«Πάει ο καιρός» που ο Γκάτσος πέρασε στην «Αθανασία» (vid)

«Έγραψε μοναδικά τραγούδια. Όλα τα ακριβά στοιχεία της ποίησής του τα ’κανε στίχους που κινητοποίησαν τη ναρκοθετημένη νεοελληνική ευαισθησία, “έτσι καθώς κοιμόταν αναίσθητη” μες στην απέραντη αισθηματολογία των στιχουργών και των επιθεωρησιογράφων» είχε πει ο Μάνος Χατζιδάκις για τον Νίκο Γκάτσο.

Ο Νίκος Γκάτσος γεννήθηκε στην Ασέα Αρκαδίας. Σε ηλικία πέντε ετών έμεινε ορφανός από πατέρα, ο οποίος πέθανε εν πλώ πηγαίνοντας μετανάστης στην Αμερική και τον πέταξαν στη θάλασσα.

Τέλειωσε το Δημοτικό στην Ασέα και το Γυμνάσιο στην Τρίπολη, όπου γνώρισε τα λογοτεχνικά βιβλία, τις μεθόδους αυτοδιδασκαλίας ξένων γλωσσών, το θέατρο και τον κινηματογράφο.

Το 1930 μετέβη στην Αθήνα κι εγγράφηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών αλλά διέκοψε μετά το δεύτερο έτος. Είχε μελετήσει τον Παλαμά, τον Σολωμό και το δημοτικό τραγούδι και παρακολουθούσε τις νεωτεριστικές τάσεις στην ποίηση της Ευρώπης.

Στην Αθήνα άρχισε να έρχεται σε επαφή με τους λογοτεχνικούς κύκλους της εποχής. Πρωτοδημοσίευσε ποιήματά του στα περιοδικά "Νέα Εστία" (1931-32) και "Ρυθμός" (1933) και κριτικά σημειώματα στα περιοδικά "Μακεδονικές Ημέρες", "Ρυθμός" και "Τα Νέα Γράμματα".

Καθοριστική υπήρξε η γνωριμία του με τον Οδυσσέα Ελύτη το 1936. Συνδέθηκε με το ρεύμα του ελληνικού υπερρεαλισμού. Το μοναδικό βιβλίο που εξέδωσε όσο ζούσε είναι η ποιητική σύνθεση "Αμοργός".

Ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τη μετάφραση θεατρικών έργων, κυρίως για λογαριασμό του Εθνικού Θεάτρου, του Θεάτρου Τέχνης και του Λαϊκού Θεάτρου και ιδιαίτερα με τα έργα του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα.

Παράλληλα και για βιοποριστικούς λόγους συνεργάστηκε με την "Αγγλοελληνική επιθεώρηση" ως μεταφραστής και με την Ελληνική Ραδιοφωνία ως μεταφραστής, διασκευαστής και ραδιοσκηνοθέτης.

Ως στιχουργός συνεργάστηκε, επίσης, με τον Μάνο Χατζηδάκι, τον Μίκη Θεοδωράκη, τον Σταύρο Ξαρχάκο, τον Δήμο Μούτση, τον Λουκιανό Κηλαηδόνη και άλλους.

Ποιήματα και στίχοι του έχουν μεταφραστεί στα Αγγλικά, Γαλλικά, Δανέζικα, Ισπανικά, Ιταλικά, Καταλανικά, Κορεατικά, Σουηδικά, Τουρκικά, Φινλανδικά.

Το 1987 τιμήθηκε με το Βραβείο του Δήμου Αθηναίων για το σύνολο του έργου του, ενώ το 1991 του απονεμήθηκε ο τίτλος του Αντεπιστέλλοντος Μέλους της Βασιλικής Ακαδημίας Καλών Γραμμάτων της Βαρκελώνης για τη συμβολή του στη διάδοση της ισπανικής λογοτεχνίας στην Ελλάδα.

Δείτε ένα αφιέρωμα της EΡΤ στο Νίκο Γκάτσο