Η γέννηση... του εμποράκου

Τα έργα του ασκούσαν κριτική στις Ηνωμένες Πολιτείες, στην κυβέρνηση και στον τρόπο ζωής των κατοίκων της, ενώ εξέθεταν και τα ψεγάδια του λεγόμενου «Αμερικανικού Ονείρου», κάτι για το οποίο είχε δεχθεί κριτική στις ΗΠΑ. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο βιογράφος του, Μάρτιν Γκότφριντ, «σπάνια ένας καλλιτέχνης έχει δεχθεί τόσες πολλές επιθέσεις και συκοφαντίες στην πατρίδα του και ταυτόχρονα έχαιρε βαθιάς εκτίμησης σε όλο τον κόσμο». Η καθιέρωσή του ήρθε με το κλασικό έργο «O θάνατος του εμποράκου», σημείο αναφοράς του θεάτρου του 20ού αιώνα, ίσως το καλύτερό του έργο κατά τους ειδικούς, μια ιστορία για μια μικροαστική αμερικανική οικογένεια που συνεθλίβη υπό το βάρος του αμερικανικού καπιταλισμού. Κατά σύμπτωση, η 10η Φεβρουαρίου, ημερομηνία θανάτου του, ήταν η 56η επέτειος από την πρεμιέρα του έργου αυτού.

Είχε πέσει θύμα του μακαρθισμού, καθώς καταδικάστηκε επειδή αρνήθηκε να καταδώσει συναδέλφους του με κομμουνιστική δράση στην Επιτροπή Αντιαμερικανικών Δραστηριοτήτων. Παρ’ όλο που ενστερνίστηκε ιδέες της αριστεράς και σχετιζόταν με άτομα του Κομμουνιστικού Κόμματος, αρνήθηκε ότι υπήρξε ποτέ μέλος του. Επίσης, αν και δεν ήταν θρησκευόμενος, απέκτησε συνείδηση της εβραϊκής ταυτότητάς του, αντιμετωπίζοντας τον αντισημιτισμό των προπολεμικών χρόνων και το Ολοκαύτωμα στη συνέχεια.

«Ήταν βράχος και έμοιαζε με βράχο, εννοώ ότι και η φυσική παρουσία του ήταν επιβλητική», είχε δηλώσει για τον Μίλερ ο θεατρικός συγγραφέας Χάρολντ Πίντερ στην είδηση του θανάτου του. «Ήταν ηγέτης… Απόλυτα ανεξάρτητος, με μια αταλάντευτη κριτική ευφυΐα».

Η πρώτη παράσταση έργου του Άρθουρ Μίλερ στην Ελλάδα έγινε το 1947, με το ανέβασμα του έργου «Ήταν όλοι τους παιδιά μου» από το Θέατρο Τέχνης, σε σκηνοθεσία του Καρόλου Κουν, με τους Βασίλη Διαμαντόπουλο, Βάσω Μεταξά, Λυκούργο Καλλέργη και Έλλη Λαμπέτη.

Το 1955 παρουσιάζεται από το Εθνικό Θέατρο το έργο «Δοκιμασία - Οι μάγισσες του Σάλεμ» («The Crucible»), σε σκηνοθεσία Αλέξη Σολωμού, με τους Τζένη Καρέζη, Γιώργο Παππά, Χριστόφορο Νέζερ και άλλους.

Το 1957 παρουσιάζονται σε ενιαία παράσταση από το Θέατρο Τέχνης τα μονόπρακτα «Από Δευτέρα σε Δευτέρα» και «Ψηλά από τη γέφυρα», ενώ την ίδια χρονιά από τον θίασο Αλέκου Αλεξανδράκη ανεβαίνει το έργο «Ήταν όλοι τους παιδιά μου». Το 1962 παρουσιάζεται για πρώτη φορά, πάλι από το Θέατρο Τέχνης, το έργο «Ο θάνατος του εμποράκου», με τον Γιώργο Λαζάνη και τον Μίμη Κουγιουμτζή.

Ακολούθησαν αρκετές παραστάσεις των πιο γνωστών προαναφερθέντων έργων του, ενώ από το θέατρο Εξαρχείων ανέβηκαν τα έργα «Το τίμημα» (1992-94) και το «Σπασμένο γυαλί» (1995-96) ως το πιο πρόσφατο «Ο τελευταίος Γιάνκι» (1999). Τον Νοέμβριο του 2001 παρουσιάστηκε από το Θέατρο της οδού Κυκλάδων το έργο «Σχέσεις του κυρίου Πίτερς» σε σκηνοθεσία Νικαίτης Κοντούρη.