Πόσο πιθανή είναι η συμμετοχή της Τουρκίας στον αμυντικό πυλώνα της ΕΕ - Τι θα κάνει η Αθήνα

Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έθεσε το πλαίσιο, στέλνοντας ένα σαφές μήνυμα προς την Άγκυρα, ότι η άρση του casus belli, δηλαδή η απειλή πολέμου εναντίον της Ελλάδας αποτελεί προϋπόθεση για τη συμμετοχή της γείτονος στα ευρωπαϊκά εξοπλιστικά προγράμματα.

Παράλληλα, υπογράμμισε πώς για να μπορέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση να συνάψει οποιαδήποτε αμυντική συμφωνία με τρίτο κράτος απαιτείται η ομοφωνία όλων.

Σε ποιες περιπτώσεις απαιτείται ομοφωνία και τι ισχύει για το «SAFE»

Η έννοια "ομοφωνία" στην ΕΕ, δηλαδή η ανάγκη να συμφωνούν όλα τα κράτη μέλη για να περάσει μια απόφαση, εφαρμόζεται σε ευαίσθητους τομείς πολιτικής, συμπεριλαμβανομένης της προσχώρησης νέων κρατών μελών. Στις αμυντικές συμφωνίες, η ομοφωνία μπορεί να είναι σημαντική, ιδίως για υποψήφιες χώρες που θέλουν να συνεργαστούν με την ΕΕ σε θέματα άμυνας και ασφάλειας.

Μέσα στο κείμενο για το νέο χρηματοδοτικό εργαλείο SAFE, δηλαδή «Δράση για την Ασφάλεια της Ευρώπης», που προβλέπει δανειοδότηση μέσω αγορών ύψους έως 150 δισ. ευρώ, υπογραμμίζεται τουλάχιστον πέντε φορές η λέξη «απειλή».

Επιπρόσθετα, γίνεται αναφορά στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 6ης Μαρτίου 2025, υπενθυμίζοντας τη Διακήρυξη των Βερσαλλιών της 11ης Μαρτίου 2022 και τη Στρατηγική Πυξίδα για την Ασφάλεια και την Άμυνα που εγκρίθηκε στις 21 Μαρτίου 2022.

Τονίζεται ότι η Ευρώπη πρέπει να γίνει πιο κυρίαρχη, πιο υπεύθυνη για τη δική της άμυνα και καλύτερα εξοπλισμένη για να ενεργεί και να αντιμετωπίζει αυτόνομες απειλές. Στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, όλα τα κράτη μέλη δεσμεύτηκαν να ενισχύσουν τη συνολική αμυντική τους ετοιμότητα, να μειώσουν τις στρατηγικές εξαρτήσεις, να αντιμετωπίσουν τα κρίσιμα κενά ικανότητας και να ενισχύσουν αντίστοιχα την ευρωπαϊκή αμυντική τεχνολογική και βιομηχανική βάση (EDTIB) σε ολόκληρη την Ένωση, ώστε να είναι σε θέση να προμηθεύει τον εξοπλισμό στις ποσότητες και με τον επιταχυνόμενο ρυθμό που απαιτείται.

Το «παράθυρο» συμμετοχής τρίτων χωρών

Η Ελλάδα ήταν εκείνη που προώθησε τη δημιουργία κοινής ευρωπαϊκής άμυνας, της λεγόμενης «Λευκής Βίβλου», το σχέδιο επανεξοπλισμού της Ευρώπης, που η Επιτροπή ονομάζει «Ευρωπαϊκή Αμυντική Ετοιμότητα 2030».

Η τελική έγκριση του κειμένου του κανονισμού «Safe» αναμένεται την ερχόμενη εβδομάδα στο Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων, αφήνοντας ανοιχτό το «παράθυρο» συμμετοχής τρίτων χωρών, με κυριότερη την Τουρκία.

Εξ΄αρχής η Αθήνα προσπάθησε να θέσει τους όρους της με στόχο την προάσπιση των εθνικών συμφερόντων Ελλάδας και Κύπρου. Ο πρωθυπουργός διεμήνυσε ότι η Άγκυρα οφείλει να λάβει υπόψιν τις θέσεις Αθήνας και Λευκωσίας εαν επιθυμεί την ένταξή της στο νέο χρηματοδοτικό εργαλείο. Η ελληνική πλευρά υποστηρίζει πώς σε αυτό το εγχείρημα είναι απαραίτητο να συμμετέχουν χώρες οι οποίες σέβονται το ευρωπαϊκό αξιακό πλαίσιο.

Στο ίδιο μήκος κύματος σχετικά με τον κανονισμό Safe κινείται και η Λευκωσία. Ο Υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου, Κωνσταντίνος Κόμπος υποστήριξε από τις Βρυξέλλες πώς «οι αμυντικές δυνατότητες και η αυτονομία της Ε.Ε. πρέπει να ενισχυθούν και την ίδια στιγμή πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαίτερες ανησυχίες των κρατών-μελών».

Παρά την αποχή της Ουγγαρίας, το σχέδιο εγκρίθηκε με ειδική πλειοψηφία. Στο τελικό κείμενο επίσης τονίζεται ότι προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι εργολάβοι και οι υπεργολάβοι που συμμετέχουν στις κοινές προμήθειες δεν παραβιάζουν τα συμφέροντα ασφάλειας και άμυνας της Ένωσης και των κρατών - μελών της, δεν θα πρέπει να ελέγχονται από τρίτες χώρες ή οντότητες τρίτων χωρών.

Σε αυτό το πλαίσιο, όπως αναφέρει ο έλεγχος θα πρέπει να νοείται ως η δυνατότητα άσκησης αποφασιστικής επιρροής σε μια νομική οντότητα, άμεσα ή έμμεσα, μέσω μίας ή περισσότερων ενδιάμεσων νομικών οντοτήτων. Τα κράτη - μέλη που συμμετέχουν στις προμήθειες που υποστηρίζονται από το μέσο SAFE είναι υπεύθυνα για τη διασφάλιση της εκπλήρωσης των όρων επιλεξιμότητας.

Πηγή: Cnn.gr