Ο καταστροφικός σεισμός στην Κρήτη το 1810 - Χιλιάδες νεκροί προκάλεσαν την έξαρση της πανώλης

Το χτύπημα του Εγκέλαδου

Λίγο πριν τα μεσάνυχτα της 16ης Φεβρουαρίου, ο εγκέλαδος χτύπησε στον Χάνδακα, όπως ονομαζόταν το Ηράκλειο Κρήτης.

Σύμφωνα με γραπτές μαρτυρίες της περιόδου, καταστράφηκαν τα 2/3 της πόλης ενώ ο αριθμός των νεκρών ξεπέρασε τις τρεις χιλιάδες. Ο γιατρός, Γιώργος Νικολετάκης, που επέζησε του φονικού σεισμού, έγραφε:

«…εχάλασεν όλα τα σπίτια της χώρας και τα τζαμιά και τους μιναρέδες και επλακώθησαν και άνθρωποι και εχάλασε και χωργιά και μετόχια…»

Ανάμεσα στα κτίρια που κατεδαφίστηκαν ήταν το μοναστήρι του Αγίου Ασωμάτου και ένα βαρύ βενετσιάνικο οικοδόμημα στη νοτιοδυτική πλευρά του Ψηλορείτη. Ο σεισμός δεν περιορίστηκε στα ελληνικά σύνορα. Έγινε έντονα αισθητός από τη Μάλτα μέχρι τη βόρεια Αίγυπτο και από την κεντρική Ιταλία μέχρι τη Συρία.

Στη Μάλτα υπολογίζεται ότι διήρκεσε δύο λεπτά ενώ στην Νάπολη ένα λεπτό. Παρότι ήταν ένα σύντομο «χτύπημα» υπάρχουν αναφορές που κάνουν λόγο για κατοίκους της Νότιας Ιταλίας, που, από τον φόβο τους, έμειναν έξω από τα σπίτια τους όλη τη νύχτα. Ζημιές καταγράφηκαν επίσης στα νησιά του νότιου Αιγαίου, στο Κάιρο, στη Ροζέτα, στην Αλεξάνδρεια και στη βόρεια Αίγυπτο. Μάλιστα, η κατάρρευση τμήματος του ναού του Άμμωνα, στην όαση Σίβα στην Αίγυπτο, που σημειώθηκε το 1811, αποδόθηκε στον καταστροφικό σεισμό του 1810. Πιθανολογείται ότι οι εκατόμβες νεκρών και η καθυστερημένη ταφή των πτωμάτων τους, που κείτονταν για μέρες στους δρόμους, έπαιξαν ρόλο στην έξαρση της πανώλης στην πόλη, που εκείνη την περίοδο ενδημούσε σε ολόκληρο το νησί.

Προγενέστεροι σεισμοί

Πριν την 16η Φεβρουαρίου, η Κρήτη είχε χτυπηθεί ξανά από έντονους σεισμούς, που μάλλον προειδοποιούσαν για το «φονικό χτύπημα».

Την 28η Οκτωβρίου του 1794, γύρω στις 5 τα ξημερώματα, ταρακουνήθηκε όλη η Κρήτη για λίγα δευτερόλεπτα. Το επίκεντρο ήταν τα Χανιά. Ο Κρητικός επιστήμονας Ελευθέριος Πλατάκης, που αφιέρωσε τη ζωή του στην έρευνα και μελέτη των σεισμικών δονήσεων που έπληξαν το νησί, έγραφε για εκείνη την ημέρα:

«…Κατά την διάρκειαν του σεισμού επεκράτει γαλήνη, αλλ΄ ευθύς αμέσως έπνευσε σφοδρός δυτικός άνεμος διαρκέσας επί πολλά ημέρας…»

Το πρωί της 3ης Ιουλίου του 1805, ένας ακόμη ισχυρότατος σεισμός σημειώθηκε στο νησί. Πιθανολογείται ότι το επίκεντρο ήταν το Ηράκλειο, λόγω των καταστροφών που καταγράφηκαν στην πόλη. Χωριά ολόκληρα σχεδόν κατεδαφίστηκαν ενώ εκατοντάδες κάτοικοι έμειναν άστεγοι.
Αντίστοιχες ήταν οι συνέπειες του εγκέλαδου στο Ρέθυμνο και τα Χανιά.

^{Αντλήθηκαν πληροφορίες από: mixanitouxronou.gr, IScreta}