Χαμένος Παράδεισος: Η αλήθεια με ντοκουμέντα και μαρτυρίες για την καταστροφή της Σμύρνης

Ένα συγκλονιστικό βιβλίο του Τζάϊλς Μίλτον με ουδέτερη ματιά χωρίς παρωπίδες, με έρευνα, συναίσθημα, ρεαλισμό που αποτυπώνει τις βιαιότητες των Ελλήνων στρατιωτών, τις ακρότητες και τις φρικαλεότητες των Τούρκων, τη φωτιά που έβαλαν οι εθνικιστές μετά την κατάληψη της Σμύρνης και το δράμα των προσφύγων στην προκυμαία, που κατέληξε σε θάνατο χιλιάδων αμάχων, συν τις ιστορίες διάσωσης τους από τους Τζέννιγκς, Λάβτζοϋ

Βασισμένο σε αναμνήσεις επιζώντων, πολλοί από τους οποίους μιλάνε για πρώτη φορά δημόσια, καθώς και στις μαρτυρίες εκείνων που βρέθηκαν στη δίνη μιας από τις μεγαλύτερες καταστροφές της σύγχρονης ιστορίας, ο Μίλτον αναπαριστά με γλαφυρό τρόπο τη ζωή στη Σμύρνη στις αρχές του 20ού αιώνα και τα δραματικά γεγονότα που ακολούθησαν μετά την είσοδο του τουρκικού στρατού στην πόλη.

Πώς γιορτάζουν οι Τούρκοι τη Μικρασιατική Καταστροφή στη Σμύρνη

«Όσα συνέβησαν τις δύο εβδομάδες που ακολούθησαν», γράφει, «λογίζονται αναμφίβολα ως μία από τις πλέον συγκλονιστικές ανθρώπινες τραγωδίες του 20ού αιώνα. Αθώοι άμαχοι –άνδρες, γυναίκες και παιδιά από πολλές διαφορετικές εθνότητες– βρέθηκαν στο επίκεντρο μιας ανθρωπιστικής καταστροφής τέτοιας κλίμακας που ο κόσμος δεν είχε ξαναδεί. Ολόκληρος ο πληθυσμός της πόλης έπεσε θύμα μιας παράτολμης αντίληψης περί εξωτερικής πολιτικής, που είχε οδηγήσει στον όλεθρο και τη συμφορά».

Το βιβλίο ξεκινάει με την περιγραφή της πλουσιότερης και ομορφότερης πόλης της Ευρώπης, της Σμύρνης, μέσω των ημερολογίων των Λεβαντίνων, των Γάλλων, των Άγγλων και των Αμερικάνων που ζούσαν, δημιουργούσαν και μεγαλουργούσαν στην πόλη των ονείρων. Τη μεγαλοπρέπεια των σπιτιών τους, των μπουλεβάρ, των εστιατορίων, των θεάτρων. Την αρμονική συνύπαρξη με τους Τούρκους, τους Έλληνες και του Αρμένιους.

Το βιβλίο είναι σε κανονική κυκλοφορία https://minoas.gr/product/chamenos-paradeisos-2/

Ταυτόχρονα με ντοκουμέντα περιγράφει την εποχή και τα γεγονότα που επέδρασαν για την ακμή, αλλά και την καταστροφή της Σμύρνης, τον ρόλο του Ελευθέριου Βενιζέλου, του Τζόρτζ Λόυντ, του Κεμάλ, της Εντίμπ Χαλιντέ.

Αποδεικνύει με επώνυμες μαρτυρίες, πως οι Τούρκοι στρατιώτες βάση σχεδίου περιέλουσαν με πετρέλαιο και βενζίνη τους δρόμους και τα σπίτια της αρμένικης συνοικίας και προκάλεσαν τη μεγαλύτερη και πιο καταστροφική (σε ανθρώπινες ζωές και σε υλικές ζημιές) φωτιά στην ιστορία της ανθρωπότητας. Την αναλγησία των Ιταλών, των Άγγλων και των Αμερικανών (ιδιαίτερα του ανθέλληνα πλοιάρχου Μπρίστολ) που επικαλέσθηκαν την ουδετερότητα για να μη παρέμβουν στην καταστροφή. Τις φρικαλεότητες, τους βιασμούς, τους φόνους και τις λεηλασίες στην αρχή από τους ατάκτους και μετά από τον τούρκικο στρατό, προς τέρψη του Κεμάλ , που δεν έκανε το παραμικρό για να τις σταματήσει. Τουναντίον ήταν περιχαρής που η πόλη καταστρεφόταν γιατί τη θεωρούσε δυτική και όχι τουρκική.

Δεν κρύβει εξάλλου μέσω μαρτυριών τις ακρότητες των Ελλήνων στρατιωτών στη Μικρά Ασία, την ανικανότητα των στρατιωτικών, του Βασιλέα Κωνσταντίνου, προβάλει την ικανότητα του έπαρχου Στεργιάδη, τον ρόλο του Μητροπολίτη Χρυσόστομου, αλλά και του Ραχμί Μπέη του Τούρκου προστάτη της Σμύρνης. Κι όλα αυτά όχι με εικασίες, αλλά με μαρτυρίες, προπάντων του Αμερικανού πρόξενου Χόρτον.

Εξηγεί γιατί το ελληνικό ναυτικό δεν πήρε αρχικά μέρος στη διάσωση των προσφύγων, τη μεταστροφή των μεγάλων δυνάμεων χάρη στην ηθική των απλών ναυτών, αλλά και τη συμβολή του Άζα Τζέννινγκς. Του Αμερικανού πάστορα που έσωσε χιλιάδες πρόσφυγες με τεχνάσματα και απείλησε τους Έλληνες κυβερνώντες με αποτέλεσμα τη διάθεση πλοίων για την έξοδο των προσφύγων από την κόλαση.

Πώς γιορτάζουν οι Τούρκοι τη Μικρασιατική Καταστροφή στη Σμύρνη