«Η Σονάτα του Σεληνόφωτος» στο Ηράκλειο

Η επιμέλεια της παράστασης ανήκει στη Σοφία Μάνεση. Ερμηνεύουν η Σοφία Μάνεση και ο Δημήτρης Αλιφραγκής, στο πιάνο η Ελένη Μπάρλα, επιμέλεια σκηνικών ο Τάκης Κωστιδάκης. Εισαγωγικό μουσικό θεματικό αφιέρωμα από την Ελένη Μπάρλα (πιάνο) και την Έλενα Μαθιουδάκη (φωνή).

Το 1956, ο Γιάννης Ρίτσος γράφει την πρώτη – και ίσως ωραιότερη – εκτενή ποιητική σύνθεση από τις 17 της «Τέταρτης Διάστασης», που αναδείχθηκε σε ένα από τα πιο αγαπημένα ποιήματα της νεοελληνικής λογοτεχνίας, τη Σονάτα του Σεληνόφωτος, για την οποία και έλαβε το κρατικό βραβείο ποίησης.
Το ποίημα ακολουθεί τα βήματα της “Σονάτας του Σεληνόφωτος” του Μπετόβεν, στην οποία ανήκει και ο τίτλος. Και εκεί παραπέμπει. Η ιστορία επαναλαμβάνεται. Τα προσωπεία αλλάζουν.

Ο Μπετόβεν έγραψε τη σονάτα, μουσική πένθιμη, επηρεασμένος από ένα τραγικό γεγονός, την εκτέλεση ενός νέου, μια νύχτα με πανσέληνο, κατά τη διάρκεια του γαλλοπρωσικού πολέμου. Το πρώτο μέρος της (Adagio sostenuto – σε Ντο δίεση ελάσσονα) συνοδεύει άλλωστε την ποιητική εξομολόγηση της Γυναίκας με τα μαύρα.

Ο ίδιος ο ποιητής προτάσσει του ποιητικού μονολόγου ένα παρενθετικό κείμενο με σκηνικές οδηγίες: «Ανοιξιάτικο βράδυ. Μεγάλο δωμάτιο παλιού σπιτιού. Μια ηλικιωμένη γυναίκα, ντυμένη στα μαύρα, μιλάει σ΄ ένα, Νέο. Δεν έχουν ανάψει φως. Απ’ τα δυο παράθυρο μπαίνει ένα αμείλιχτο φεγγαρόφωτο. Ξέχασα να πω ότι η Γυναίκα με τα Μαύρα έχει εκδώσει δυο – τρεις ενδιαφέρουσες ποιητικές συλλογές θρησκευτικής πνοής. Η Γυναίκα με τα Μαύρα μιλάει στον Νέο».

Ο τίτλος της ευρύτερης συλλογής «Τέταρτη Διάσταση», στην οποία εντάσσεται το ποίημα αναφέρεται σαφώς στην έννοια του χρόνου, έννοια κεντρική για τις περισσότερες ποιητικές συνθέσεις της συλλογής, καθώς το πέρασμα του χρόνου είναι αυτό που στενεύει τα εναπομείναντα περιθώρια ζωής, φέρνει τη φθορά και εν τέλει υποτάσσει τους ανθρώπους.

Οι συνθέσεις της «Τέταρτης Διάστασης» έχουν παρόμοια μορφή, αποτελούν εξομολογητικούς μονολόγους, ηρωικών κυρίως προσώπων από την ελληνική μυθολογία, μπροστά σ’ ένα άλλο άτομο, που παραμένει όμως βουβό. Το πρόσωπο που εξομολογείται αποτελεί ως ένα βαθμό προσωπείο του ίδιου του ποιητή, ο οποίος κάνει αισθητή την πραγματική παρουσία του μόνο στις σκηνοθετικές οδηγίες που συνοδεύουν τις ποιητικές αυτές συνθέσεις.