«Μέρες Αλεξάνδρειας»: ο δημιουργός και το έργο του

Το φετινό καλοκαίρι έκρυβε μια ευχάριστη έκπληξη στο χώρο του βιβλίου. Λογοτεχνικά έργα που μας είχαν απασχολήσει και στο παρελθόν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο εμφανίστηκαν πάλι στο εκδοτικό σκηνικό δίνοντας ένα ιδιαίτερο χρώμα στις καλοκαιρινές μας αναγνώσεις.

Είδαμε να επανεκδίδεται από τις εκδόσεις Καστανιώτη το «Αγκριτζέντο» του Κώστα Χατζηαντωνίου με το λογοτεχνικό βραβείο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή το «Πιτσιμπούργκο» της Σώτης Τριανταφύλλου που κυκλοφόρησε αρχικά από τις εκδόσεις Αιγέας και τώρα λανσάρεται από τις εκδόσεις Πατάκη. Στο κέντρο αυτής της τάσης βρίσκεται ασφαλώς η επανέκδοση του μυθιστορήματος του Δημήτρη Στεφανάκη «Μέρες Αλεξάνδρειας».

Υπάρχει μια παράξενη σχέση του βιβλίου αυτού με τον δημιουργό του. Η Τριανταφύλλου, για παράδειγμα, είναι από μόνη της ένας εγχώριος μύθος και θα ήταν εξίσου ηχηρός ακόμα κι αν δεν έγραφε το «Πιτσιμπούργκο». Το «Αγκριτζέντο» του Χατζηαντωνίου δεν κατάφερε στην πρώτη του έκδοση στις αρχές της περασμένης δεκαετίας να κάνει το «μπαμ» και θα πρέπει να περιμένουμε αυτη την επανεμφάνιση για να εξαγάγουμε ασφαλή συμπεράσματα.

Οι «Μέρες Αλεξάνδρειας», αντίθετα, αποδείχθηκε έργο κομβικό τόσο για τον δημιουργό του όσο και για την ίδια τη νεοελληνική λογοτεχνία. Διαβάστηκε ήδη από ένα κοινό που ξεπερνά κατά πολύ τον σκληρό αναγνωστικό πυρήνα και έχει να επιδείξει σημαντικές διεθνείς διακρίσεις. Το παράδοξο στην περίπτωση αυτή είναι ότι το βιβλίο υπερβαίνει την φήμη του ίδιου του συγγραφέα. Η επανέκδοσή του, τρίτη στη σειρά, από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, μέσα σε δεκατέσσερα χρόνια προκάλεσε έναν αναπάντεχο ενθουσιασμό. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που μιλούν πλέον για ένα κλασικό έργο χωρίς απαραίτητα να περιλαμβάνουν σε αυτό και τον ίδιο τον δημιουργό του. Θα έλεγε κανείς ότι οι «Μέρες Αλεξάνδρειας» αυτονομήθηκαν γρήγορα έξω από τα όρια του έργου του Δημήτρη Στεφανάκη, δίνοντας την εντύπωση πως ανήκουν περισσότερο στη γενιά των συγγραφέων του 2000 και λιγότερο σε κάποιον από αυτούς μεμονωμένα.

Είναι σχεδόν βέβαιο ότι το επόμενο διάστημα θα προκύψουν κι άλλες επανεκδόσεις σημαντικών έργων της σύγχρονης νεοελληνικής λογοτεχνίας καθώς οι εκδοτικοί οίκοι της χώρας επανακαθορίζουν τους στόχους τους σ' ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο τοπίο. Κάποιες από αυτές τις επανεκδόσεις θα υπαγορεύονται από την ανάγκη να ξαναδιαβαστούν βιβλία διαχρονικά. Κάποιες άλλες απλώς θα είναι αποτέλεσμα της νέας τάσης.