Τα εγκαίνια του Ζαππείου Μεγάρου

Ο Ευάγγελος Ζάππας, Έλληνας πατριώτης και Βορειοηπειρώτης εθνικός ευεργέτης, είχε το όραμα της αναγεννήσεως του αρχαίου ελληνικού πνεύματος και αφιέρωσε τη ζωή του στην αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων και του πανελληνισμού καθώς και στην προαγωγή των τεχνών. Στον περιβάλλοντα χώρο του διεξάγονται σπουδαία πολιτιστικά και πνευματικά γεγονότα.

Οι πρώτες σκέψεις σχετικά με την επιλογή του χώρου για την ανέγερση του μεγάρου των Ολυμπίων το τοποθετούσαν στην κορυφή του Παναθηναϊκού Σταδίου, απ’ όπου «η Αυλή και οι Ελλανοδίκαι θα ηδύναντο από ευρέος εξώστου να επιβλέπωσι τους αγώνας και τας μυριάδας των περικαθημένων θεατών». Το 1869, όμως, η Βουλή των Ελλήνων διέθεσε περίπου 80.000 τετραγωνικά μέτρα δημόσιας γης μεταξύ του ναού του Ολυμπίου Διός και του τότε Ανακτορικού Κήπου, λαμβάνοντας υπόψη και την επιθυμία του Ζάππα το κτίριο να βρίσκεται κατά το δυνατόν εγγύτερα στο Στάδιο. Στη συνέχεια ο αρχιτέκτονας Αναστάσιος Θεοφιλάς κλήθηκε να αλλάξει το αρχικό σχέδιο που είχε ήδη εκπονήσει ο Φ. Μπουλανζέ.

Ύστερα από καθυστερήσεις, στις 20 Ιανουαρίου 1874 κατατίθεται ο θεμέλιος λίθος του Μεγάρου.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1880 ο Κωνσταντίνος Ζάππας αναθέτει στον Θεόφιλο Χάνσεν τη σύνταξη καινούργιου σχεδίου, με την πρόθεση να κάνει εν ανάγκη θυσίες εις βάρος του ήδη οικοδομηθέντος τμήματος. Ωστόσο, οι επαγγελματικοί ανταγωνισμοί μεταξύ των γνωστότερων αρχιτεκτόνων της εποχής και οι υπόνοιες για σοβαρές οικονομικές καταχρήσεις οδήγησαν σε σοβαρές καθυστερήσεις και δύο φορές στη διακοπή των εργασιών. Τα εγκαίνια έγιναν, τελικά, με κάθε επισημότητα στις 20 Οκτωβρίου 1888.

Το Ζάππειον Μέγαρον είναι το πρώτο κτίριο που ανεγέρθη παγκοσμίως για την εξυπηρέτηση ολυμπιακών αναγκών. Η αρχιτεκτονική του ακολουθεί τον νεοκλασικό ρυθμό, με πρόπυλο κορινθιακού ρυθμού, και η συγκρότηση των όγκων του υπακούει με αρμονία στον προορισμό για τον οποίο χτίστηκε. Σε συνδυασμό με την τριτοξωτή λίθινη γέφυρα του Ιλισού, η οποία είχε κατασκευαστεί επίσης με χορηγία του Ευάγγελου Ζάππα, και τους πέριξ κήπους, συνέθεταν την εικόνα της Αθήνας στις αρχές του 20ού αιώνα.