Η «δίκη των πιθήκων»
Στις 10 Ιουλίου του 1925 αρχίζει στις ΗΠΑ η «δίκη των πιθήκων». Κατηγορούμενος είναι ο δάσκαλος Τζον Σκόουπς, ο οποίος αγνοεί νόμο που απαγορεύει τη διδασκαλία στα σχολεία της θεωρίας της εξέλιξης. Η «δίκη των πιθήκων» είναι μία από τις δέκα πιο σημαντικές δίκες στη Νομική Ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών.
«Δημιουργιστές» ονομάζουμε όσους συντάσσονται με την άποψη της Εκκλησίας, ότι η δημιουργία του κόσμου είναι αποτέλεσμα της Θείας Χάριτος. Οι «δαρβινιστές» ασπάζονται τη θεωρία του Βρετανού φυσιοδίφη Κάρολου Δαρβίνου (1809-1882), που υποστηρίζει ότι τα ζωικά και φυτικά είδη προέκυψαν από την αργή εξέλιξη απλούστερων μορφών ζωής, με γενετικές μεταλλάξεις και με τη φυσική επιλογή.
Το ιστορικό της δίκης ξεκινά στις 21 Μαρτίου 1925, όταν η Βουλή της Πολιτείας του Τενεσί στις ΗΠΑ ψηφίζει τον νόμο Μπάτλερ, που «απαγορεύει τη διδασκαλία στα σχολεία κάθε θεωρίας που αρνείται τη θεϊκή καταγωγή του ανθρώπου και υποστηρίζει ότι ο άνθρωπος προέρχεται από κατώτερες μορφές ζωικών οργανισμών». Ο νεαρός καθηγητής βιολογίας Τζον Σκόουπς αψηφά τον νόμο και συνεχίζει να διδάσκει τους μαθητές του στο Λύκειο του Ντέιτον τη θεωρία του Δαρβίνου, δηλαδή «την καταγωγή του ανθρώπου από τον πίθηκο», όπως έλεγαν περιπαικτικά οι «δημιουργιστές». Η Εισαγγελία της πολιτείας κινείται δικαστικά εναντίον του Σκόουπς και του ασκεί ποινική δίωξη.
Ολυμπιακός: Η συμβολή του… Βαλμπουενά
Η δίκη του νεαρού καθηγητή προσδιορίστηκε για τις 10 Ιουλίου 1925 στο Ντέιτον του Τενεσί, μια πολιτεία που βρίσκεται στον συντηρητικό αμερικανικό Νότο και ανήκει στη λεγόμενη «Ζώνη της Βίβλου». Το άσημο Ντέιτον συγκέντρωσε εν μία νυκτί τα φώτα της δημοσιότητας. Εκατοντάδες δημοσιογράφοι συνέρρευσαν για να καλύψουν τη δίκη και η μεγάλης κυκλοφορίας εφημερίδα «Σικάγο Τρίμπιουν» έστησε έναν ραδιοφωνικό σταθμό για την απευθείας μετάδοση της δίκης, κάτι που συνέβαινε για πρώτη φορά στα δικαστικά χρονικά των ΗΠΑ.
Τα δικαστικά έξοδα του κατηγορουμένου ανέλαβε η Αμερικανική Ένωση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ACLU) και την υπεράσπισή του ο κορυφαίος ποινικολόγος των ΗΠΑ, Κλάρενς Ντάροου. Συνήγορος πολιτικής αγωγής εκ μέρος χριστιανικών οργανώσεων παρέστη ο πολιτικός Ουίλιαμ Τζένιγκς Μπράιαν, διαπρύσιος κήρυκας του αντιδαρβινισμού. Ήταν σπουδαίος ρήτορας, αλλά είχε να δικηγορήσει τριάντα χρόνια. Του τοπικού δικαστηρίου των ενόρκων προΐστατο ο δικαστής Τζον Ρόλστον.
Η δίκη ξεκίνησε πράγματι στις 10 Ιουλίου 1925 και εξελίχθηκε σε μια μονομαχία Ντάροου - Μπράιαν. Ο Ντάροου προσπάθησε στην αρχή να κηρύξει τον νόμο αντισυνταγματικό, επειδή καλλιεργούσε το θρησκευτικό μίσος μεταξύ των πολιτών. Απέτυχε, όμως, καθώς ο δικαστής Ρόλστον απέρριψε το αίτημά του. Στη συνέχεια κάλεσε ως μάρτυρα τον δικηγόρο της πολιτικής αγωγής και χριστιανό ακτιβιστή Ουίλιαμ Τζένινγκς Μπράιαν και τον «στρίμωξε» αρκετά με τις ερωτήσεις του, κερδίζοντας τις εντυπώσεις του ακροατηρίου.
Η ζέστη, όμως, ήταν αφόρητη και η δίκη συνεχίστηκε στον περίβολο του δικαστηρίου, κάτω από τον ίσκιο των μεγάλων δέντρων. Η υπεράσπιση έφερε διαπρεπείς επιστήμονες να καταθέσουν για τη θεωρία της εξέλιξης, αλλά και αυτό το αίτημα απορρίφθηκε από τον δικαστή Ρόλστον. Ο Ντάροου αντέδρασε έντονα και θεώρησε ότι ο ρόλος του στη δίκη έληξε.
Στις 21 Ιουλίου 1925 οι ένορκοι εξέδωσαν την απόφασή τους, που ήταν καταδικαστική. Ο δικαστής Ρόλστον επέβαλε στον νεαρό καθηγητή Τζον Σκόουπς χρηματική ποινή 100 δολαρίων, ποσό ιδιαίτερα σημαντικό για την εποχή. Το δικαστήριο δεν μπήκε στην ουσία της υπόθεσης και άφησε ανέπαφο τον νόμο Μπάτλερ, που καταργήθηκε σαράντα χρόνια αργότερα με απόφαση της Βουλής του Τενεσί (16 Μαΐου 1967). Η διαμάχη «δημιουργιστών» και «δαρβινιστών» -κυρίως στον χώρο της εκπαίδευσης- συνεχίζεται με αμείωτη ένταση στις ΗΠΑ.
Με μια ματιά…
1911: Κυκλοφορεί στην τουρκοκρατούμενη Θεσσαλονίκη το πρώτο φύλλο της εφημερίδας «Μακεδονία».
1940: Αρχίζει η Μάχη της Αγγλίας, που θα διαρκέσει 114 ημέρες. Ο Χίτλερ προσπαθεί να εκμηδενίσει τη βρετανική αεροπορία, με τελικό στόχο τη γερμανική απόβαση στα βρετανικά νησιά.
1960: Η Σοβιετική Ένωση νικά 2-1 στην παράταση τη Γιουγκοσλαβία στο «Παρκ ντε Πρενς» του Παρισιού και κατακτά το πρώτο Κύπελλο Εθνών Ευρώπης (νυν Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα ή Γιούρο).
1964: Η Μαίρη Κουάντ προκαλεί επανάσταση στη μόδα με τη μίνι φούστα στην Αγγλία.
1976: Μεγάλη οικολογική καταστροφή προκαλείται στην ευρύτερη περιοχή του Μιλάνου, εξαιτίας έκλυσης διοξίνης από χημικό εργοστάσιο στο Σεβέζο.
1985: Γάλλοι κομάντος ανατινάζουν το πλοίο της Greenpeace «Rainbow Warrior» στο λιμάνι Όκλαντ της Νέας Ζηλανδίας. Κατά την επιχείρηση, ένας φωτογράφος χάνει τη ζωή του.