Οι αεροπορικές τραγωδίες στο ποδόσφαιρο

Η Λέστερ πενθεί για το θάνατο του προέδρου και ιδιοκτήτη της, Βιτσάι Σριβανταναπράμπα, και των υπολοίπων επιβατών του μοιραίου ελικοπτέρου που συνετρίβη στο πάρκινγκ του γηπέδου της αγγλικής ομάδας το βράδυ του περασμένου Σαββάτου. Μαζί με τις «αλεπούδες» πενθεί και το παγκόσμιο ποδόσφαιρο, που είδε τη «μαύρη βίβλο» της ιστορίας να ανοίγει για ακόμα μία φορά και να γράφονται καινούργια ονόματα στις σελίδες. Οι προσευχές δεν εισακούστηκαν… Παρά τον ήδη μακρύ κατάλογο με τα δυστυχήματα που έχουν πλήξει το χώρο του ποδοσφαίρου μέσα στον προηγούμενο αλλά και σε αυτόν τον αιώνα, το νέο τραγικό αυτό συμβάν ήρθε να προστεθεί στη λίστα προκαλώντας εκ νέου σοκ στην παγκόσμια κοινή γνώμη. Με αφορμή τη νέα τραγωδία, το «Φως» ανοίγει το χρονοντούλαπο της ιστορίας. Ξεφυλλίζει τις σελίδες της «μαύρης βίβλου» που συντάραξαν τον αθλητισμό και σας παρουσιάζει τα αεροπορικά δυστυχήματα στο χώρο που ποδοσφαίρου που «βύθισαν» στο πένθος ολόκληρο τον πλανήτη αλλά και που παρά το πέρασμα των χρόνων παραμένουν «ζωντανά» μέχρι σήμερα στη μνήμη…

Η τραγωδία της Σουπέργκα

Το 1949 η Ιταλία προσπαθούσε να επουλώσει τις πληγές που είχε ανοίξει ο πόλεμος. Μέσα σ’ αυτά τα δύσκολα χρόνια της προσπάθειας για ανοικοδόμηση και της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο, γεννήθηκε μία υπερδύναμη που έγινε το σύμβολο της νέας Ιταλίας. Ο λόγος για την μεγάλη Τορίνο της δεκαετίας του ’40, που η μοίρα το ήθελε να είναι και η πρώτη ποδοσφαιρική ομάδα που γνώρισε αεροπορική τραγωδία. Η ομάδα επέστρεφε στη «βάση» της έπειτα από ένα φιλικό παιχνίδι κόντρα στη Μπενφίκα στη Λισσαβώνα. Η «γκρανάτα» βάδιζε ακάθεκτη για το πέμπτο της πρωτάθλημα μέσα στη δεκαετία, καθώς τέσσερις αγωνιστικές πριν από το τέλος είχε τέσσερις βαθμούς περισσότερους από την Ίντερ και έξι από τη Μίλαν. Κι όμως! Στις 4 Μαΐου του 1949 το αεροπλάνο, τύπου Fiat G-212, της εταιρείας Avio Linee Italiane (θυγατρική της FIAT) που μετέφερε την αποστολή έπεσε σε ομίχλη λίγο προτού προσγειωθεί στο αεροδρόμιο του Τορίνου και προσέκρουσε στον λόφο Σουπέργκα, που υψώνεται στα νότια της πόλης και συνετρίβη. Από τη σύγκρουση 31 άτομα βρήκαν τραγικό θάνατο: έξι παράγοντες και μέλη του τεχνικού επιτελείου, 4 μέλη του πληρώματος, 3 δημοσιογράφοι και φυσικά όλοι οι ποδοσφαιριστές. Ανάμεσα στους τελευταίους και ο Βαλεντίνο Ματσόλα, πατέρας του μετέπειτα σπουδαίου μέσου της Ίντερ, Σάντρο Ματσόλα. Μόνο δύο ποδοσφαιριστές φάνηκαν τυχεροί, καθώς δεν ταξίδεψαν στη Λισσαβόνα: ο Σάουρο Τομά, που ήταν τραυματίας και ο Λουίτζι Τζουλιάνο που δεν πρόλαβε να βγάλει διαβατήριο. Δύο ημέρες αργότερα, περίπου μισό εκατομμύριο φίλαθλοι έδωσαν το «παρών» στην κηδεία των θυμάτων και είπαν το τελευταίο «αντίο» στα μεγάλα αστέρια της Τορίνο. Η Ίντερ και η Μίλαν, που διεκδικούσαν τον τίτλο, ζήτησαν το πρωτάθλημα να κατακυρωθεί στην Τορίνο. Η ομοσπονδία διαφώνησε και στις τελευταίες τέσσερις αγωνιστικές η Τορίνο αγωνίστηκε με την ομάδα νέων. Το ίδιο έπραξαν και οι αντίπαλοί της ως ένδειξη σεβασμού. Η Τορίνο σήκωσε στον ουρανό της Ιταλίας τον τίτλο της πρωταθλήτριας, αλλά έκτοτε ποτέ δεν κατάφερε να ξαναγίνει εκείνη η μεγάλη ομάδα.

Ένα ρολόι σταματημένο στις 15:04

Δεν πρόλαβε να περάσει ούτε μία δεκαετία και μία νέα τραγωδία συντάραξε τον κόσμο. Ήταν 6 Φεβρουαρίου του 1958, όταν το αεροπλάνο που επρόκειτο να μεταφέρει στη Βρετανία την αποστολή της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, η οποία είχε φύγει από το Βελιγράδι με το ισόπαλο 3-3 κόντρα στον Ερυθρό Αστέρα για το Κύπελλο Πρωταθλητριών. Το ελικοφόρο «Airspeed Ambassador» σταμάτησε στο Μόναχο για ανεφοδιασμό και το ρολόι έδειχνε 15:04 τοπική ώρα όταν κατά την τρίτη του προσπάθεια απογείωσης, λόγω χιονοθύελλας, απέτυχε να κερδίσει ύψος και έπεσε σ’ ένα χωράφι δίπλα στο αεροδρόμιο. Ανασύρθηκαν νεκροί οι ποδοσφαιριστές Τζεφ Μπεντ, Ρότζερ Μπίρν, Έντι Κόλμαν, Μαρκ Τζόουνς, Ντέιβιντ Πεγκ, Τόμι Τέιλορ και Λίαμ «Μπίλι» Γουίλαν, όπως επίσης οκτώ δημοσιογράφοι, τρία στελέχη της ομάδας, δύο μέλη του πληρώματος και δύο φίλαθλοι, ενώ το μεγάλο αστέρι της ομάδας, ο Ντάνκαν Έντουαρντς κατέληξε λίγες ώρες αργότερα στο νοσοκομείο του Μονάχου. Οι γερμανικές Αρχές κατηγόρησαν τον πιλότο Τζέιμς Θέιν ως υπαίτιο του δυστυχήματος, επειδή δεν ολοκλήρωσε τη διαδικασία αποπαγοποίησης των φτερών του αεροπλάνου. Η «British Airways» τον απέλυσε, αλλά έπειτα από 10 χρόνια απαλλάχθηκε από κάθε κατηγορία. Ο ίδιος εγκατέλειψε τους ουρανούς και ασχολήθηκε με την εκτροφή πουλερικών. Όσο για τη Γιουνάιτεντ του Ματ Μπάσμπι; Η τραγωδία ξεκλήρισε τη Μάντσεστερ και όσοι παίκτες επέζησαν από το δυστύχημα μαζί με πολλούς από την εφηβική ομάδα έφτασαν μέχρι τον τελικό του Κυπέλλου Αγγλίας, όπου ηττήθηκαν 2-0 από την Μπόλτον. Αυτή ήταν η ομάδα που πήρε το προσωνύμιο «μπέμπηδες», η οποία αναγεννήθηκε από τις «στάχτες» της και το 1968 με επικεφαλής τους διασωθέντες από το δυστύχημα Μπόμπι Τσάρλτον και Μπιλ Φόουκς, αλλά και τον νεαρό Τζορτζ Μπεστ ανέβηκαν στην κορυφή της Ευρώπης συντρίβοντας την Μπενφίκα του μεγάλου Εουσέμπιο με 4-1 στον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών.

Δύο δυστυχήματα σε ισάριθμα έτη

Πριν… στεγνώσει η μελάνη από τα δημοσιεύματα του Τύπου για την τραγωδία του Μονάχου, δύο νέα δυστυχήματα προστέθηκαν στη λίστα. Το πρώτο «χτύπημα» σημειώθηκε στις 16 Ιουλίου του 1960, όταν το αεροσκάφος της «Zone Redningskorpset» που μετέφερε οχτώ παίκτες που πήγαιναν να κάνουν δοκιμαστικό για την Ολυμπιακή Ομάδα ποδοσφαίρου της Δανίας έπεσε έξω από την Κοπεγχάγη. Νεκροί ανασύρθηκαν οι Περ Φουντς Γιένσεν, Έρικ Πόνταλ Γιένσεν, Κερτ Κράμερ, Σόρεν Άντερσεν, Μπόργκε Λάρσεν, Άρνε Κάρλσεν, Ιμπ Έσκιλντσεν και Έρλινγκ Σπαλκ, ενώ ο πιλότος που έχασε τον έλεγχο του αεροπλάνου αν και σώθηκε έχασε τα πόδια του. Μόλις έναν χρόνο αργότερα, στις 3 Απριλίου του 1961, αεροπλάνο της «Lan Chile» έπεσε στις κορυφές των Άνδεων με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 24 άνθρωποι. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν και 8 παίκτες της Γκριν Κρος, ο προπονητής της ομάδας και ένας συνεργάτης του, αλλά και μέλη της διοίκησης. Ήταν η πρώτη ποδοσφαιρική τραγωδία στην Λατινική Αμερική.

Έπειτα από μία αναμέτρηση για το Κύπελλο η ομάδα του Σαντιάγκο επέστρεφε στη «βάση» της. Το μικρό αεροσκάφος όμως δεν επέτρεψε σε όλα τα μέλη του συλλόγου να επιβιβαστούν και για το λόγο αυτό χρειάστηκε ένα δεύτερο αεροπλάνο, το οποίο μετέβη κανονικά στον προορισμό του. Από τις έρευνες βρέθηκε η ουρά και μερικά ανθρώπινα μέλη από το δυστύχημα και χρειάστηκε να περάσουν 54 χρόνια, ήτοι το 2015, όταν μια ομάδα ερευνών ορειβατών, κατάφεραν να εντοπίσουν σε υψόμετρο 3.200, κοντά στις κορυφές των Άνδεων, τα υπολείμματα από την άτρακτο και τον έλικα του δικινητήριου αεροσκάφους «DC-3» της «LAN», αλλά και οστά από τους άτυχους επιβαίνοντες.

«Όταν βρήκαμε τα συντρίμμια, νιώθαμε την ενέργεια του χώρου, μπορούσαμε να αναπνεύσουμε τον πόνο», είπε χαρακτηριστικά ένας από τους ορειβάτες, ο Λεονάρδο Αλμπορνός. Προς τιμήν του συλλόγου, το Κύπελλο Χιλής του 1961, για αγώνα του οποίου είχε μεταβεί στο Οσόρνο (νοτίως του Σαντιάγο) η αποστολή της ομάδας, μετονομάστηκε σε Κύπελλο Γκριν Κρος, ενώ ο σύλλογος επλήγη και από οικονομικό σκάνδαλο με αποτέλεσμα τον υποβιβασμό του το 1962 και εν τέλει τη διάλυσή του και την απορρόφησή του από την Τεμούκο. Οχτώ χρόνια μετά την τραγωδία της Γκριν Κρος, μία ακόμα ομάδα από τη λατινική Αμερική βρέθηκε στο επίκεντρο. Ο λόγος για τον σύλλογο της Λα Παζ, Δε Στρόνγκεστ. Έπειτα από ένα φιλικό παιχνίδι το αεροσκάφος της «Lloyd Aereo Boliviano» έπεσε σε έδαφος της Βολιβίας, αφήνοντας πίσω του 78 νεκρούς εκ των οποίων 19 είναι μέλη της ομάδας!

Η Παχτακόρ του Χατζηπαναγή και το… μυστήριο του Περού

Ο Βασίλης Χατζηπαναγής πριν φορέσει τα χρώματα του Ηρακλή είχε αγωνιστεί στην Παχτακόρ από το 1972 ως το 1975. Τέσσερα χρόνια όμως μετά την αποχώρηση του θρυλικού «Βάσια», το 1979, η Παχτακόρ «βυθίστηκε» στο πένθος. Η ομάδα ταξίδευε με προορισμό το Μινσκ της Λευκορωσίας, όπου θα αντιμετώπιζε την Ντιναμό, ωστόσο στον εναέριο χώρο του Ντνιπροντζέρτσουνσκ, της σοβιετικής τότε Ουκρανίας, συγκρούστηκε με ένα άλλο αεροσκάφος, το οποίο είχε ξεκινήσει το ταξίδι για το Κισινάου της Μολδαβίας. Οι εντολές μπέρδεψαν τον πιλότο του δεύτερου αεροσκάφους, καθώς «έπιασε» την συχνότητα του πρώτου και από τη σύγκρουση ο θλιβερός απολογισμός ήταν 178 νεκροί, εκ των οποίων οι 17 παίκτες της Παχτακόρ και τα μέλη του τεχνικού τιμ της ομάδας.

Στις 8 Δεκεμβρίου του 1987 στο Περού συντρίβεται στην περιοχή Καλάο αεροσκάφος του περουβιανού ναυτικού που μεταφέρει τα μέλη της ομάδας Αλιάνζα Λίμα. Οι νεκροί έφτασαν τους 43, ενώ κανένας από την ομάδα δεν επέζησε. Ο σύλλογος είχε ξεκινήσει το ταξίδι του από την Πουκάλπα, έπειτα από τη νίκη 1-0 επί της τοπικής Ντεπορτίβο για το πρωτάθλημα του Περού, ωστόσο έπειτα από την τραγωδία αίσθηση προκάλεσε το γεγονός ότι το πολεμικό ναυτικό της χώρας διέταξε να σταματήσουν να δημοσιεύονται πληροφορίες για το δυστύχημα και απαγόρευσε τις ιδιωτικές έρευνες, τονίζοντας πως το ατύχημα προκλήθηκε από μηχανική βλάβη. Τελικά, το 2006, ένα τηλεοπτικό πρόγραμμα του Περού ανακάλυψε πως ο πιλότος δεν είχε αρκετή εμπειρία για νυχτερινή πτήση, όπως επίσης ότι έγινε εσφαλμένη διάγνωση για τις διαδικασίες που απαιτούνταν όσον αφορά την προσγείωση, αλλά και την κακή κατάσταση του αεροσκάφους που οδήγησαν στην τραγωδία. Όσο για την ομάδα; Συνέχισε τη σεζόν με παίκτες από την ομάδα νέων, από παλαίμαχους που αγωνίστηκαν εθελοντικά, αλλά και δανεικούς από την Κόλο Κόλο της Χιλής.

Η «Colouful 11» και η Εθνική της Ζάμπια

Στις 7 Ιουνίου του 1989 η πτήση 764 της εταιρείας «Surinam Airways» πέταξε από το αεροδρόμιο του Άμστερνταμ με προορισμό τη πρωτεύουσα του Σουρινάμ, Παραμαρίμπο. Στο αεροπλάνο είχε επιβιβαστεί μια επίλεκτη ομάδα παικτών, η «Colouful 11», για το φιλικό παιχνίδι κόντρα στην «SV Robinhood» που ήταν πρωταθλήτρια του Σουρινάμ, ωστόσο ένας αριθμός ποδοσφαιριστών έμεινε εκτός αφού δεν πήρε άδεια από τους επαγγελματικούς συλλόγους της Ολλανδίας για να αγωνιστεί στο συγκεκριμένο ματς. Ανάμεσα σ’ αυτούς ήταν και οι Ρουντ Γκούλιτ και Φρανκ Ράικαρντ, που έμελλε να γράψουν με «χρυσά» γράμματα το όνομά τους στην ιστορία του ολλανδικού ποδοσφαίρου. Το «Douglas DC-8» πέταξε για τελευταία φορά και κατέληξε στο Παραμαρίμπο, εκεί όπου ο κινητήρας του αεροπλάνο χτύπησε σε δέντρο, πετώντας μόλις 25 μέτρα πάνω από το έδαφος. Το δεξί φτερό προσέκρουσε σε άλλο δέντρο και το σκάφος κυλίστηκε στον αεροδιάδρομο στοιχίζοντας τη ζωή σε 176 ανθρώπους.

Μόλις τέσσερα χρόνια αργότερα, στις 27 Απριλίου του 1993, στον Ατλαντικό Ωκεανό, στα ανοιχτά της Γκαμπόν, χάνεται το αεροσκάφος της πολεμικής αεροπορίας της Ζάμπια, το οποίο μετέφερε όλη την εθνική ομάδα της χώρας. Οι «χάλκινες σφαίρες», όπως είναι το προσωνύμιο του αντιπροσωπευτικού συγκροτήματος της χώρας, επρόκειτο να αντιμετωπίσουν την Σενεγάλη στο Ντακάρ, για τα προκριματικά του Μουντιάλ της Αμερικής. Όπως αποδείχτηκε όμως, δεν έμελλε να φτάσει στον προορισμό του. Όπως έδειξε η επίσημη έρευνα, ο πιλότος του μοιραίου αεροσκάφους αντιλήφθηκε φωτιά στον έναν κινητήρα αλλά λανθασμένα έκλεισε τον διακόπτη από τον άλλο κινητήρα, με αποτέλεσμα να σταματήσει η λειτουργία και το αεροσκάφος συνετρίβη. Διαπιστώθηκε επίσης και πως η κούραση του πιλότου όπως επίσης κι ένα ελαττωματικό όργανο οδήγησαν επίσης στην τραγωδία. Τα μέλη της εθνικής ομάδας που σκοτώθηκαν κατά τη συντριβή θάφτηκαν έξω από το «Στάδιο Ανεξαρτησίας» στην πρωτεύουσα της Ζάμπια, την Λουσάκα, ενώ στο μνημείο αναγράφονται τα ονόματα των θυμάτων. Οι Έφορντ Τσαμπαλά, Τζον Σοκο, Γουάιτσον Τσάνγκβε, Ρόμπερτ Γουατιγιακένι, Έστον Μουλένγκα, Ντέρμπι Μακίνκα, Μόσες Τσικουαλακουάλα, Γουίσντομ Μούμπα Τσάνσα, Κέβιν Μουτάλε, Τίμοθι Μουίτουα, Νούμπα Μουίλα, Ρίτσαρντ Μουάνζα, Σάμουελ Τσομπά, Μόσες Μασούα, Κενάν Σιμάμπε, Γκόντφρεϊ Κάννγκουα, Γουίντερ Μπούμπα και Πάτρικ Μπάντα, όπως επίσης ο προπονητής Γκόντφρεϊ Τσιτάλου, οι βοηθοί του, αλλά και τα υπόλοιπα μέλη του τεχνικού επιτελείου και της Ομοσπονδίας της χώρας.

Η πτήση της Σαπεκοένσε… στο θάνατο!

Η πτήση 2933 της «LaMia Airlines», που μετέφερε 77 ανθρώπους συμπεριλαμβανομένης και της ποδοσφαιρικής ομάδας από την Βραζιλία Σαπεκοένσε, συνετρίβη όταν πλησίαζε στο Μεντεγίν της Κολομβίας στις 28 Νοεμβρίου του 2016. Οι παίκτες της ομάδας επρόκειτο να αντιμετωπίσουν την Ατλέτικο Νασιονάλ στον τελικό του Κόπα Σουνταμερικάνα, ωστόσο από το δυστύχημα έμελλε να επιζήσουν μόλις έξι άτομα! «Το δυστύχημα, οφείλεται στην έλλειψη καυσίμων, ως αποτέλεσμα της ακατάλληλης κι επικίνδυνης διαχείρισης, από την αεροπορική εταιρεία LaMia», ανέφερε ο Μιγκέλ Καμάτσο, επικεφαλής της επιτροπής εμπειρογνωμώνων ερευνητών που ανέλαβαν να διαλευκάνουν τα αίτια της τραγωδίας. Επί της ουσίας όμως, 71 άνθρωποι οδηγήθηκαν στο θάνατο, συμπεριλαμβανομένων και 21 δημοσιογράφων. Επέζησαν ο τερματοφύλακας Τζάκσον Φόλμαν, που τελικά υπέστη ακρωτηριασμό στο δεξί πόδι, ο αμυντικός Ελιο Νέτο, που παρέμεινε αρκετές ημέρες στη μονάδα εντατικής θεραπείας με σοβαρό τραύμα στο κρανίο, τον θώρακα και τους πνεύμονες και ο επίσης αμυντικός Αλαν Ράσελ που υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση στην σπονδυλική στήλη. Ο τερματοφύλακας Ντανίλο που αρχικά επέζησε εν τέλει απεβίωσε λίγο πριν φτάσει στο νοσοκομείο. Στο γήπεδο της Σαπεκοένσε όπου έγινε η τελετή της κηδείας των θυμάτων της ομάδας και των επιβαινόντων στο μοιραίο αεροπλάνο διαδραματίστηκαν σκηνές αρχαίας τραγωδίας. Χιλιάδες κόσμου συγκεντρώθηκε για να πει το τελευταίο «αντίο», ενώ παρόντες ήταν και ο Πρόεδρος της Βραζιλίας Μισέλ Τέμερ όπως επίσης και ο πρόεδρος της ΦΙΦΑ, Τζιάνι Ινφαντίνο.

Όσον αφορά τον τελικό του Κόπα Σουνταμερικάνα, η Ατλέτικο Νασιονάλ από την αρχή είχε ζητήσει να δοθεί ο τίτλος στην Σαπεκοένσε, ως ελάχιστος φόρος τιμής στον σύλλογο που ξεκληρίστηκε στο αεροπορικό δυστύχημα, κάτι που επισημοποιήθηκε αργότερα από την Conmebol (σ. Συνομοσπονδία ποδοσφαίρου της Νότιας Αμερικής), μετά από τηλεδιάσκεψη όλων των προέδρων των Ομοσπονδιών της.
Μάλιστα, στην Ατλέτικο Νασιονάλ δόθηκε το βραβείο «fair play» των 100 χρόνων, για τη στάση που κράτησε όλο το διάστημα.