«Η Κλάρα διαβάζει Προυστ» - Αναζητώντας τη χαμένη λογοτεχνία

Το μυθιστόρημα του Στεφάν Καρλιέ «Η Κλάρα διαβάζει Προυστ», σε μετάφραση Χαράς Σκιαδέλλη από τις εκδόσεις Ίκαρος αποτελεί μια ακόμα φιλόδοξη προσπάθεια να τοποθετήσουμε την ίδια τη λογοτεχνία στο κέντρο μιας ιστορίας. Δεν πρέπει να σταθούμε στο αν το εγχείρημα πέτυχε ή όχι. Σε τέτοιες περιπτώσεις λίγο πετυχαίνουμε λίγο αποτυγχάνουμε.

Ο Στεφάν Καρλιέ εμπνέεται φανερά από τη γραφή α λα Μοντιανό συντάσσοντας ένα αφήγημα στη λογική της Ντόρα Μπρούντερ. Θραύσματα απο μικρές ιστορίες, από παρατηρήσεις, από κουτσομπολιά και διαδόσεις, συνθέτουν το πρώτο μέρος αυτού του βιβλίου. Μικρά κεφάλαια που δεν φαίνεται να οδηγούν πουθενά, χωρίς αυτό να αποτελεί απαραίτητα μειονέκτημα, προοικονομούν ωστόσο την συνάντηση της ηρωίδας με τον μεγαλειότατο της γαλλικής λογοτεχνίας. Πράγματι, αν η αφηγηματική αυτή μανιέρα υποδηλώνει κάτι, αυτό δεν μπορεί να είναι παρά η δίχως νόημα και ουσία ζωή της Κλάρας προτού γνωρίσει τον Μαρσέλ. Τα κεφάλαια αυτά που μοιάζουν απορρίματα μιας καθημερινότητας έχουν μέσα τους κάποιες σταθερές όπως η γάτα και ο σύντροφος της συμπαθούς επαρχιώτισσας κομμώτριας.

Έρχεται όμως η εμπειρία του «χαμένου χρόνου» και μέσα από τις εκλεκτές σελίδες της επέρχεται μια άνευ προηγουμένου αναβάθπτιση. Είναι φανερή εξαρχής η πρόθεση του Καρλιέ να οδηγήσει τα πράγματα σε μια αφήγηση της λογικής του «Πώς ο Προυστ μπορεί να σου αλλάξει τη ζωή», έτσι ώστε το μυθιστόρημά του να μεταμορφώνεται κατά σημεία σε βιβλίο αυτοβελτίωσης, πράγμα όχι καλό για ένα μυθιστόρημα.

Η Κλάρα είναι μια ηρωίδα που ο Καρλιέ ελπίζει να την εντάξει, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, στην Προυστική μυθολογία, να την βάλει από την «πίσω πόρτα» στο μέγαρο με τους αυθεντικούς χαρακτήρες του «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο».. Το γεγονός ότι ο αναγνώστης του βιβλίου ψαρεύει σε ρηχά νερά ίσως οφείλεται στον δισταγμό του συγγραφέα να εμβαθύνει ο ίδιος στον αγαπημένο του Προυστ. Στην πραγματικότητα ο Προυστ είναι απών ή μάλλον καλύτερα «χαμένος». Κι όπως λέει και ο Καρλιέ στην σελίδα 158 Είναι παράξενο που εκτός από την λογοτεχνική ιδιοφυία του, δεν αναφέρεται ποτέ το γεγονός ότι ο Προυστ ήταν εξαιρετικός εραστής.