«Η χορεύτρια»

Ο Πατρίκ Μοντιανό δεν έχει αποσπάσει τυχαία το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Είναι ένας μάστορας της αναδρομής και της μνήμης, ένας δεξιοτέχνης της ανάδειξης των μνημονικών τοπίων όχι σε ακριβή και διαυγή μορφή, αλλά ντυμένων μέσα στην αχλή και στην ατμοσφαιρική αναπόληση του νου όταν δεν θέλει να αναλάβει πρωτοβουλία ιστοριογράφου και απομνημονευματογράφου μα ενός χαμηλόφωνου και σχεδόν ποιητικού παρατηρητή της φευγαλέας στιγμής και του άπιαστου χρόνου.

Δεν είναι λίγοι εκείνοι που ιδίως τα τελευταία χρόνια επικρίνουν τον Μοντιανό για επανάπαυση στο δοκιμασμένο αφηγηματικό του μοντέλο, για έναν ατέρμονο κύκλο επαναλήψεων και για εγκλωβισμό σε μια επιτυχημένη πλην κουρασμένη (και κουραστική) φόρμουλα. Μπορεί μια τέτοιου τύπου κριτική να μοιάζει αναμενόμενη, ακόμα και εύλογη, αλλά παρακάμπτει τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά της γραφής του Μοντιανό, που απέχει συνειδητά και εξαρχής από το κυνήγι της πλοκής και από το χτίσιμο χαρακτήρων.

Η χορεύτρια, σε μετάφραση Αχιλλέα Κυριακίδη, εκδόσεις Πόλις, έρχεται να επιβεβαιώσει του λόγου το αληθές, αποτελώντας εκτός των άλλων, και ένα είδος επιτομής του έργου του. Με έναν πρωτοπρόσωπο αφηγητή ο οποίος ανατρέχει στο Παρίσι της δεκαετίας του 1960, ο Μοντιανό προσπαθεί να αναπλάσει μια χορεύτρια της εποχής. Ο αφηγητής, κατά πάσα πιθανότητα αυτοβιογραφικός, θα πιάσει σιγά-σιγά να εξηγεί πρώτον γιατί ό,τι ανακαλεί δεν είναι κατ’ ανάγκην και αξιόπιστο και δεύτερο ποιο ακριβώς είναι το περιεχόμενο της μνήμης του. Οι ανακλήσεις δεν είναι αξιόπιστες επειδή παραμένουν ξεκρέμαστες και ανολοκλήρωτες, σαν φύλλα στον άνεμο. Και να που ο Μοντιανό θα υιοθετήσει αίφνης τον επιστημονικό σκεπτικισμό των νεότερων ιστοριογράφων για την αδιαφάνεια του γνωστικού τους αντικειμένου ενώ ο ίδιος θα δείξει με το γράψιμο και με τις διατυπώσεις του πως η μνημονική δεξαμενή από την οποία αντλεί τα υλικά του δεν είναι αεροστεγής, αλλά κάτι σαν θολή πηγή.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ