Ο εγκέφαλος αγαπά την άσκηση

Όταν εκτελούμε άσκηση θεωρούμε ότι ενεργοποιούνται μόνο οι μύες, η καρδιά και οι πνεύμονες. Εντούτοις, ο εγκέφαλος δραστηριοποιείται σημαντικά κατά την άσκηση, λόγω της αύξησης της ροής του αίματος και της ηλεκτρικής δραστηριότητας.

Η βελτίωση της αντίληψης, η πρόληψη της άνοιας και της νόσου αλτσχάιμερ, η μείωση των συμπτωμάτων της νόσο του πάρκινσον, της κατάθλιψης και των αρνητικών συνεπειών του χρόνιου στρες είναι μερικές μόνο από τις θετικές επιδράσεις της φυσικής άσκησης.

Απαραίτητες προϋποθέσεις που συμβάλλουν καθοριστικά στην ύπαρξη ενός υγιούς εγκεφάλου είναι η υγιεινή διατροφή, η φυσική άσκηση, η ποιότητα του ύπνου, η ενεργή κοινωνική ζωή, το διάβασμα και η χρόνια αντιμετώπιση του στρες. Η κίνηση ενεργοποιεί πολλές περιοχές του εγκεφάλου, επειδή η ροή του αίματος αυξάνεται μέχρι 20%. Επειδή η κύρια αιτία της άνοιας είναι η εκφύλιση του εγκεφάλου η αύξηση της αιμάτωσης που κατορθώνεται με την άσκηση είναι η καλύτερη προληπτική, μη φαρμακευτική θεραπεία.

Άνοια είναι η απώλεια της πνευματικής λειτουργίας όσο αφορά τη σκέψη, τη λογική, την κριτική ικανότητα, τη μνήμη, την αίσθηση του χώρου και του χρόνου και την ομιλία. Η διαταραχή της μνήμης είναι τόσο σοβαρή ώστε επηρεάζει την καθημερινή ζωή. Η πιο συνηθισμένη αιτία της άνοιας είναι η νόσος του αλτσχάιμερ που προκαλεί εκφύλιση του εγκεφάλου, εξελίσσεται προοδευτικά με ήπιο ή επιθετικό ρυθμό και καταλήγει σε διαταραχή της σκέψης, της κρίσης και της συμπεριφοράς. Αποτελεί την έκτη αιτία θανάτου και κυριότεροι παράγοντες κινδύνου για τη νόσο είναι η ηλικία άνω των 65 ετών, το οικογενειακό ιστορικό, η υψηλή αρτηριακή πίεση, υψηλή χοληστερίνη, η παχυσαρκία, ο διαβήτης και το κάπνισμα.

Όλες οι μελέτες δείχνουν ότι αυτοί που ασκούνται περισσότερο από τρεις φορές την εβδομάδα ελαττώνουν σημαντικά τον κίνδυνο της άνοιας. Η αερόβια άσκηση βελτιώνει επίσης τα συμπτώματα της νόσου του πάρκινσον, η οποία είναι μια διαταραχή της μεταβίβασης των ερεθισμάτων από τον έναν νευρώνα στον άλλο, λόγω μείωσης του νευροδιαβιβαστή ντοπαμίνη. Η αερόβια άσκηση αυξάνει τον αριθμό των νευροδιαβιβαστών (ντοπαμίνη, κ.ά.), του αριθμού των υποδοχέων που δέχονται τις εντολές της ντοπαμίνης, αυξάνει τη νευρογένεση, τη δημιουργία, δηλαδή, νέων νευρικών κυττάρων και τον σχηματισμό νέων συνάψεων μεταξύ των νευρικών κυττάρων. Όλα αυτά αυξάνονται μέσω της αύξησης της ροής του αίματος, των τροφικών παραγόντων και συνεπώς του μεταβολισμού. Με λίγα λόγια ενδυναμώνονται τα νευρικά κυκλώματα του εγκεφάλου με συνέπεια τη βελτίωση της νόησης, της γνωστικής λειτουργίας, της διάθεσης και των κινήτρων για ζωή. Ταυτόχρονα βελτιώνεται η κινητική συμπεριφορά.

Ένα επιπλέον όφελος της φυσικής άσκησης είναι η μείωση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης. Ένα μεγάλο ποσοστό των ατόμων πάσχουν από κατάθλιψη με συμπτώματα μείωσης της διάθεσης, του ενδιαφέροντος για ζωή, τάσεις αυτοκτονίας, εμμονές και παρορμήσεις, ενοχές, άγχος, αυπνία, μειωμένη ενέργεια, αδυναμία συγκέντρωσης, διαταραχές της όρεξης και του βάρους. Κύριοι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν έλλειψη άσκησης, χρόνια προβλήματα υγείας, κοινωνική απομόνωση, στρες, οικογενειακό ιστορικό και το γυναικείο φύλο.

Οι έρευνες δείχνουν ότι υπάρχει αντίστροφη σχέση μεταξύ της ποσότητας της άσκησης που εκτελείται καθημερινά και του ποσοστού της κατάθλιψης. Όσο περισσότερο χρόνο εμπλέκεται κάποιος με την άσκηση τόσο λιγότερο πάσχει από κατάθλιψη και όσο περισσότερο βλέπει τηλεόραση τόσο αυξάνεται το ποσοστό της κατάθλιψης.

Το ελάχιστο ποσοστό της άσκησης που συστήνεται για να μειωθούν σημαντικά τα συμπτώματα της κατάθλιψης είναι τρεις φορές την εβδομάδα από 20-30 λεπτά μέτριας ή έντονης έντασης άσκηση. Η φυσική άσκηση μπορεί να οχυρώσει το σώμα έναντι του χρόνιου στρες μέσω της ενίσχυσης της παραγωγής αντιοξειδωτικών ενζύμων, εξάλειψης της φλεγμονής των νεύρων (νευροφλεγμονή), αύξησης των ουσιών που τρέφουν τα νεύρα (νευροτροφίνες), της νευρογένεσης με αποτέλεσμα τη βελτίωση της μνήμης, την ικανότητα μάθησης και τη μείωση της κατάθλιψης.

Το βιβλίο του Δρόσου Βενετούλη «Γεννηθήκαμε δρομείς» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Μπαρτζουλιάνος».

Δρόσος Βενετούλης
Πνευμονολόγος, τ. Δ/ντής ΜΕΘ Τζανείου Γενικού Νοσοκομείου Πειραιά.δ