«Νύχτες από πορσελάνη»- Η συντομία της μνήμης

Η συντομία είναι μια περίπλοκη αφηγηματική τέχνη που στην Ελλάδα ασκούν αρκετοί συγγραφείς, μεταξύ των οποίων και ο Σταύρος Νικολαΐδης. Μετά την θητεία του στο μυθιστόρημα ο συγγραφέας και μεταφραστής δοκιμάζεται σε μια συλλογή διηγημάτων, μια αρμαθιά κλειδιών που ανοίγουν ξανά τις κλειστές πόρτες του χτες.

Ανάμεσα στη Σαλαμάνδρα του Νοέμβρη και στην Πιπεριά από Πορσελάνη Σεβρών χώρεσαν σχεδόν όλα όσα θα ήθελε να πει ο Σταύρος Νικολαΐδης. Κατόρθωσε μάλιστα να διαμορφώσει μια ατμόσφαιρα έντονων αντιθέσεων και νοσταλγίας που διατρέχει τις δεκατέσσερις σύντομες ιστορίες. Κάποιες όπως η Σαλαμάνδρα του Νοέμβρη θα μπορούσε κάλλιστα να γίνει ένας πυκνός μυθιστορηματικός ιστός αλλά ο δημιουργός της αποφάσισε να την συμπιέσει στα όρια ενός διηγήματος. Η Πιπεριά από Πορσελάνη Σεβρών από την άλλη είναι μικρή αφήγηση υποδειγματικά υφασμένη από το μπρίο μιας διαισθητικής μνήμης. Ο Πιστολέρο στο Μπαρ "Κόκκινη Μάγκυ" όπως και τα Νταούλια της Ηράκλειας αλλά και η Χειμερινή Σύναξις των Νταουλτζήδων έχουν το συλλεκτικό χαρακτήρα αυθεντικών επεισοδίων. Όλες οι άλλες σύντομες αφηγήσεις ακολουθούν τις προγραμματικές δηλώσεις του συγγραφέα που πασχίζει από την πρώτη αράδα του βιβλίου να υφάνει ξανά στον αργαλειό του χαμένου χρόνου ό,τι ξήλωσε το πέρασμα των ημερών που στέκουν τώρα μακριά από μας, αινιγματικές και απροσδιόριστες.

Ο Νικολαΐδης κερδίζει κυρίως το στοίχημα του ύφους που είναι και το πρωτεύον μέλημα κάθε συγγραφέα. Ισορροπεί με επιτυχία ανάμεσα στα διαλογικά και στα περιγραφικά κομμάτια, τοποθετώντας με προσοχή τις ψηφίδες στην εξέλιξη κάθε ιστορίας του. Κατακτά έτσι μια ενιαία αφηγηματική που σπάνια συναντάμε σε συλλογές διηγημάτων. Αποδεικνύεται λοιπόν για μια ακόμα φορά πως όταν οι εμπειρίες της ζωής γονιμοποιούνται από την ανάγνωση της λογοτεχνίας προκύπτει πάντοτε ένα ενδιαφέρον αποτέλεσμα.