Πνευμονικό οίδημα στους τριαθλητές

Το πνευμονικό οίδημα είναι η συσσώρευση υγρού στους πνεύμονες που δεν οφείλεται σε εισρόφηση νερού αλλά σε αδυναμία της καρδιακής αντλίας να εξωθήσει αίμα στην κυκλοφορία, με αποτέλεσμα να λιμνάζει αίμα στους πνεύμονες και να γεμίζει τις κυψελίδες. Αυτό έχει ως συνέπεια να εμποδίζεται η πρόσληψη οξυγόνου και να εμφανίζονται αρχικά συμπτώματα όπως βήχας, αιμόφυρτα πτύελα, αίσθημα δύσπνοιας, σφίξιμο στον θώρακα ή συριγμός.

Το αγώνισμα του τριάθλου είναι μια πρόκληση για το καρδιοκυκλοφορικό σύστημα. Κατά την εμβύθυνση του σώματος στο κρύο νερό τα αγγεία τού δέρματος υφίστανται αγγειοσύσπαση, λόγω της χαμηλής θερμοκρασίας, σύνθλιψη από την υδροστατική πίεση του νερού και συμπίεση από τη στολή της κατάδυσης. Αποτέλεσμα είναι ένας μεγάλος όγκος αίματος, περίπου 700 κυβικά, να παροχετεύονται προς τη θωρακική κοιλότητα και τις κοιλότητες της καρδιάς.

Έχει βρεθεί ότι και μόνο με την είσοδο του σώματος στο νερό η καρδιακή παροχή αυξάνεται κατά 25%. Το κρύο νερό είναι ένα σημαντικό στρες για το σώμα. Υγιή άτομα που εκτέθηκαν σε θερμοκρασία νερού 14 βαθμών Κελσίου παρουσίασαν απότομη αύξηση της αρτηριακής πίεσης λόγω οξείας έκκρισης νοραδρεναλίνης, μιας ορμόνης που προκαλεί καθολική αγγειοσύσπαση, ενώ όταν εκτέθηκαν σε θερμοκρασία 32 βαθμών Κελσίου δεν παρουσίασαν ανάλογη αύξηση της αρτηριακής πίεσης.

Ο συνδυασμός αυξημένου όγκου αίματος στους πνεύμονες με αυξημένες πιέσεις στα πνευμονικά αγγεία προκαλεί μικρορήξεις στα τριχοειδή και έξοδο αίματος στις κυψελίδες οι οποίες γεμίζουν και εμποδίζουν την πρόσληψη οξυγόνου. Αν και ο μηχανισμός είναι, εν μέρει, κατανοητός φαίνεται ότι σχετίζεται με την έντονη προσπάθεια και μπορεί να συμβεί σε νέα, υγιή άτομα και σε αθλήματα κατάδυσης με φιάλες ή ελεύθερης κατάδυσης σε ποσοστό από 1,8-60%.

Ο πάσχων αρχικά παρουσιάζει αυξημένο αριθμό αναπνοών με βήχα και αίσθημα δύσπνοιας και αργότερα κυάνωση στα χείλη, απώλεια συνείδησης, σπασμούς και θάνατο. Παράγοντες κινδύνου είναι η υπερφόρτωση με υγρά πριν από τον αγώνα και η χρήση χαπιών άλατος, καθώς και η προϋπάρχουσα υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης, η μεγάλη ηλικία, η πολύ χαμηλή θερμοκρασία νερού και η πολύ στενή στολή κολύμβησης ή κατάδυσης. Επίσης, η προϋπάρχουσα πνευμονική ή καρδιακή νόσος, όπως το άσθμα, η ΧΑΠ, οι αρρυθμίες, οι βαλβιδοπάθειες, η παχυσαρκία και η χρήση συμπληρωμάτων διατροφής που περιέχουν Ω3, τα οποία έχουν αγγειοδιασταλτικές ιδιότητες και διευκολύνουν τη συμφόρηση των πνευμόνων.

Σε μια μελέτη που διενεργήθηκε κατά τα έτη 2008-2015 στον Καναδά μεταξύ τριαθλητών διαπιστώθηκαν 58 θάνατοι με 42 από αυτούς κατά το κολύμπι. Στην πλειοψηφία τους διαπιστώθηκε στη νεκροτομή υπερτροφία των καρδιακών κοιλοτήτων ενώ στο ιστορικό τους υπέρταση. Επομένως, οι αθλητές με αυξημένη αρτηριακή πίεση και υπερτροφία της καρδιάς πρέπει να εξετάζονται από τον γιατρό και να λαμβάνουν θεραπεία πριν από το αγώνισμα. Διαπιστώθηκε, επίσης, ότι οι αθλήτριες άνω των 40 ετών έχουν αυξημένες πιθανότητες να πάθουν πνευμονικό οίδημα.

Δρόσος Βενετούλης

Πνευμονολόγος, τ. Δ/ντής ΜΕΘ Τζανείου Γενικού Νοσοκομείου Πειραιά.