Κώστας Περγαντής: «Θέμα χρόνου να γίνει ο Τσιτσιπάς το Νο 1 στον κόσμο»

Συνέντευξη στον ΘΕΜΗ ΣΙΝΑΝΟΓΛΟΥ

Πίσω από τον Τσιτσιπά βρίσκεται μία ομάδα ανθρώπων που τον βοηθάνε να φτάσει στο κορυφαίο επίπεδο. Ένας εξαιρετικός άνθρωπος και επιστήμονας είναι ο Κώστας Περγαντής. Μου είπε πολύ ενδιαφέροντα πράγματα για τον Τσιτσιπά στη συνέντευξή του. Πράγματα που δεν φαντάζεται πολύς κόσμος. Για τον Κώστα μού είχε μιλήσει ο Πέτρος Καραβίτης. Τον είχε γνωρίσει όταν ήταν πρόεδρος στον Aθλητικό Oργανισμό Χαϊδαρίου και ήξερε τις σπουδές του και την εξειδίκευση σε αυτό που κάνει.

Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στο «ΦΩΣ» στις 15/6/2021

Πώς ονομάζεται η δουλειά σας;

Ο δόκιμος όρος είναι ο αγγλικός mental trainer, πνευματικός προπονητής. Όπως προπονούμε τους μυς του σώματός μας και αλλάζουν μορφή, έτσι κάνουμε και για τον μυ που δεν φαίνεται, το μυαλό. Έχω σπουδάσει συμβουλευτική, είμαι σύμβουλος ψυχικής υγείας, έχω κάνει το μεταπτυχιακό μου με θέμα τους αθλητές του αγωνιστικού τένις. Και επίσης έχω σπουδάσει στα ΤΕΦΑΑ Αθηνών με ειδίκευση στο τένις. Η εκπαίδευσή μου είναι στην «Προσωποκεντρική Προσέγγιση». Με κέντρο τον άνθρωπο-αθλητή γίνονται όλα.

Πόσα χρόνια είστε μαζί του;

Τον Στέφανο τον γνώρισα πρώτη φορά όταν ήταν 12 χρόνων. Είχα μόλις τελειώσει με τις μεταπτυχιακές σπουδές στη Σκωτία. Ο πρώτος μου αθλητής έπαιζε τελικό στην κατηγορία Κ16 στο διπλανό γήπεδο. Στο Χαϊδάρι. Γυρνώντας το κεφάλι μου στο διπλανό γήπεδο, είδα ένα ξανθό παιδί, ψηλό και λεπτό, να αγωνίζεται με έναν τρόπο που δεν είχα ξαναδεί στη ζωή μου για τέτοια ηλικία. Έπαιζε επιθετικό τένις. Τα παιδιά στις μικρές ηλικίες παίζουν κυρίως στην baseline. Αυτός χτυπούσε το σερβίς και ανέβαινε στο φιλέ. Έπαιρνε τον πόντο παίζοντας την μπάλα στον αέρα με βολέ. Αυτό δεν το βλέπεις σε ένα παιδί. Όμως ο Στέφανος το έκανε ξανά και ξανά. Άφησα λοιπόν τον δικό μου αθλητή και πήγα κοντά στον Τσιτσιπά μαγεμένος. Τότε παρατήρησα πως έξω από το σύρμα καθόταν ένας παλιός μου γνώριμος.

Ποιος;

Ήταν ο πατέρας του Στέφανου, ο Απόστολος. Είχαμε τελειώσει μαζί την ειδικότητα του τένις στα ΤΕΦΑΑ. Τον ρώτησα τι κάνει εκεί και μου είπε «αυτός είναι ο γιος μου». «Αυτός είναι ο γιος σου;» του είπα, «δεν έχω ξαναδεί ποτέ κάτι τέτοιο». Το παιχνίδι όπως το έπαιζε ο Στέφανος αντανακλούσε, όπως θα διαπίστωνα αργότερα, τη φιλοσοφία του πατέρα του. Έβλεπα παιχνίδι σε όλο το γήπεδο. Έβλεπα τη συνεχή πρόθεση για επίθεση. Δεν υπήρχε η σκοπιμότητα. Ο Στέφανος δεν περίμενε να χάσει ο άλλος. Δεν έπαιζε «κατενάτσιο» όπως λέτε στο ποδόσφαιρο. Ο 12χρονος έπαιζε με 14άρηδες και κέρδιζε. Νίκησε σε εκείνον τον τελικό. Μπήκα στο γήπεδο και του είπα «από σήμερα θα είμαι ο μεγαλύτερος υποστηρικτής σου». Με κοίταξε απορημένος, ήταν κουρασμένος και έπινε νερό, με ευχαρίστησε και συνέχισε να πίνει το νεράκι του. Στις επόμενες ημέρες, αφού δήλωσα την ιδιότητά μου, ξεκινήσαμε να χτίζουμε την ομάδα του Στέφανου. Προστέθηκε διατροφολόγος, εργοφυσιολόγος και εξειδικευμένος προπονητής φυσικής κατάστασης. Με τα χρόνια γινόμασταν πιο δυνατοί.

Πόσο συχνά μιλάτε;

Δεν σταματήσαμε ποτέ να μιλάμε. Η τεχνολογία σήμερα βοηθάει πολύ. Όταν γύρισε από τις ΗΠΑ, που είχε μερικά άσχημα αποτελέσματα, ξεκινήσαμε σε καθημερινή βάση. Συνεχίζουμε μέχρι σήμερα που ο Στέφανος έχει φτάσει στον τελικό του Ρολάν Γκαρός.

Δηλαδή τι λέτε; Τι του κάνετε; Ο ίδιος έχει μιλήσει για εσάς, έχει πει και για διαλογισμό.

Με τον Στέφανο και την οικογένειά του έχουμε μία σχέση δέκα ετών. Πατάμε πάνω στην εμπιστοσύνη, στην ειλικρίνεια και στην ενέργεια που έχει δημιουργηθεί μεταξύ μας. Με απλά λόγια φροντίζουμε την ενέργεια του αθλητή. Εστιάζουμε στην αναπνοή, ώστε να επιβραδύνει τους ρυθμούς του στο τέλος της ημέρας. Η επιβράδυνση οδηγεί στη βαθιά χαλάρωση. Ταυτόχρονα γίνεται βαθιά οξυγόνωση.

Αυτό τι σχέση έχει με τον διαλογισμό;

Το Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα χωρίζεται σε συμπαθητικό και παρασυμπαθητικό. Το πρώτο είναι οι εκούσιες λειτουργίες μας. Όταν ο εγκέφαλος μάς δίνει την εντολή. Το δεύτερο ελέγχει την αναπνοή, την καρδιά, την πέψη και πολλά άλλα. Δεν δίνουμε εντολή για να αναπνεύσουμε. Γίνεται αυτόματα. Οι σκέψεις μας όμως ή τα συναισθήματά μας μπορούν να επηρεάσουν το παρασυμπαθητικό. Ερωτευόμαστε και χτυπάει η καρδιά μας. Στο τένις χτυπάμε την μπάλα και ένα λάθος μπορεί να κάνει την αναπνοή μας ρηχή και γρήγορη. «Παρατηρώντας» την αναπνοή μας και επιβραδύνοντας, συντονιζόμαστε στην ουσία με το παρασυμπαθητικό και μαθαίνουμε να ηρεμούμε. Το άλλο σκέλος του διαλογισμού είναι η ιδεοκινητική προπόνηση. Αναπνέοντας, βλέπουμε τον αγώνα που έχει προηγηθεί ή εκείνον που θα ακολουθήσει σαν ταινία. Ο αθλητής βλέπει τον εαυτό του να εκτελεί και να διορθώνει ό,τι θέλει.

Την ώρα της μάχης όμως δεν αναπνέει έτσι κι αλλιώς πιο γρήγορα;

Καλή ερώτηση. Στο τένις η αθλητική προσπάθεια είναι κυρίως αναερόβια. Αυτό δημιουργεί «χρέος οξυγόνου», όπως λέμε. Όμως μετά από κάθε πόντο υπάρχει διάλειμμα. Εκεί ακριβώς μπορεί να επαναφορτιστεί το σύστημα. Πρέπει αμέσως να ξεκινήσει τη διαδικασία αποκατάστασης. Η οξυγόνωση. Στο τένις το ενδιάμεσο διάστημα είναι 20 δευτερόλεπτα, αλλά στο Ρολάν Γκαρός που είναι χωμάτινο είναι 25 δευτερόλεπτα. Σε αυτό το διάστημα ο Στέφανος πρέπει να φροντίζει την αποκατάσταση. Οι ρουτίνες του είναι συγκεκριμένες. Έχει σημασία πώς θα αναπνέει, πώς θα περπατάει.

Αυτά που μου λέτε θυμίζουν Ανατολή, αρχαία φιλοσοφία...

Εύστοχη παρατήρηση. Επιτρέψτε μου να πω το όνομα του Κώστα Χρυσικάκη. Είναι δάσκαλος της γιόγκα. Τον συνάντησα σε μια ημερίδα με θέματα ψυχολογίας. Μέσα στο αμφιθέατρο μάς κάλεσε να δοκιμάσουμε να αναπνεύσουμε με αυτόν τον τρόπο. Βιώνοντας τη συγκεκριμένη εμπειρία, ενθουσιάστηκα. Έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε, αλλά ψάχνοντας και με πολλή εκπαίδευση έφτιαξα ένα δικό μου μοντέλο συνδυάζοντας την προπονητική με την αναπνοή.

Παρατηρείτε στον Τζόκοβιτς ή στον Ναδάλ να κάνουν κάτι παρόμοιο στα 20-25 δευτερόλεπτα;

Βέβαια. Ο Τζόκοβιτς ειδικά το κάνει εξαιρετικά κατά τη γνώμη μου. Και ξέρω ότι συνεργάζεται με έναν Ισπανό ειδικό σε αυτό. Το έχει δηλώσει και ο ίδιος για το mental training. Δουλεύει με την τεχνική mindfulness. Περιφραστικά fully presence. Το να είσαι δηλαδή 100% συγκεντρωμένος, 100% παρών την κρίσιμη ώρα. Θα σας θυμίσω ορισμένους ποδοσφαιριστές και σκεφτείτε τη συγκέντρωσή τους. Θυμηθείτε το πρόσωπο του Ζιντάν ενώ το γήπεδο μπορεί να κόχλαζε. Σκεφτείτε το πρόσωπο του Μέσι. Θυμηθείτε το ανέκφραστο πρόσωπο του Σπανούλη. Ένας φυσιογνωμιστής θα μας έλεγε ότι απουσιάζουν οι ρυτίδες έκφρασης. Αυτό μας δείχνει πόσο η φύση του είναι τέτοια που δεν λειτουργεί με άγχος όταν για όλους τους άλλους υπάρχει. Όταν έκαιγε η μπάλα, την έπαιρνε και σούταρε το τρίποντο. Θυμηθείτε το ίδιο ανέκφραστο πρόσωπο του Γκάλη.

Ποιος καθιέρωσε το σύστημα μέτρησης των πόντων; Γιατί 15; Γιατί πάλι 15, αλλά μετά 10;

Υπάρχουν διάφορες θεωρίες, αλλά τίποτα δεν είναι σίγουρο. Λένε ότι το έφτιαξε ένας Άγγλος στρατιωτικός και έχει σχέση με το ρολόι. Κατ’ αρχάς να σας πω ότι όποιος έφτιαξε το σύστημα μέτρησης πόντων είναι ιδιοφυΐα ή σαδιστής! Το τένις είναι άθλημα που σε κάθε πόντο, ακόμη και στον τελευταίο, μπορεί ο αγώνας να ξεκινάει από την αρχή. Έχουμε δει ανατροπές που είναι σαν να νικάει μια ομάδα στο ποδόσφαιρο 10-0 και να χάνει 10-11. Στην Αυστραλία ο Ναδάλ νίκαγε 2-0 σετ τον Στέφανο, αλλά το γύρισε ο Στέφανος σε 2-3!

Το είδαμε με τον Ζβέρεφ τι πήγε να πάθει ο Τσιτσιπάς.

Ακριβώς. Την κρίσιμη στιγμή όμως ανέκτησε την αυτοκυριαρχία του και σταμάτησε τα λάθη. Δεν είναι μόνο η καταπόνηση στο σώμα, είναι και το μυαλό, τα συναισθήματα, η ψυχολογία. Όλα λειτουργούν ταυτόχρονα. Την ώρα του αγώνα, την ώρα της φωτιάς, ο αθλητής είναι μόνος του μέσα στο τερέν. Όμως πριν, με την ομάδα του, έχει δουλέψει για όλα.

Η σωματική κούραση τι ρόλο παίζει στην απώλεια ελέγχου της συγκέντρωσης;

Όταν ένας αθλητής σε οποιοδήποτε άθλημα κουράζεται πολύ, το πρώτο πράγμα που δεν λειτουργεί καλά είναι το ΚΝΣ. Το κεντρικό νευρικό σύστημα. Οι αποφάσεις δεν είναι τόσο γρήγορες όσο πριν. Ούτε ίσως οι σωστές. Στο τένις ο αθλητής καλείται να παίρνει τέτοιες αποφάσεις συνέχεια.

Κάτι τέτοιο έγινε στον ημιτελικό με τον Ζβέρεφ;

Θυμήσου στην αρχή του 5ου σετ, σερβίρει και χάνει 0-40. Χτυπάει ο συναγερμός εκείνες τις στιγμές, επηρεάζεται το παρασυμπαθητικό. Τώρα που μιλάμε, εσύ δεν σκέφτεσαι πώς αναπνέεις, πόσο γρήγορα δουλεύει η καρδιά σου. Αν όμως ξαφνικά χτυπήσει ο συναγερμός στο σπίτι σου, η αναπνοή θα γίνει πιο γρήγορη και η καρδιά σου θα χτυπάει πιο γρήγορα. Εκεί θέλει τις σωστές αναπνοές, την πνευματική διαχείριση, να έχει γίνει ρουτίνα μια τέτοια κατάσταση, να μη θολώνει το μυαλό. Να μη σπας κάτω από πίεση. Ο Στέφανος είναι απίστευτο το πόσο καλά λειτουργεί όταν είναι στα κόκκινα. Είναι απίστευτο πόσες φορές έχει σπάσει το σερβίς του αντιπάλου σε κρίσιμες στιγμές.

Ποιο είναι το μεγαλύτερο ατού του;

Το ένστικτό του.

Αυτό το έλεγε και ο Θόδωρος Νικολαΐδης, ότι κάποιοι άνθρωποι ξεχωρίζουν από το ένστικτό τους.

Στη βάση του εγκεφάλου μας υπάρχει μια ομάδα νευρώνων που λέγεται αμυγδαλή. Η αμυγδαλή ενεργοποιείται στον κίνδυνο. Άλλος παγώνει, άλλος το βάζει στα πόδια, άλλος πολεμάει. Ο Στέφανος από τότε που ήταν μικρός σε τέτοια κατάσταση πολεμάει, πολεμάει, πολεμάει.

Πόσες ώρες κάνει προπόνηση τη μέρα; Και εννοώ τα πάντα, όχι μόνο στο τερέν.

Είναι πολύ βαρύ το πρόγραμμά του. Όταν αγωνίζεται, βλέπουμε τη βιτρίνα. Τα τρόπαια, τα εκατομμύρια. Αυτό είναι η μία πλευρά. Η άλλη πλευρά έχει προπονήσεις πρωί - απόγευμα, γυμναστήριο, στρέτσινγκ, μασάζ. Κάθε εβδομάδα καινούργιο τουρνουά, σε άλλη χώρα, σε άλλη χρονική ζώνη ίσως. Δεν υπάρχει αυτό που οι φυσιολογικοί άνθρωποι λένε «πάω σπίτι». Το σπίτι του Στέφανου είναι τα ξενοδοχεία στα διάφορα μέρη της Γης. Νομαδική ζωή. Ο ίδιος είναι περήφανος που είναι Έλληνας, αλλά κατ’ ουσίαν είναι άπατρις. Όλο αυτό -συν τη φωτιά των αγώνων- ελάχιστοι άνθρωποι μπορούν να το αντέξουν. Λέγονται επαγγελματίες τενίστες.

Φαντάζομαι τον κυνηγάνε τα κορίτσια.

Τον κυνηγούσαν και τον κυνηγούν. Ο Στέφανος μέχρι πρόσφατα ήταν «καλόγερος». Οι γυναίκες ήταν αόρατες γι’ αυτόν! Ήταν τόσο πολύ εστιασμένος στον στόχο του.

Γιατί είπατε «μέχρι πρόσφατα»;

Διότι πλέον είναι σε σχέση.

Δεν μου είπατε για τη μέτρηση των πόντων, γιατί 15, μετά 15 και μετά 10.

Ένα game ολοκληρώνεται αν ένας κατακτήσει τέσσερις πόντους. Η θεωρία του ρολογιού λέει μοιράζουμε την εικόνα στα τέσσερα. Ο πρώτος πόντος μας πάει «και τέταρτο». Ο δεύτερος «και μισή». Ο τρίτος πόντος θα πήγαινε «παρά τέταρτο» και το game θα ολοκληρωνόταν στις 12 ακριβώς. Όμως, αν οι πόντοι μοιραστούν και πάρουν και οι δύο παίκτες από τρεις, τότε για να τελειώσει το game πρέπει κάποιος να πάρει δύο συνεχόμενους. Ε, αν δεν ζαλιστήκατε ακόμη, τότε πρέπει να σας πω ότι γι’ αυτό το ενδεχόμενο ο τρομερός εφευρέτης του συστήματος φρόντισε ο τρίτος πόντος να μας πάει στο «παρά είκοσι», στο 40 δηλαδή, και όχι στο 45, ώστε να μοιράζονται ακριβώς στην πλάκα του ρολογιού οι δύο τελευταίοι πόντοι. Έτσι, για το πλεονέκτημα, πάμε στο «παρά δέκα» και τα τελευταία δέκα λεπτά αντιστοιχούν στην ολοκλήρωση του game. Υπογραμμίζω πρέπει μετά το «40 όλα» να πάρει κάποιος δύο συνεχόμενους πόντους. Αν παίρνει έναν ο ένας, έναν ο άλλος, το game κρατάει όσο θέλεις. Γι’ αυτό ένας αγώνας τένις δεν έχει προκαθορισμένη διάρκεια.

Και γιατί αντί για 15, δεν λένε 1-0; Γιατί αντί για 30, δεν λένε 2-0;

Διότι θα μπερδεύονταν τα games με τα σετ. Ένα σετ από games ολοκληρώνεται στα έξι. Πρέπει όμως να το πάρεις με δύο games διαφορά. Αν πάει 6-6, τότε παίζουμε στους επτά πόντους, που πάλι πρέπει να ολοκληρώσει ένας με δύο πόντους διαφορά. Δεν συνεχίζω γιατί θέλουμε ένα ολόκληρο άρθρο για να εξηγήσουμε…

Τι συμβουλές τού δώσατε πριν από τον τελικό;

Να κάνει το παιχνίδι του Τζόκοβιτς καλύτερα από τον Τζόκοβιτς! Δεν μιλάω για τα χτυπήματα, εγώ μιλάω για το mental game. Να μην τον οδηγεί ο Τζόκοβιτς, αλλά να οδηγεί εκείνος τον Τζόκοβιτς. Να επιστρέφει στην εσωτερική του κυριαρχία στα δευτερόλεπτα μεταξύ των πόντων. Και να μη χρησιμοποιεί πολύ το μυαλό του. Μόνο τόσο όσο πρέπει. Καμία σκέψη τύπου «χάνεται η μεγάλη ευκαιρία να γίνω ο πρώτος Έλληνας που θα πάρει τέτοιο τουρνουά». Καμία σκέψη «είμαι τόσο κοντά στον θρίαμβο, θα το πάρω». Πρέπει να πολεμήσει τον κάθε πόντο, από την αρχή έως το τέλος.

Τώρα μιλάμε λίγο πριν από τον τελικό. Θα σας πάρω να συμπληρώσουμε τη συνέντευξη και μετά τον τελικό (σ.σ. τον πήρα και ήταν στενοχωρημένος).

Λες και ήταν προφητικά αυτά που λέγαμε για τις ανατροπές...

Τι έγινε, πώς εξηγείται αυτή η εικόνα;

Ήταν μια εξαιρετική προσπάθεια στα δύο πρώτα σετ από τον Στέφανο, όλα πήγαιναν όπως έπρεπε. Μετά είδαμε όλοι την αλλαγή... Άλλαξε το μομέντουμ που ήταν πολύ μεγάλο για τον Στέφανο και το απέκτησε ο Τζόκοβιτς. Περίμενα ότι θα αντιδρούσε πιο γρήγορα ο Στέφανος, δεν είναι ότι δεν προσπάθησε, όμως ο Τζόκοβιτς έχει κάτι μοναδικό στο παιχνίδι του: σου επιστρέφει τις μπάλες τόσο πολύ κοντά στις γραμμές, στα όρια, με απίστευτη ακρίβεια, που σε αναγκάζει να κάνεις πάντα το κάτι παραπάνω - και αυτό φέρνει τα λάθη.

Στην αρχή έβλεπα τα μάτια του Τζόκοβιτς, είχε ένα ύφος ηττοπαθές, σαν να πίστευε ότι θα χάσει. Για τα δύο πρώτα σετ μιλάω.

Πράγματι, φαινόταν έτσι όπως το λες. Ενώ συνήθως είναι ανέκφραστος. Δεν σου κρύβω ότι, βλέποντας την καταπληκτική απόδοση του Στέφανου και τον Τζόκοβιτς που έδειχνε σαν να μένει από βενζίνη, σκεφτόμουν και την υπερπροσπάθεια που είχε κάνει με τον Ναδάλ το βράδυ της Παρασκευής, πίστευα ότι κλάταρε και χαμογέλαγα. Όμως ο Τζόκοβιτς πήρε ένα διάλειμμα, βγήκε από το γήπεδο, άλλαξε και ρούχα, γύρισε και ήταν σαν να έβαλε βενζίνη στο ρεζερβουάρ... Και άρχισε να χτίζει, να χτίζει και να κάνει τον Στέφανο να αμφιβάλλει... Τα άλλα τα είδαμε.

Πού πήγε ο Τζόκοβιτς;

Έχουν δικαίωμα οι αθλητές να πάρουν ένα μπρέικ και να πάνε στην τουαλέτα. Το έκανε και ο Στέφανος στο 2-2. Η επιστροφή του Τζόκοβιτς πάντως μετά από αυτό ήταν εντυπωσιακή.

Θα γίνει Νο 1 στον κόσμο; Μεγάλωσαν στην ηλικία οι άλλοι.

Έχει όλο το πακέτο για να γίνει το Νο 1. Έχει όλες τις προδιαγραφές για να φτάσει στην κορυφή του κόσμου. Μαζεύει εμπειρίες τώρα. Ακόμη και η καλύτερη προπόνηση δεν μπορεί να υποκαταστήσει τον αγώνα. Οι εμπειρίες που μαζεύει τώρα από αγώνες υψηλού επιπέδου είναι αναντικατάστατες.

Αυτός τι λέει; Πιστεύει ότι θα γίνει το Νο 1;

Ναι, το πιστεύει και είναι προσηλωμένος σε αυτό. Έχει υψηλές προσδοκίες από τον εαυτό του. Κάποιες φορές όμως αυτό που μας κινητοποιεί για να φτάσουμε στην κορυφή μπορεί να γίνει μπούμερανγκ... Όπως έγινε και πολύ πρόσφατα στα τουρνουά του Ακαπούλκο και του Μαϊάμι. Μετά την τελευταία ανακοίνωση του Στέφανου για την απώλεια της γιαγιάς του, η ερώτηση για την παγκόσμια κατάταξη και το Νο 1 μπαίνει σε άλλο πλαίσιο. Ο ίδιος μιλάει για προσωπική ευτυχία, ανεξάρτητα από έπαθλα και επιτυχίες. Αυτό που πέτυχε στο Παρίσι είναι τεράστιο, αλλά δεν ξεπερνάει την ανθρώπινη συνθήκη. Ένας μεγάλος άνθρωπος μπορεί να φτάσει στην κορυφή στον τομέα του παραμένοντας πρώτα απ’ όλα άνθρωπος. Μεγάλες στιγμές. Τεράστιες εμπειρίες. Ένα μεγάλο μπράβο απ’ όλους μας.