«Καινούργια μέρα», του Νίκου Χρυσού

«Τον ερχομό της νύχτας πρώτα τον ακούς και ύστερα τον βλέπεις» (σελ. 465) Νεωτερικό μυθιστόρημα στο οποίο ο τόπος παραμένει ανώνυμος είναι το πρόσφατο μυθιστόρημα του Νίκου Χρυσού. Οι χαρακτήρες του, μέσα από αλλεπάλληλες μεταμορφώσεις, μας έρχονται από το παρελθόν για να εγκατασταθούν αμήχανα σε ένα τοπίο γυμνό και ορφανό από κάθε ελπίδα. Είναι προορισμένοι να αναπαραστήσουν την εποχή μας, ακριβώς όπως έκαναν και οι Ευαγγελιστές Απόστολοι αιώνες πριν. Ένα συναξάρι σύγχρονων Ευαγγελίων επιχείρησε να συνθέσει ο Χρυσός με την τετραμερή αφήγηση που οργάνωσε ως βασικό όχημα στο βιβλίο του. Τα ονόματα των αφηγητών είναι πρόδηλα συνδεδεμένα με τους τέσσερις ευαγγελιστές.

Ο Τέως, ο Μαρκόνης, ο Λάκυ και ο Γιάννης συνοψίζουν τη σοφία της αποστολικής διήγησης και σε κάθε ενότητα ο συγγραφέας φροντίζει να αποδώσει το ανάλογο ύφος. Υπάρχει ανοικονόμητο χάος στην παράθεση μικρών επεισοδίων, εντυπώσεων, σκέψεων, αλλά πώς αλλιώς θα μπορούσε να γίνει; Υπάρχει όμως και μια εμμονή στο λογοπαίγνιο στην ετυμολογία και στην ετοιμολογία των λέξεων. Ο Χρυσός φιλοδοξεί να γίνει ο αρχιλογιστής της σύγχρονης πραγματικότητας και το επιτυγχάνει στο βαθμό που την ανασυνθέτει μέσα από στιγμιότυπα φαινομενικά επουσιώδη για τον μέσο χρηστό πολίτη. Σαγηνεμένος από τη γοητεία του υποπρολεταριάτου μιας σύγχρονης πόλης, πόλης οικείας όσο και φανταστικής, αναζητεί το κέντρο της ανθρώπινης ύπαρξης στον πάτο του πυθαριού στα «κατακάθια» της ανάλγητης καθημερινότητας.

Με μια μεθοδολογία δανεισμένη από τη Βίβλο αποδεικνύει ότι οι ιστορίες επαναλαμβάνονται και ότι η λογοτεχνία είναι μια αέναη ανακύκλωση των μύθων που την συνέχουν. Οι πρωταγωνιστικοί χαρακτήρες είναι πρωτόγονοι, ως άνθρωποι του περιθωρίου, με πρωτόγονους χειρισμούς και ανεπεξέργαστες σκέψεις και πάθη. Η Καινούργια μέρα δεν έχει τίποτε το επικό ή το μεγαλόσχημο.

Είναι τα Ευαγγέλια χωρίς τον Χριστό, εκτός κι αν θεωρήσουμε πως ο Σεβαστιανός, ο πυρπολημένος κλοσάρ είναι η σύγχρονη μεταμόρφωση του Θεανθρώπου. Οι αντιήρωες του Χρυσού ακριβώς όπως κι εκείνοι του Μπέκετ αναζητούν την ελπίδα με γενναιότητα, που φέρνει στο μυαλό μας τη ρήση του Μπένγιαμιν: «Αν υπάρχει ακόμα ελπίδα την οφείλουμε σε αυτούς που δεν έχουν καμιά».