Σεφέρης - Ο ποιητής που δεν διαβάσαμε

Ορισμένοι υποστηρίζουν πως ο Σεφέρης, που πέθανε σαν σήμερα πριν από 55 χρόνια, είναι κατά βάθος ένας διδακτικός ποιητής, ο τελευταίος μετά τον Παλαμά, χωρίς να διευκρινίζουν τι μας δίδαξε. Ζούμε στη χώρα του Γιώργου Σεφέρη που οι αναγνώστες της τον έχουν διαβάσει λιγότερο από ό,τι θα περίμενε κανείς.

Μέσα στα χρόνια από το θάνατό του, στο διάστημα που οικοδομείται η υστεροφημία ενός πνευματικού ανθρώπου, οι γνωστές άγνωστες μετριότητες του τόπου, άνθρωποι των γραμμάτων που θυμίζουν αυτό που έλεγε ο Καμύ, πως δεν χρειάζεται δηλαδή να έχεις έργο, για να γίνεις γνωστός, αρκεί ένα βιβλίο σου για το οποίο να γράψουν μετά μανίας οι απογευματινές εφημερίδες, προβάλλουν κάθε λίγο ως τιμητές της σεφερικής ποίησης. Είναι οι ίδιοι που εκφράζουν την απορία τους για το κερδισμένο Νόμπελ, σε κάθε επέτειο της απονομής του στον Έλληνα ποιητή και διπλωμάτη, αφήνοντας να εννοηθεί πως κάποιο πολιτικό παιχνίδι παίχτηκε στα παρασκήνια. Εδώ και δεκαετίες αναμασάμε τις γνωστές ανακρίβειες, πως ο Σεφέρης ήταν ένα κακέκτυπο του Έλιοτ, πως δυο τρία ποιήματά του μονάχα αξίζουν, πως δεν θα έπαιρνε Νόμπελ αν δεν «πουλούσε την Κύπρο».

Η ποίηση, ωστόσο, είναι ζόρικη πολύ. Είναι ένας σκοτεινός λαβύρινθος μέσα στον οποίο ο μίτος της Αριάδνης είναι οι συστηματικές αναγνώσεις μας και η γνώση των εξελίξεων στην τέχνη του στίχου. Αν δεν είχε εμφανιστεί ο Σεφέρης στα γράμματα, φέρνοντας τον όψιμο ευρωπαϊκό διαφωτισμό, θα γράφαμε ακόμα σε ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο και θα ταιριάζαμε ρίμες για τα ημερολόγια τοίχου. Ο Σεφέρης μας δίδαξε τη μοντέρνα ποίηση, απαλλαγμένη από το λυρισμό και τον μελοδραματισμό, από την αίσθηση του εθνικού μεγαλείου, από τον μικροαστισμό και τον επαρχιωτισμό μας. Μας πέρασε με αναμμένους δαυλούς από τις κατακόμβες και μας οδήγησε στο ξέφωτο του μοντερνισμού. Είναι ο πατριάρχης μιας γενιάς ποιητών που τελείωσαν με τον Βύρωνα Λεοντάρη και ανέδειξαν το θαύμα της νεοελληνικής ποίησης έτσι όπως θα το είχε οραματιστεί ο Σολωμός.

Ξέρω πως ο θάνατός του ήταν μια ανακούφιση για πολλούς, γιατί όπως λέει ο Χαβιέρ Μαρίας «Κλαίμε τον μεγάλο συγγραφέα ή τον μεγάλο ποιητή αλλά χαιρόμαστε κιόλας που ο κόσμος έγινε λίγο πιο χυδαίος, λίγο πιο φτωχός, έτσι ώστε η δική μας χυδαιότητα και η πνευματική φτώχεια να μένουν περισσότερο κρυμμένες
ή συγκαλυμμένες. Χαιρόμαστε που δεν υπάρχει πια αυτός με την παρουσία του υπογράμμιζε τη δική μας μετριότητα, ότι το ταλέντο έκανε ένα ακόμα βήμα προς την εξαφάνισή του από προσώπου γης, ή διολισθαίνει ακόμα πιο πολύ προς το παρελθόν, από το οποίο δεν θα έπρεπε να βγει ποτέ... Αυτή η αγαλλίαση παρατηρείται ακόμα και στους δημοσιογράφους οι οποίοι γράφουν συνήθως τίτλους όπως «Πέθανε η τελευταία μεγαλοφυία του πιάνου», ή «Χάθηκε ο τελευταίος θρύλος του σινεμά», λες και πανηγυρίζουν πανευτυχείς που επιτέλους δεν υπάρχουν άλλοι, ή δεν θα υπάρξουν, θριαμβολογούν που με τον προκείμενο θάνατο απαλλασσόμαστε επιτέλους από τον οικουμενικό εφιάλτη των προικισμένων και ανώτερων ανθρώπων τους οποίους μετά λύπης μας θαυμάζουμε...»