Ο Νίτσε στα μάτια του Καζαντζάκη

«Μια μέρα εκεί που διάβαζα σκυμμένος στη βιβλιοθήκη της Άγιας Γενεβιέβης, μια κοπέλα με ζύγωσε και έγειρε από πάνω μου. Κρατούσε ανοιχτό ένα βιβλίο και είχε βάλει το χέρι της κάτω από τη φωτογραφία ενός αντρός που είχε το βιβλίο και με κοίταξε με κατάπληξη.

-Ποιος είναι αυτός, με ρώτησε δείχνοντάς μου την εικόνα.

Σήκωσα τους ώμους.

-Πού θες να ξέρω, είπα.

-Μα είστε εσείς, έκαμε η κοπέλα, εσείς, απαράλλαχτος. Κοιτάχτε το μέτωπο, τα πυκνά φρύδια, τα βαθουλά μάτια. Μονάχα που αυτός είχε χοντρά κρεμαστά μουστάκια κι εσείς δεν έχετε.

Κοίταξα αλαφιασμένος,

-Ποιος είναι λοιπόν, έκαμα προσπαθώντας να αναμερίσω το χέρι της κοπέλας, να δω τ' όνομα.

-Δεν τον γνωρίζετε; Πρώτη φορά τον βλέπετε; Ο Νίτσε!».

Είναι γνωστός ο αριστουργηματικός τρόπος με τον οποίο ο Καζαντζάκης μυθοποίησε τη ζωή του, προεξοφλώντας ή στοχεύοντας στη μεταθανάτια δόξα του. Εξίσου γνωστή και αποδεδειγμένη η απύθμενη εργατικότητά του. Κάθε βήμα του, κάθε επιλογή του, ο Κρητικός συγγραφέας δεν την άφησε αστήρικτη. Θεμελίωσε και δικαίωσε με μεγάλη επιτηδειότητα όσα έγραψε στη ζωή του.

Η εναίσιμος επί υφηγεσία διατριβή του πάνω στον Νίτσε είναι ένα εκ των ων ουκ άνευ επεισόδιο για όσους επιθυμούν να γνωρίσουν βαθύτερα τον Καζαντζάκη και το έργο του. Με αυτή την εναίσιμον επί υφηγεσία διατριβήν του ο Καζαντζάκης απέβλεπε σε θέση υφηγητού στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπως μας ενημερώνει ο επιμελητής της έκδοσης Πάτροκλος Σταύρου.

«Σπανίως φιλόσοφος προυκάλεσε τοσούτον τον θαυμασμόν, αλλά και τοσούτον την κατάκρισιν, όσον ο Νίτσε», γράφει στην αρχή της διατριβής του ο νεαρός Νίκος Καζαντζάκης. Η ακαδημαϊκή γλώσσα, που εκ των πραγμάτων χρησιμοποιεί, ανατρέπει το προσωπικό ιδίωμα που επέβαλε στη συνέχεια.

Στα όρια μιας διατριβής και με δεδομένο το νεαρό της ηλικίας του όσο και το γεγονός ότι μόλις είχε καταπιαστεί με τον Νίτσε και τη φιλοσοφία του, το αποτέλεσμα δεν είναι διόλου ευκαταφρόνητο, χωρίς βέβαια να είναι ό,τι σημαντικότερο θα μπορούσε να διαβάσει κανείς για τον Γερμανό φιλόσοφο.

Η ανάγνωση αυτής της διατριβής μας αποκαλύπτει μάλλον περισσότερα πράγματα για τον ίδιο τον Καζαντζάκη παρά για τον Νίτσε.