Κυβισμός - ένα κίνημα που δεν μας άφησε ποτέ

Ξεκίνησε το 1907 με τις Δεσποινίδες της Αβινιόν και τελείωσε το 1914 με το ξέσπασμα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Όλα αυτά στα χαρτιά, γιατί ο κυβισμός συνέχισε έκτοτε να επηρεάζει την αρχιτεκτονική και τις διακοσμητικές τέχνες. Ίσως το σημαντικότερο επίτευγμα του Πάμπλο Πικάσο να ήταν η νέα αντίληψη για τον κόσμο, που δεν ήταν ωστόσο τόσο νέα, αν σκεφτεί κανείς τις Ιβηρικές και Αφρικανικές επιρροές στο κοσμογονικό έργο του «Οι Δεσποινίδες της Αβινιόν».

Ήταν πολλά τα ρεύματα που αναζωογόνησαν την εικαστική πραγματικότητα στις αρχές του 20ου αιώνα, όπως για παράδειγμα ο φωβισμός ή το νταντά. Κανένα από όλα αυτά δεν μακροημέρευσε, εκτός από τον κυβισμό που ακόμα κι όταν αποκαθηλώθηκε, συνέχισε να επηρεάζει ενεργά τις εξελίξεις και την μοντέρνα αντίληψη για τον κόσμο.

Ο κυβισμός, όπως και ο φωβισμός, δεν δικαιολογείται ιστορικά ούτε θεωρητικά. Είναι μια διφορούμενη μετάβαση στη γεωμετρικοποίηση της τέχνης, τόσο απότομη αν σκεφτεί κανείς ότι λίγα χρόνια νωρίτερα ο ιμπρεσιονισμός, μια τέχνη τόσο κλασική σε σχέση με τον κυβισμό, εθεωρείτο ακόμα καλλιτεχνική πρωτοπορία. Φαίνεται όμως εδώ, περισσότερο από οπουδήποτε αλλού, η επιδραστικότητα του Σεζάν. Οι Δεσποινίδες της Αβινιόν απέχουν ελάχιστα από τις περίφημες Σεζανικές Λουόμενες, η πυραμιδική δομή των οποίων έχει απλά αντικατασταθεί από κάθετες παραλλήλους.

Σε κάθε περίπτωση ο κυβισμός δεν μας άφησε ποτέ. Φαίνεται καθαρά η ανάγκη του σύγχρονου ανθρώπου να εμπιστευθεί τη γεωμετρία ως μείζονα αισθητική εφαρμογή, ασχέτως αν ο Πικάσο με τον Μπρακ αποφάσισαν να λύσουν το πρόβλημα της δόμησης όχι με τη σεζανική μέθοδο του χρώματος αλλά με το παιχνίδι φωτός και σκιάς.