Βετεράνοι και καρδιακή νόσος

Είναι γνωστό ότι οι αθλητές αντοχής έχουν μειωμένη επίπτωση στεφανιαίας νόσου, πρόσφατες όμως μελέτες ανέδειξαν σημαντικό βαθμό αθηρωματικού φορτίου σε βετεράνους αθλητές μαραθωνίου και έθεσαν πολλές αμφιβολίες κατά πόσο η έντονη και μεγάλης διάρκειας άσκηση αντοχής μπορεί να είναι ωφέλιμη για την καρδιά.

Από πολλούς οργανισμούς υγείας συστήνεται ως άριστη δόση, για την αποφυγή καρδιαγγειακών παραγόντων κινδύνου και για την πρόληψη στεφανιαίας νόσου, η μέτριας έντασης αερόβια άσκηση 155 λεπτών ανά εβδομάδα. Δεν έχει, ωστόσο, ξεκαθαριστεί ποια είναι η ιδανική δόση έντασης – διάρκειας – συχνότητας άσκησης που είναι αναγκαία για τη μείωση παραγόντων κινδύνου στον βετεράνο αθλητή. Αρκετές μελέτες αποδεικνύουν ότι άτομα τα οποία εκτελούν πολύ μεγάλης διάρκειας, άνω των 6 ωρών, αερόβια άσκηση, με την ιδανική αναλογία υψηλής έντασης αναερόβια άσκηση μειώνουν σημαντικά τον κίνδυνο στεφανιαίας νόσου.

Τελικά ποιο είναι το ανώτερο φορτίο προπονητικής ή αγωνιστικής επιβάρυνσης που είναι επιτρεπτό και επωφελές για την καρδιά;

Είναι γνωστό ότι το υψηλό επίπεδο φυσικής κατάστασης δεν σημαίνει απουσία σημαντικής καρδιαγγειακής ή άλλης νόσου. Σε μεγάλο αριθμό βετεράνων μαραθωνοδρόμων έχουν βρεθεί βλάβες στα στεφανιαία με σχηματισμό αθηρωμάτων, ενώ η βασική αιτία παραμένει αδιευκρίνιστη επειδή συμβάλλουν πολλοί παράγοντες, όπως το κάπνισμα σε νεότερη ηλικία, κληρονομικοί παράγοντες, υπερλιπιδαιμία, σακχαρώδης διαβήτης, κακή διατροφή, ορμονικοί παράγοντες, υπέρταση, παχυσαρκία, λήψη φαρμάκων, χρόνια φλεγμονή λόγω ανεπαρκούς ξεκούρασης κ.λπ.

Μελετήθηκαν 391 άνδρες και 200 γυναίκες ηλικίας 50-60 ετών με προηγούμενο αθλητικό ιστορικό 20-30 χρόνων τρέξιμο, ποδηλασία, τρίαθλο, κολύμπι, κωπηλασία και διαπιστώθηκε ότι 2,7% και στα δύο φύλα, δηλαδή 16 στους 591, είχαν καρδιαγγειακή νόσο, ενώ μόνο το ένα τρίτο δεν είχε παράγοντες κινδύνου για ισχαιμική νόσο.

Συχνή στους βετεράνους δρομείς είναι η σιωπηρή ισχαιμία του μυοκαρδίου, δηλαδή η ισχαιμία-έμφραγμα χωρίς στηθαγχικό πόνο. Οι αθλητές έχουν μειωμένη αίσθηση του ισχαιμικού πόνου επειδή έχουν υψηλό κατώφλι πόνου, λόγω παραγωγής ουσιών που τον εξουδετερώνουν, δηλαδή ενδορφινών.

Ο κίνδυνος παραμονεύει σε μη καλά προπονημένους αθλούμενους που αποτολμούν απότομες επιβαρύνσεις σε αγώνες, χωρίς προηγούμενη συστηματική προετοιμασία. Η συμμετοχή με ανταγωνιστικούς – απαιτητικούς όρους σε αγώνες υψηλής έντασης και ταυτόχρονα μεγάλης διάρκειας αποτελεί πρόσθετο παράγοντα κινδύνου για τον βετεράνο αθλητή, λόγω υπερβολικού ψυχικού και σωματικού στρες.

Φαίνεται ότι η επίπτωση και η σοβαρότητα της ισχαιμικής νόσου αυξάνεται με την ηλικία και η ισχαιμία του μυοκαρδίου που πυροδοτεί αρρυθμίες είναι το πιο συχνό αίτιο νοσηρότητας αλλά σπάνια θανάτου σε βετεράνους αθλητές.

Αν και στις υπεραποστάσεις δοκιμάζεται η καρδιακή λειτουργία και μπορεί να συμβεί ενός βαθμού «καρδιακή κόπωση», δεν έχουν αναφερθεί σοβαρές επιπλοκές από την καρδιά, όπως έμφραγμα ή αρρυθμίες. Το μοντέλο του τρεξίματος μέτριας-χαμηλής έντασης και μεγάλης διάρκειας δεν θέτει αυξημένες απαιτήσεις στην καρδιά, λόγω χαμηλού μεταβολισμού, ενώ ο περιοριστικός παράγοντας που επιφέρει διακοπή της άσκησης είναι το ανώτερο όριο ανοχής των μυών στην κόπωση.

Η επίδραση της άσκησης σε όλους τους τομείς της ζωής και η μέσω αυτής μείωση των παραγόντων κινδύνου αντισταθμίζει τη μικρή πιθανότητα καρδιαγγειακών επιπλοκών.

Ανεξάρτητα της φυσικής κατάστασης, σε βετεράνους αθλητές συστήνεται να γίνεται εργομετρικό τεστ, το οποίο είναι συνήθως αποκαλυπτικό και διαγνωστικό στεφανιαίας νόσου. Σε ασυμπτωματικούς βετεράνους, που δεν πάσχουν από απόφραξη στεφανιαίων αγγείων, αρρυθμιών ή άλλων διαταραχών της καρδιάς, δεν συστήνεται ο περιορισμός της άσκησης.

Δρόσος Βενετούλης

Πνευμονολόγος, τ. δ/ντής ΜΕΘ Τζανείου Γενικού Νοσοκομείου Πειραιά.