Βιταμίνη D και ανοσοποιητικό σύστημα

Τα τελευταία χρόνια το ενδιαφέρον έχει επικεντρωθεί στη σχέση της με την αθλητική απόδοση. Η δράση της είναι πολλαπλή και επηρεάζει άμεσα τον μεταβολισμό και την εναπόθεση του ασβεστίου στα οστά. Μέγιστος είναι ο ρόλος της στην ενδυνάμωση του ανοσοποιητικού συστήματος επειδή ενισχύει τη δράση των κυττάρων που καταπολεμούν τις λοιμώξεις.

Η ικανότητα των κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος να πολλαπλασιάζονται να αναγνωρίζουν και να φονεύουν κύτταρα που έχουν προσβληθεί από ιούς εξαρτάται από τη δράση της βιταμίνης D. Επομένως, οι ανοσοενισχυτικές ιδιότητες της βιταμίνης D μειώνουν τον κίνδυνο ιογενών λοιμώξεων του ανωτέρω αναπνευστικού συστήματος.

Αν και τα σημαντικότερα αίτια της έλλειψής της είναι η ανεπαρκής έκθεση στο φως εντούτοις και σε περιοχές με αυξημένη ηλιοφάνεια, όπως η Μέση Ανατολή, το Ισραήλ, η Αμερική, πολλοί αθλητές διαφόρων αγωνισμάτων πάσχουν από έλλειψη βιταμίνης D με συνέπεια συχνούς τραυματισμούς των μυών, των συνδέσμων και των τενόντων και άλλες μυοσκελετικές βλάβες. Πολλοί αθλητές του μπάσκετ ή της ενόργανης γυμναστικής πάσχουν από μυοπάθεια που σχετίζονται με οστεοπόρωση η οποία όμως διορθώνεται με χορήγηση συμπληρωμάτων που περιέχουν βιταμίνη D.

Σε πολλές μελέτες η χορήγηση σκευασμάτων βιταμίνης D αύξησε τη μυϊκή μάζα, την πυκνότητα των οστών και τη μυϊκή ισχύ. Μειώθηκε η φλεγμονή και πόνος που σχετίζεται με τη μυοπάθεια ενώ βελτιώθηκε η ικανότητα ανάκτησης από την προπόνηση.

Αν και τα φυσιολογικά επίπεδα στο αίμα κυμαίνονται μεταξύ 10-20ng/ml σε διάφορες μελέτες έχει βρεθεί ότι επίπεδα 50ng/ml σχετίζονται με μέγιστη νευρομυϊκή απόδοση. Τέτοια επίπεδα όμως επιτυγχάνονται μόνο με παρατεταμένη έκθεση στο ηλιακό φως και χορήγηση συμπληρωμάτων διατροφής. Σε μια μελέτη που έγινε σε γυναίκα με έντονη κόπωση και κεφαλαλγίες βρέθηκε ότι είχε πολύ χαμηλά επίπεδα (λιγότερα από 5ng/ml) στο αίμα της. Όταν έλαβε θεραπεία τα επίπεδα αυξήθηκαν σε 39ng/ml και τα συμπτώματα εξαλείφθηκαν. Σε άλλη μελέτη βρέθηκε ότι σε γυναίκες που παραπονιόντουσαν για εύκολη κόπωση τα επίπεδα ήταν μεταξύ 20-29ng/ml ενώ όταν αυξήθηκαν πάνω από 30 τα συμπτώματα εξαλείφθηκαν.

Η βιταμίνη D προέρχεται από τη φύση και πηγές της είναι ο άγριος σολωμός, ο τόνος, οι σαρδέλες, τα αυγά και τα γαλακτοκομικά αλλά παράγεται και εργαστηριακά. Η καλύτερη μορφή της είναι η D3 (καλσιφερόλη) και προέρχεται από τα ζώα κατόπιν ειδικής επεξεργασίας. Πολλοί κατασκευαστές χρησιμοποιούν υψηλές θερμοκρασίες αποξήρανσης οι οποίες καταστρέφουν τα θρεπτικά συστατικά τα οποία αντικαθιστούν στη συνέχεια με συνθετικά. Πρέπει να έχει κανείς κατά νου ότι ο χαρακτηρισμός στην ετικέτα «φυσικό προϊόν» μπορεί να είναι παραπλανητική και ένα περιεχόμενο με 100% συνθετική βιταμίνη D να χαρακτηρίζεται έτσι.

Η βιταμίνη D2 (εργοκαλσιφερόλη) περιέχεται στα φυτά και δεν απορροφάται εύκολα από το σώμα. Πρέπει να αποφεύγονται οι τεχνητές μορφές της. Συστήνεται σε δόση 400-800 μονάδες αλλά οι ειδικοί συστήνουν ακόμη περισσότερο.

Η φυσική βιταμίνη λειτουργεί σαν ορμόνη και κάθε κύτταρο του σώματος υφίσταται τη δράση της. Η ανεπάρκειά της σχετίζεται με αδυναμία επούλωσης των τραυμάτων, απώλεια των μαλλιών, οστεοπόρωση και παράγοντες κινδύνου είναι η παχυσαρκία, η μεγάλη ηλικία, το σκούρο δέρμα, η παραμονή στο σπίτι, καθώς και οι αλοιφές για προστασία από τον ήλιο. Συχνές είναι οι λοιμώξεις, το αίσθημα εξάντλησης και η μειωμένη ανοχή στην προσπάθεια. Επίσης, η κατάθλιψη σχετίζεται με χαμηλά επίπεδα στο αίμα.

Δρόσος Βενετούλης

Πνευμονολόγος, τ. Δ/ντής ΜΕΘ Τζανείου Γενικού Νοσοκομείου Πειραιά.