος της μνήμης), αλλά επειδή οι μονόλογοι της Ρωμυλίας και του Τζελάλ αναχωνεύουν συνεχώς τον χρονότοπο των περιορισμένων τους συνευρέσεων: έναν χρονότοπο εξαιρέσεων που θα φτιάξει έναν ανάποδο κανόνα (ή έναν αντικανόνα) για το ιστορικό (ή για τη μέθοδο κεφαλαιοποίησης) του ερωτικού τους κόσμου.

Χάρη ακριβώς σε μια τέτοια διοργάνωση της ύλης της καταφέρνει η συγγραφέας να δώσει ζωντάνια και αληθινή πνοή σε ένα θέμα που κινδυνεύει στις περισσότερες περιπτώσεις από την αφέλεια, από την κοινοτοπία και κυρίως από την αισθηματική στέγνια που προκαλεί σχεδόν αυτομάτως ο υπερσυναισθηματισμός. Ο «Αντίπορος» δεν είναι ένα μυθιστόρημα ωραιοποίησης και εξιδανίκευσης του έρωτα, αλλά ένα βιβλίο για τον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να διασώσουμε τον έρωτα μέσα μας χωρίς να τον μετατρέψουμε σε κειμήλιο και χωρίς να του επιτρέψουμε να καταλήξει σε μια άνοστη και ξύλινη γλώσσα, ικανή να του αφαιρέσει όλους τους χυμούς και τους πόρους με τους οποίους δεν έχει πάψει ευτυχώς ακόμη να ανθεί και να θάλλει.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ