«Το ξύπνημα της μνήμης»: Η αξία της μνήμης ως πυξίδας

Παρά το γεγονός ότι οι εχθροπραξίες του ελληνικού εμφυλίου ολοκληρώθηκαν, τυπικά τουλάχιστον, το 1949, το θέμα, οι συνέπειες και οι προεκτάσεις μας φέρνει συνολικά σε δύσκολη θέση ακόμα και σήμερα. Αυτό είναι απολύτως λογικό. Πρόκειται άλλωστε για ένα πόλεμο που άφησε ανεξίτηλα τα σημάδια του σε εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες και τις οικογένειές τους. Αυθόρμητα πολλοί θα ήθελαν να ξεχάσουν τις φρικαλεότητες που έλαβαν χώρα εκατέρωθεν. Ωστόσο, η λησμονιά είναι πραγματική παρηγοριά; Μήπως η μνήμη είναι το καλύτερο αν και σκληρότερο γιατρικό;

Σε αυτή τη βάση στηρίζεται και η θεατρική παράσταση «Το ξύπνημα της μνήμης. Παιδιά πρόσφυγες του ελληνικού Εμφυλίου».

Φωτογραφίες και αποσπάσματα videos-ντοκουμέντα από την εποχή του εμφυλίου δένουν με τις αφηγήσεις και τις μαρτυρίες αλλά και την ανάλυση ορισμένων ιστορικών παραμέτρων. Στόχος της παράστασης είναι η θεατρική μυθοπλασία να συνδεθεί με την ιστορική έρευνα. Η παράσταση βασίζεται σε προσωπικές μαρτυρίες και ιστορικά ντοκουμέντα από το βιβλίο «Παιδιά του Ελληνικού Εμφυλίου-Πρόσφυγες και Πολιτική της Μνήμης» της Riki Van Boeschoten και Loring M.Danforth.

Μέσα από τις μαρτυρίες εκείνων των παιδιών που απομακρύνθηκαν βίαια στη δίνη του πολέμου από τις οικογένειες του και βίωσαν μια φριχτή πραγματικότητα γίνεται προσπάθεια να βρεθεί μια γέφυρα επικοινωνίας ανάμεσα σε δύο αντίπαλες πλευρές. Υπάρχουν άλλωστε ομοιότητες, αλλά και διαφορές, ανάμεσα στις εμπειρίες των παιδιών, ανάλογα με την πλευρά που έτυχε να βρεθούν. Το μόνο σίγουρο είναι ότι τα μεγαλύτερα θύματα με τη μικρότερη ευθύνη σε τέτοιες συρράξεις είναι τα παιδιά.

Στο φινάλε της παράστασης γίνεται μια ακόμα προσπάθεια μέσω της μνήμης. Μια προσπάθεια να γίνει μια σύνδεση ανάμεσα στο παρελθόν και στο παρόν: Χιλιάδες ασυνόδευτα παιδιά από τη Συρία έχουν καταφθάσει και καταφθάνουν στη χώρα μας, θύματα σε ένα πόλεμο για τον οποίο δεν φέρουν καμία ευθύνη. Πόσο διαφέρουν αυτά τα παιδιά από τα χιλιάδες ελληνόπουλα που μεταφέρθηκαν στην Ουγγαρία, στην Βουλγαρία στις Παιδουπόλεις της Φρειδερίκης;

Αν η μνήμη χρησιμεύει σε κάτι, πέρα από τα να καταπραΰνει τις πληγές με την ανιστόρηση όσων συνέβησαν, είναι ότι αποτελεί οδηγός για το μέλλον. Μία πυξίδα για να αποφύγουμε τα ίδια λάθη...