Χουάν Μιρό - «Η ελπίδα του θανατοποινίτη»

Στις 2 Μαρτίου 1974 εκτελείται δια στραγγαλισμού μέσα στο κελί του ο τελευταίος μάρτυρας της Φρανκικής δικτατορίας, ο 26χρονος αναρχικός Σαλβαδόρ Πουτς Αντίκ.

Ο Σαλβαδόρ Πουτς ήταν μέλος της MIL, μιας οργάνωσης με αναρχικές και μαρξιστικές καταβολές, που δραστηριοποιήθηκε σε ληστείες τραπεζών αλλά απείχε από βομβιστικές ενέργειες και δολοφονίες αστυνομικών. Ωστόσο σε μια ληστεία στις 2 Μαρτίου 1973, ο Πουτς και ένας σύντροφός του ενεπλάκησαν σε μάχη σώμα με σώμα με πέντε αστυνομικούς, ένας εκ των οποίων σκοτώθηκε. Στη δίκη που ακολούθησε και σε ένα όργιο κακοδικίας ο Πουτς καταδικάστηκε σε θάνατο και παρά τη διεθνή κινητοποίηση η ποινή του εκτελέστηκε ένα χρόνο μετά, στις 2 Μαρτίου 1974. Ο νεαρός αναρχικός εκτελέστηκε στο κελί του με την γκαρότα, όργανο στραγγαλισμού με μια διαδικασία εξαιρετικά οδυνηρή που διήρκεσε 20 λεπτά.

Ο Καταλανός ζωγράφος Χουάν Μιρό, πολιτικά ευαίσθητος, παρακολούθησε εξαρχής το ζήτημα της φυλάκισης και της θανάτωσης του Σαλβαδόρ Πουτς. Αποτίνοντας φόρο τιμής στο τελευταίο θύμα του Φρανκισμού φιλοτέχνησε ένα τρίπτυχο το οποίο ονόμασε «Ελπίδα ενός θανατοποινίτη». Το λευκό χρώμα συμβολίζει την ελπίδα και η γραμμή που λιγοστεύει από πίνακα σε πίνακα τη ζωή του κρατουμένου αναρχικού. Ο πίνακας απηχεί σε μια παλιότερη δημιουργία του Μιρό με τίτλο «το κελί του ερημίτη».

Η «Ελπίδα του θανατοποινίτη» ολοκληρώθηκε την προηγουμένη της εκτέλεσης του Σαλβαδόρ Πουτς και ήταν μια πράξη διαμαρτυρίας και αντίστασης στην κατάπτυστη και αιματοβαμμένη χούντα του στρατηγού Φράνκο.

Από τη Βικιπαίδεια δίνεται η συνέχεια στο δράμα της θανάτωσης του νεαρού αναρχικού.

Μετά την εκτέλεση του Σαλβαδόρ, οι αντιδράσεις πολλαπλασιάστηκαν - είναι χαρακτηριστικό ότι η αστυνομία επιτέθηκε τη μέρα της κηδείας στον συγκεντρωμένο κόσμο για να τον εμποδίσει να μπει στο νεκροταφείο. Έκτοτε, η ισπανική δικαιοσύνη αρνήθηκε δύο φορές να ξανανοίξει την υπόθεση, παρότι οι αδελφές του και οι δικηγόροι του έχουν ζητήσει την αναψηλάφηση της δίκης, προσκομίζοντας νέα στοιχεία, που αμφισβητούν την υπαιτιότητα του Πουτς για τον φόνο του αστυνομικού.

Ωστόσο, πρόσφατα, η υπόθεση ήρθε ξανά στη δημοσιότητα μέσω… Αργεντινής. Το Δίκτυο Πολιτών κατά των Εγκλημάτων του Φρανκισμού θα ζητήσει την παραπομπή στην αργεντίνικη δικαιοσύνη του Χοσέ Ουτρέρα Μολίνα, υπουργού και κεντρικού στελέχους της φρανκικής δικτατορίας, επειδή υπέγραψε το διάταγμα για την εκτέλεση του Πουτς. Η νομική διαδικασία κατά του φρανκισμού έχει ανοίξει στην Αργεντινή από τον Απρίλιο του 2010, με βάση το γεγονός ότι το Σύνταγμα της Αργεντινής αναγνωρίζει την αρχή της οικουμενικής δικαιοδοσίας για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Ίσως τελικά υπάρξει μια ρωγμή στην ατιμωρησία για κάποια από τα εγκλήματα που διέπραξε η δικτατορία του Φράνκο, ένα από τα πιο αιματοβαμμένα καθεστώτα του περασμένου αιώνα.

Η ταινία Σαλβαδόρ, του Μανουέλ Ουέργα, αποτυπώνει τις δραματικές στιγμές της εκτέλεσης. Πέρα από το πρωτότυπο υλικό, ο σκηνοθέτης επισημαίνει πως για να γραφτεί το σενάριο μίλησαν με το 90% των επιζώντων της εποχής εκείνης.