Η μαγεία της σκηνής

Κάνει και μια ενδιαφέρουσα αναφορά-αναδρομή στην γέννηση της θεατρικής τέχνης, ο Βρετανός ηθοποιός, συγγραφέας και σκηνοθέτης:

«Το νόημα της λέξης Drama προέρχεται από το Ελληνικό “δρᾶν”, που σημαίνει “ενεργώ”…και η λέξη θέατρο γεννιέται από το Ελληνικό “Θέατρον”, που στην κυριολεξία σημαίνει τον χώρο όπου κάποιος θεάται (βλέπει, παρατηρεί). Έναν χώρο, όπου όχι μόνο κοιτάζουμε, αλλά βλέπουμε, λαμβάνουμε και αντιλαμβανόμαστε. Όπως συνηθιζόταν στα Ελληνικά θέατρα, όταν έβλεπες τους ηθοποιούς έβλεπες μαζί και το τοπίο γύρω από το θέατρο και πέρα στον ορίζοντα».

Και συνεχίζει, επισημαίνοντας ότι «ζούμε σε εποχή που είναι δύσκολο να δούμε καθαρά». Γιατί υπάρχει ένα συγκεκριμένο αποκύημα φαντασίας που μας περιβάλλει συνεχώς: «Εκείνο που ζητά να μας χωρίσει. Από την αλήθεια. Να σπείρει τον διχασμό ανάμεσά μας. Έτσι που να είμαστε χωρισμένοι. Οι άνθρωποι από τους ανθρώπους. Οι γυναίκες από τους άντρες. Τα ανθρώπινα όντα από τη φύση».

Η ουσία του θεάτρου, είναι ακριβώς η κατάργηση όλων των διαχωριστικών γραμμών. Το θέατρο όταν το υπηρετείς και το αγαπάς, ανοίγει την ψυχή σου.

Σε κάνει να «χωράς» ξένες ζωές. Να «ντύνεσαι» ξένες ζωές και να τις επικοινωνείς. Σε κάνει να χάνεις το εγώ σου, για να βρεις τον εαυτό σου στο μεγάλο εμείς. Σε κάνει να συμβαίνεις, είτε βρίσκεσαι επί σκηνής, είτε βρίσκεσαι στους θεατές. Τουλάχιστον προσωπικά, αυτό κατάλαβα, αυτό ένιωσα και αυτό μοιράζομαι.

Θυμάμαι κάποτε στην δραματική σκηνή, μια σπουδαία δασκάλα και εξαιρετική ηθοποιός, η Φιλαρέτη Κομνηνού, μας εξηγούσε πώς κατάλαβε ότι θέλει αυτόν τον δρόμο να ακολουθήσει στην ζωή της. Είχε δει λέει μια παράσταση, η οποία τόσο πολύ της άρεσε, ώστε ορκίστηκε στον εαυτό της να κάνει ό,τι μπορεί για να ανέβει εκεί πάνω, από όπου πήγαζε όλη εκείνη η μαγεία.

Είναι στ’ αλήθεια υπέροχη η μαγεία της σκηνής. Αλλά ακόμη πιο υπέροχο γίνεται το θέατρο όταν το όποιο κενό ανάμεσα στην σκηνή και στους θεατές καλύπτεται, διασχίζεται. Όταν οι ηθοποιοί προσφέρονται, κερνούν την παρουσία τους, κι όταν ακριβώς το ίδιο, κάνουν οι θεατές. Έτσι καλός ηθοποιός και ταυτόχρονα καλός θεατής είναι αυτός που είναι διατεθειμένος να μπει στη θέση του άλλου, εν προκειμένω του ρόλου. Του όποιου ρόλου.

Χωρίς ποτέ να τον κατακρίνει. Έχοντας ίσως κατά του νου, την ρήση του Ρεμί Μπραγκ, του Γάλλου φιλοσόφου :

«Ο Άνθρωπος είναι ένας ρόλος πολύ δύσκολος να τον παίξει κανείς. Τόσο δύσκολος που μόνο ένας Θεός μπόρεσε τελικά να τον υποδυθεί».

Βλέπουμε στ’ αλήθεια θέατρο, όταν η παράσταση καταφέρνει να μας αποσπάσει με την θέλησή μας, ένα κομμάτι του εαυτού, της σκέψης και της καρδιάς μας. Όταν χαριζόμαστε, σε ενεστώτα, ενεστώτα διαρκείας.

Άλλωστε στο θέατρο, σε όποιο χρόνο κι αν αναφέρεται το εκάστοτε έργο, το ζήτημα, όπως τόσο εύστοχα λέει στο μήνυμά του ο McBurney, είναι πάντοτε η παρούσα στιγμή.

Αυτό το θεϊκό και σοφό τώρα που η ζωή τόσο απλόχερα μας δίνει και εμείς τόσο συχνά το αγνοούμε και το περιφρονούμε, γιατί ο νους μας, έχει μάθει είτε να σκάβει στα χώματα του χθες, μηρυκάζοντας τα ίδια και τα ίδια, είτε να καλπάζει στα βουνά του αύριο, αναζητώντας το ανύπαρκτο.
Κι όμως, ο επίλογος του μηνύματος του McBurnay, τα λέει όλα:

«Αν βρισκόμασταν στην Επίδαυρο θα μπορούσαμε να σηκώσουμε τα μάτια για να δούμε πως όλο αυτό το μοιραζόμαστε με το τοπίο πέρα στον ορίζοντα. Να δούμε πως είμαστε πάντοτε κομμάτι της φύσης, πως δεν μπορούμε να ξεφύγουμε από αυτήν... Ή αν ίσως πάλι βρισκόμασταν στο Globe (σ.σ στο σαιξπηρικό θέατρο) θα βλέπαμε πόσο ξεκάθαρα τίθενται σε όλους εμάς, εσώτερα ερωτήματα. Και αν κρατούσαμε στα χέρια μας ένα Κυρηναϊκό φλάουτο 40.000 χρόνων, θα αντιλαμβανόμασταν πως παρελθόν και παρόν είναι ένα. Πως η αλυσίδα της ανθρώπινης κοινότητας δεν θα σπάσει ποτέ από τυράννους και δημαγωγούς».

Γιατί το θέατρο, δεν είναι απλά, «γέννημα» της αρχαίας ελληνικής δημοκρατίας.

Το θέατρο είναι η δημοκρατία, στην πιο ουσιαστική έκφρασή της: Αναζήτηση της ελευθερίας μέσα από την αγάπη και αναζήτηση της αγάπης μέσα από την ελευθερία.

Δεν είναι τυχαίο που κορυφαία «θεατρική ατάκα», τόσες χιλιάδες χρόνια μετά, παραμένει ακόμα εκείνη της ηρωίδας του Σοφοκλή, της Αντιγόνης:

«Ούτοι συνέχθειν, αλλά συμφιλείν έφυν».
Δηλαδή, «Δεν γεννήθηκα για να μοιράζομαι μίσος, γεννήθηκα για να μοιράζομαι αγάπη».