«Ο Γκαίτε πεθένει» - Μικρές αφηγήσεις, μεγάλη τέχνη

Τη μνησικακία την μπέρδευαν διαρκώς με τη σκέψη, και στη Γη οι μνησίκακοι είναι σχεδόν όσοι και οι άνθρωποι, αλλά σκεπτόμενοι δεν υπάρχουν διόλου!

Ο μετρ του ανατρεπτικού στοχασμού, ο Τόμας Μπέρνχαρντ ήταν κι ένας ακατάβλητος εργάτης του λογοτεχνικού ύφους. ασχέτως αν δούλευε μια εκτεταμένη ή μια σύντομη αφήγηση. Σε αυτό το τετράγωνο συντομίας που κυκλοφόρησε προσφάτως από τις εκδόσεις Κέλευθος στη δόκιμη μετάφραση της Σοφίας Αυγερινού, αναγνωρίζει κανείς τον δυναμικό ρυθμό που δίνει πάντα στο γραπτό του ο Αυστριακός δεξιοτέχνης του λόγου.

Στο αφήγημα «Ο Γκαίτε πεθένει» που αποδίδεται στα ελληνικά με την αντίστοιχη ανορθογραφία, προβάλλει η αιρετική εκδοχή Μπέρνχαρντ για το Γερμανικό πνευματικό κατεστημένο που οικοδομήθηκε πάνω στα θεμέλια του Γκαίτε. Ως αντέρεισμα της ευλαβικής παράδοσης εμφανίζεται φυσικά ποιος άλλος ο Βιτγεκνστάιν και με έναν ευφυή αναχρονισμό τα δύο Τοτέμ της γερμανικής σκέψης συμπλέκονται, συγκρούονται αλλά και συμφιλιώνονται. Η αφηγηματική σαγήνη του Μπέρνχαρτ συμπληρώνει το αποτέλεσμα.

Στο δεύτερο και τρίτο αφήγημα προεξάρχει το χάσμα των γενεών που είναι ένα άλλο είδος ταξικής πάλης μέσα στο χρόνο, με χαμένους, σύμφωνα με τον Μπέρνχαρντ, τα παιδιά. Έχουμε πεθάνει μέσα στους γονείς, όπως λέει ένας από τους ανώνυμους ήρωες του Μπέρνχαρντ Το ασφυκτικό γονεϊκό περιβάλλον, οι αυθαιρεσίες των ενηλίκων κατά των παιδιών τους, η ανοησία και η μικροψυχία του ανθρώπου που γιγαντώνεται με το πέρασμα του χρόνου, όλα αυτά παρατίθενται με μαστοριά από τον Αυστριακό, που δεν χαρίζεται σε κανένα, σε ανθρώπους, σε θεσμούς, σε αξίες και ιδέες.

Το αφηγηματικό τετράγωνο ολοκληρώνεται με ένα όνειρο καταστροφής που καταλύει συμβάσεις και ιδεώδη μιας αρτηριοσκληρωτικής παράδοσης. Σε αυτά τα σύντομα κείμενα ο Μπέρνχαρντ επανέρχεται στα γνωστά του θέματα που αποδεικνύονται αφηγηματικές εμμονές. Γιατί όπως λέει και στο τρίτο αφήγημα με τίτλο «Αντάμωμα» , οι Μεγάλοι δάσκαλοι ζωγραφίζουν ή σχεδιάζουν πάντα το ίδιο πράγμα. Ακριβώς για αυτό είναι μεγάλοι...