Ο επαναστάτης γελωτοποιός

Γεννήθηκε στις 24 Μαρτίου 1926 στο Λετζούνο-Σαντζάνο του Βαρέζε της Ιταλίας. Ο πατέρας του, Φελίτσε Φο, ήταν διευθυντής των ιταλικών σιδηροδρόμων και η οικογένεια άλλαζε συχνά σπίτι λόγω των μεταθέσεών του. Ο Φελίτσε ήταν επίσης ερασιτέχνης ηθοποιός και σοσιαλιστής, με τον μικρό Ντάριο να έρχεται από μικρή ηλικία σε επαφή με τις ιδέες που μιλούσαν για μια αλλιώτικη ζωή, ενώ έμαθε την τέχνη της διήγησης από τη γιαγιά του και από Λομβαρδούς ψαράδες και φυσητές γυαλιού.

Το 1940 μετακόμισε στο Μιλάνο για να σπουδάσει αρχιτεκτονική, αλλά ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος τού χάλασε τα σχέδια. Κοντά στο τέλος του πολέμου στρατολογήθηκε από τις φασιστικές δυνάμεις της Δημοκρατίας του Σαλό, αλλά δραπέτευσε και κατάφερε να κρυφτεί για το υπόλοιπο του πολέμου. Το 1950, κι ενώ είχε ως βασική απασχόληση την αρχιτεκτονική, άρχισε να εργάζεται στο θέατρο του Φράνκο Παρέντι και σταδιακά εγκατέλειψε την εργασία του ως βοηθού αρχιτέκτονα. Το 1951 συνάντησε τη Φράνκα Ράμε, γόνο θεατρικής οικογένειας, με την οποία παντρεύτηκε στις 24 Ιουνίου 1954.

Ξεκίνησε τη θεατρική του σταδιοδρομία ως ηθοποιός το 1953 σε καμπαρέ και επιθεωρήσεις και στη συνέχεια με τη Ράμε ίδρυσαν το 1959 τον «Θίασο Ντάριο Φο - Φράνκα Ράμε». Έγιναν γνωστοί με τις εμφανίσεις τους, κυρίως μετά το 1967, σε χιουμοριστικά σκετς στην τηλεόραση και ιδιαίτερα στο δημοφιλές πρόγραμμα «Καντσονίσιμα» της ιταλικής δημόσιας τηλεόρασης RAI, όμως σταδιακά στράφηκαν προς το πολιτικά στρατευμένο θέατρο, συχνά αθυρόστομο και βλάσφημο. Το θέατρο αυτό ήταν βαθιά ριζωμένο στις παραδόσεις της Κομέντια ντελ’ Άρτε, των λαϊκών παραμυθάδων και του κουκλοθεάτρου, με «μανδύα» αυτό που ο Φο ονόμασε «ανεπίσημο αριστερισμό». Έπειτα θα ιδρύσουν τον εταιρικό θίασο «Νέα Σκηνή», ο οποίος συνδέθηκε με τον πολιτιστικό οργανισμό ARCI που ελεγχόταν από το Iταλικό Κομμουνιστικό Κόμμα. Το 1970 θα έρθουν σε ρήξη με το Κόμμα και θα ιδρύσουν τη Θεατρική Κοινότητα «Η Κομμούνα».

Από τα δημοφιλέστερα έργα του Φο είναι «Οι αρχάγγελοι δεν παίζουν φλίπερ» (1959), «Η Ισαβέλλα, τρεις καραβέλλες και ένας παραμυθάς» (1963), «Έβδομη εντολή: κλέβε κάπως λιγότερο» (1964) και το «Ο τυχαίος θάνατος ενός αναρχικού» (1970), έργο-καταγγελία για τον Ιταλό αναρχικό Πινέλι, ο οποίος είχε κατηγορηθεί αδίκως για θανατηφόρα βομβιστική έκρηξη στο Μιλάνο. Μνημειώδης ήταν και η εμφάνισή του στον ρόλο-σόλο του γελωτοποιού στο έργο του «Μιστέρο Μπούφο».

Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας της 21ης Απριλίου στην Ελλάδα είχε στηρίξει τον αγώνα των Ελλήνων αντιστασιακών, ενώ την τελευταία περίοδο της ζωής του στήριζε το «Κίνημα Πέντε Αστέρων» του Μπέπε Γκρίλο.

Με μια ματιά…

1905: Ιδρύεται το πρώτο Σοβιέτ των εργατών στην Αγία Πετρούπολη της Ρωσίας, στο οποίο εκλέγεται πρόεδρος ο Λέων Τρότσκι.

1930: Η Ελληνίδα καλλονή Αλίκη Διπλαράκου, «Μις Ευρώπη 1930», εκλέγεται στη β' θέση «Μις Υφήλιος 1930» στα καλλιστεία του Ρίο ντε Τζανέιρο στη Βραζιλία.

1943: Η νέα κυβέρνηση της Ιταλίας τάσσεται με τις συμμαχικές δυνάμεις και κηρύσσει τον πόλεμο στη Γερμανία.

1944: Η πρωτεύουσα της Λετονίας, Ρίγα, απελευθερώνεται από τον Κόκκινο Στρατό.

1944: Ο ΕΛΑΣ νικά τους Γερμανούς στη μάχη της Ηλεκτρικής, διασώζοντας το εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρισμού στο Κερατσίνι.

1946: Η Γαλλία υιοθετεί το Σύνταγμα της Τέταρτης Γαλλικής Δημοκρατίας.