H Συνθήκη της Λωζάνης

Υπογράφηκε στη Λωζάνη της Ελβετίας στις 24 Ιουλίου 1923 από την Ελλάδα, την Τουρκία και τις άλλες χώρες που πολέμησαν στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1918) και τη Μικρασιατική Εκστρατεία (1919-1922) και συμμετείχαν στη Συνθήκη των Σεβρών, συμπεριλαμβανομένης και της ΕΣΣΔ που δεν συμμετείχε στην προηγούμενη συνθήκη. Η υπογραφείσα συνθήκη ήταν το αποτέλεσμα της σχετικής διάσκεψης που ξεκίνησε στις 7 Νοεμβρίου 1922 μεταξύ των προαναφερομένων μελών. Στο κείμενο της Συνθήκης συμπεριλαμβάνεται και η Σύμβαση της Λωζάνης που αποτελεί συντομότερο κείμενο και υπογράφηκε νωρίτερα, στις 30 Ιανουαρίου 1923.

Με την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης καταργήθηκε η Συνθήκη των Σεβρών, η οποία δεν είχε γίνει αποδεκτή από τη νέα κυβέρνηση της Τουρκίας, που διαδέχθηκε τον σουλτάνο της Κωνσταντινούπολης. Μετά την εκδίωξη από τη Μικρά Ασία του ελληνικού στρατού από τον τουρκικό υπό την ηγεσία του Μουσταφά Κεμάλ, προέκυψε η ανάγκη για αναπροσαρμογή της συνθήκης των Σεβρών. Στις 20 Οκτωβρίου 1922 ξεκίνησε το συνέδριο που διακόπηκε μετά από έντονες διαμάχες στις 4 Φεβρουαρίου 1923, για να ξαναρχίσει στις 23 Απριλίου. Το τελικό κείμενο υπογράφηκε στις 24 Ιουλίου μετά από 7,5 μήνες διαβουλεύσεων.

Η Τουρκία ανέκτησε την Ανατολική Θράκη, την Ίμβρο και την Τένεδο, μια λωρίδα γης κατά μήκος των συνόρων με τη Συρία, την περιοχή της Σμύρνης και της Διεθνοποιημένης Ζώνης των Στενών, η οποία όμως θα έμενε αποστρατιωτικοποιημένη και αντικείμενο νέας διεθνούς διάσκεψης. Παραχώρησε τα Δωδεκάνησα στην Ιταλία, όπως προέβλεπε και η συνθήκη των Σεβρών, αλλά χωρίς πρόβλεψη για δυνατότητα αυτοδιάθεσης. Ανέκτησε πλήρη κυριαρχικά δικαιώματα σε όλη της την επικράτεια και απέκτησε δικαιώματα στρατιωτικών εγκαταστάσεων σε όλη την επικράτειά της εκτός της ζώνης των στενών.

Ένα σημείο διαφωνίας ήταν η καταβολή πολεμικών αποζημιώσεων από την Ελλάδα, κάτι για το οποίο η τελευταία δήλωνε αδυναμία. Τελικά η Τουρκία δέχθηκε να της αποδοθεί το τρίγωνο του Κάραγατς στη Θράκη, γνωστό και ως Παλαιά Ορεστιάδα, αντί αποζημιώσεων. Τα νησιά Ίμβρος και Τένεδος παραχωρήθηκαν στην Τουρκία με τον όρο ότι θα διοικούνταν με ευνοϊκούς όρους για τους Έλληνες (το 1926 η τουρκική κυβέρνηση ακύρωσε με νόμο αυτήν τη διάταξη). Ο Οικουμενικός Πατριάρχης έχασε την ιδιότητα του Εθνάρχη και το Πατριαρχείο τέθηκε υπό ειδικό διεθνές νομικό καθεστώς. Σε αντάλλαγμα η Τουρκία παραιτήθηκε από όλες τις διεκδικήσεις για τις παλιές περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας εκτός των συνόρων της και εγγυήθηκε τα δικαιώματα των μειονοτήτων στην Τουρκία. Με ξεχωριστή συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας αποφασίστηκε η υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών από τις δύο χώρες.

Με μια ματιά...

1783: Γεννήθηκε ο Σιμόν Ντε Μπολιβάρ, απελευθερωτής των κατοίκων της Λατινικής Αμερικής από τον ισπανικό ζυγό και οραματιστής των Ηνωμένων Πολιτειών της Νότιας Αμερικής.

1879: Πέθανε ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Έλληνας ποιητής και πολιτικός.

1897: Γεννήθηκε η Αμέλια Έρχαρτ, Αμερικανίδα πιλότος, η πρώτη γυναίκα που διέσχισε μόνη της τον Ατλαντικό.

1901: Πέθανε ο Ανδρέας Λασκαράτος, Έλληνας ποιητής και σατιρικός συγγραφέας.

1908: Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου, λίγο πριν από τον τερματισμό του Μαραθωνίου, ο Ιταλός Ντοράντο Πιέτρι σωριάζεται στο έδαφος. Μερικοί θεατές τον βοηθούν να καλύψει τα τελευταία μέτρα, με αποτέλεσμα να ακυρωθεί. Νικητής ανακηρύσσεται ο Αμερικανός Τζον Χέις.

1909: Ιδρύεται στην τουρκοκρατούμενη Θεσσαλονίκη η Σοσιαλιστική Εργατική Ομοσπονδία, γνωστή και ως «Φεντερασιόν».

1970: Γεννήθηκε η Αμερικανίδα ηθοποιός και τραγουδίστρια Tζένιφερ Λόπεζ. Η καταγωγή της είναι από το Πουέρτο Ρίκο.

1974: Χιλιάδες λαού υποδέχονται στο αεροδρόμιο του Ελληνικού στις 02.00 τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, που φτάνει από το Παρίσι με αεροπλάνο του Προέδρου της Γαλλίας Βαλερί Ζισκάρ Ντ’ Εστέν. Στις 04.15 ορκίζεται πρωθυπουργός μπροστά στον στρατηγό Φαίδωνα Γκιζίκη.

1980: Πέθανε ο Πίτερ Σέλερς, Βρετανός κωμικός ηθοποιός.

1982: Καταργείται στην Ελλάδα η ποινική δίωξη της μοιχείας, με την ψήφιση του σχετικού νομοσχεδίου.

2000: Μεγάλο αεροπορικό δυστύχημα της Air France Concorde. Υπερηχητικό Κονκόρντ αμέσως μετά την απογείωσή του από το Παρίσι κατέπεσε καιόμενο παρασύροντας σε θάνατο και τους 109 επιβαίνοντες καθώς και 4 κατοίκους στο σημείο της πτώσης.

2005: Πέθανε ο Ρίτσαρντ Ντολ, Βρετανός επιδημιολόγος, ο πρώτος επιστήμονας που συνέδεσε το κάπνισμα με τον καρκίνο των πνευμόνων.

2008: Ο Αλέξης Τσίπρας, στην πρώτη του εμφάνιση ως πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, στην καθιερωμένη δεξίωση του Προέδρου της Δημοκρατίας για την επέτειο της αποκατάστασης της Δημοκρατίας, συνοδεύεται από την 23χρονη Αφρικανίδα μετανάστρια Καντίντζα Σάνκο και κλέβει την παράσταση.