Ζιλ Ριμέ: Διέδωσε ή κατέστρεψε το ποδόσφαιρο;

Σύμφωνα με τον Μανουέλ Βάσκεθ Μονταλμπάν, το ποδόσφαιρο είναι μια θρησκεία σε αναζήτηση θεού, μολονότι ο ίδιος παραδέχεται πως ο τελευταίος διάσημος που αμφισβήτησε τον ένα και μοναδικό Θεό μετά τον Ντοστογιέφσκι, τον Σταντάλ και τον Σαρτρ είναι ποδοσφαιριστής και δεν είναι άλλος από τον Πελέ, που στο χώρο του λατρεύεται ως θεότητα.

Η ιδέα του Παγκοσμίου Κυπέλλου γεννήθηκε στο μεσοπόλεμο, σε μια εποχή άκρατης αισιοδοξίας, αισιοδοξίας που γεννούσαν οι ανθρωπιστικές επιστήμες και οι πολιτικές θεωρίες για κοινωνική ισότητα και δικαιοσύνη. Η αισιοδοξία αυτή βέβαια υπήρχε και πριν από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τον επονομαζόμενο Μεγάλο Πόλεμο αλλά διαψεύστηκε οικτρά το καλοκαίρι του 1914. Τώρα όλοι πίστευαν πως ο όλεθρος 1914-1918 θα γινόταν ένα καλό μάθημα για την παγκόσμια κοινότητα. Στα χρόνια που ο Ζιλ Ριμέ και η παρέα των άλλων πεφωτισμένων συνέλαβαν αυτό το τολμηρό εγχείρημα της παγκοσμιοποίησης του ποδοσφαίρου, δεν ήταν λίγα τα δυσοίωνα σημάδια.

Το Κραχ του 1929 έφερε την παγκόσμια οικονομία σε αδιέξοδο, στην Ιταλία ορθωνόταν ο φασισμός και στην Γερμανία οι Ναζί κέρδιζαν καθημερινά έδαφος. Οι πληγές από τον Μεγάλο Πόλεμο δεν είχαν κλείσει και κάποιοι ετοιμάζονταν να πάρουν τη ρεβάνς.

Με φόντο την διεθνή πολιτική και οικονομική κατάσταση το ευφάνταστο σχέδιο ενός Παγκοσμίου Κυπέλλου έμοιαζε σχεδόν αφελές.

Ο Ζιλ Ριμέ δεν είναι αυτός που νομίζετε

Πολλές φορές έχουμε την εντύπωση πως οι επικεφαλής μεγάλων οργανισμών προέρχονται από τον κόσμο των μεγαλοαστών και της αριστοκρατίας, γόνοι κάποιας οικογένειας με ιστορία αιώνων. Δεν συμβαίνει όμως πάντα έτσι. Ή τουλάχιστον το δεδομένο αυτό δεν ισχύει στην περίπτωση του Ζυλ Ριμέ.

Ο Ζυλ Ριμέ πέρασε τα παιδικά του χρόνια στο Τελέ, μαζί με τον παππού του που ήταν αγρότης, καθώς ο πατέρας του είχε αποχωρήσει για το Παρίσι σε αναζήτηση εργασίας και ενώθηκαν ξανά όταν ο μικρός Ζυλ έφτασε τα έντεκα χρόνια. Ούτε οι σπουδές του έχουν κάτι το εντυπωσιακό καθώς έλαβε το baccalauréat (γαλλικό απολυτήριο λυκείου) του παρακολουθώντας μαθήματα τα βράδια. Ίδρυσε το 1898 μια χριστιανική, ρεπουμπλικανική και δημοκρατική εφημερίδα, την Revue, η οποία συγχωνεύτηκε το 1899 με την Le Sillon του Μαρκ Σαννιέ, περιοδικό το οποίο ώθησε μεγάλο αριθμό πιστών Χριστιανών να αποκηρύξουν το πολίτευμα της βασιλείας.

Η αγάπη του για το ποδόσφαιρο πρέπει να ήταν μεγάλη, καθώς σε ηλικία 24 ετών ίδρυσε τον αθλητικό σύλλογο της Ρεντ Σταρ μαζί με τον αδερφό του Μοντέστ^. Ο σύλλογος εντάχθηκε στο Πρωτάθλημα Παρισιού που διοργάνωνε η USFSA. Ο νεαρός Ζυλ έλαβε διοικητικό αξίωμα στην USFSA και συμμετείχε στην ίδρυση της FIFA το 1904. Ωστόσο, η USFSA ήρθε σύντομα σε ρήξη με τον διεθνή οργανισμό, απαγορεύοντας σε όλα τα σωματεία που την αποτελούσαν να δίνουν διεθνείς αγώνες. Ο Ζυλ Ριμέ πέρασε τότε τον σύλλογό του, Ρεντ Σταρ, υπό την σκέπη της Ligue de Football Association, η οποία ήταν μέλος του Comité Français Interfédéral το οποίο ήταν αναγνωρισμένο από την FIFA (1908).

Ύστερα ήρθε ο Μεγάλος Πόλεμος και ο Ζυλ αγωνίστηκε για την πατρίδα του. Βγήκε από την παγκόσμια συμφορά με τον βαθμό του Λοχαγού και ένα Σταυρό του Πολέμου για παράσημο. Τον επόμενο χρόνο, το 1919 εξελέγη πρόεδρος νεοσυσταθείσας Γαλλικής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου, θέση την οποία κράτησε για 30 συναπτά έτη. Δυο χρόνια αργότερα, το 1921 κατέλαβε και το περίοπτο αξίωμα του προέδρου της FIFA, της οποίας αναδείχθηκε ο μακροβιότερος παράγοντας, διατηρώντας τη θέση του μέχρι το 1954. Θεωρείται ο εμπνευστής του Παγκοσμίου Κυπέλλου, ιδέα που εκπόνησε ενθαρρυμένος από την επιτυχία του Ολυμπιακού Τουρνουά. Ήταν τόσο σημαντική η επιρροή του ώστε το Παγκόσμιο Κύπελλο μέχρι το 1970 να είναι γνωστό και ως Κύπελλο Ζυλ Ριμέ.

Το τέλος της αθωότητας

Είναι διάχυτη η αντίληψη πως η απόλαυση του παιχνιδιού και η αθωότητα του ποδοσφαίρου χάθηκε μέσα σε αυτές τις πολυπρόσωπες ομοσπονδίες, τοπικές, εθνικές ή παγκόσμιες που υποτίθεται ότι οργανώνουν το άθλημα και φροντίζουν για την εύρυθμη λειτουργία των θεσμών και των αγώνων σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης. Έτσι περάσαμε γρήγορα χωρίς καν να το συνειδητοποιήσουμε στην άκρα εμπορευματοποίηση της μπάλας. Το ποδόσφαιρο, ο «βασιλιάς των σπορ» έγινε από παιχνίδι της αλάνας, ένας σύνθετος και δαιδαλώδης κόσμος που ελέγχουν απόλυτα οι διεθνείς ή εθνικοί οργανισμοί, συχνά με αδιαφάνεια, με τάσεις αυθαιρεσίας, με διαπιστωμένα κρούσματα διαφθοράς. Κάποιοι αντιλήφθηκαν πως υπάρχει ψωμί σε αυτό το παράξενο άθλημα που παίζεται κυρίως με τα πόδια και σήμερα τα κέρδη που συσσωρεύονται εντός και εκτός γηπέδων είναι αμύθητα. Ιλιγγιώδη ποσά για μεταγραφές, παχυλές χορηγίες, επαγγελματικά σωματεία που διαχειρίζονται εκατομμύρια εκατομμυρίων, αστέρες που ανατέλλουν και δύουν κάθε δεκαετία, αδηφάγοι μάνατζερ και στο βάθος ο λαμπερός μύθος του Παγκοσμίου Κυπέλλου που έρχεται και ξανάρχεται κάθε τέσσερα χρόνια, ο κόσμος να χαλάσει. Το φετινό άστρο του Μουντιάλ θα ανάψει στο Κατάρ, το «αιματοβαμμένο» κατά πολλούς Κατάρ, όπου οι κατακλυσμιαίες εργασίες για τις αναγκαίες υποδομές έχουν στοιχίσει τη ζωή αναρίθμητων ανθρώπων. Φυσικά όλα αυτά κρύβονται επιμελώς πίσω από την βιτρίνα των μεγάλων χορηγών και των κοσμαγάπητων αστέρων.