Από τα αιγυπτιακά ιερογλυφικά στα... emojis

Ο δάσκαλος έγραψε μια πρόταση σε δύο αράδες και ζήτησε από τον μαθητή να την αντιγράψει καλλιγραφικά. Επειτα έλεγξε το αποτέλεσμα: Δυστυχώς, η αντιγραφή είχε πολλά λάθη. Και όμως, το συγκεκριμένο μαθητικό «τετράδιο» αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα εκθέματα της πολυσυζητημένης έκθεσης για την ιστορία της γραφής, που πραγματοποιείται στη Βρετανική Βιβλιοθήκη, στο Λονδίνο. Βλέπετε, ο συγκεκριμένος δάσκαλος και ο μαθητής έζησαν στην Αίγυπτο πριν από δύο χιλιάδες χρόνια. Και έκαναν τότε το μάθημα των ελληνικών πάνω σε έναν πίνακα από κερί, που διασώθηκε όλους αυτούς τους αιώνες για να το περιεργάζονται τώρα επισκέπτες απ’ όλον τον κόσμο.

Είναι ένα από τα 100 εκθέματα, τεκμήρια της γραφής σε μια διαδρομή 5.000 χρόνων σε όλο τον κόσμο. Διαδρομή που ξεκινά από τα αιγυπτιακά ιερογλυφικά και τα σκαλισμένα σε πέτρα σύμβολα των Μάγια, περιλαμβάνει μεσαιωνικά χειρόγραφα και τις πρώτες καλλιγραφικές εκτυπώσεις και φτάνει έως τα τυποποιημένα emojis. Στις υποβλητικά φωτισμένες αίθουσες της Βρετανικής Βιβλιοθήκης παρουσιάζονται μονάκριβα τεκμήρια, όπως αιγυπτιακό μνημείο 3.600 χρόνων από ασβεστόλιθο, με ιερογλυφικά που υμνούν τον θεό του κάτω κόσμου Οσιρι και αποτελεί το αρχαιότερο απόκτημα του ιδρύματος. Εκτίθενται ακόμη ένα από τα αρχαιότερα διατηρούμενα δείγματα των πρώτων σταδίων της αλφαβήτου όπως τη χρησιμοποιούμε σήμερα, δάνειο από το Βρετανικό Μουσείο. Ενα μνημείο των Μάγια ύψους 2,19 μ. με ιερογλυφικά. Το πρώτο βιβλίο που τυπώθηκε στη Βρετανία με τις «Ιστορίες του Καντέρμπερι» του Τζέφρι Τσόσερ, χρονολογίας 1476-1477. Παπικά διατάγματα τυπωμένα από τον Γουτεμβέργιο. Πάπυρος μήκους 2,44 μ. που καταγράφει την πώληση μιας ιδιοκτησίας στην Ιταλία του 571 και είναι ο μακρύτερος άθικτος πάπυρος στη Βρετανική Βιβλιοθήκη.

Εκτίθενται όμως και χειρόγραφα ιστορικών φυσιογνωμιών από τον Μότσαρτ έως τον Τζέιμς Τζόις, το ημερολόγιο της Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ με τα ραντεβού της για το 1877, έως και ένα απολαυστικά θυμωμένο τηλεγράφημα που έστειλε ο Τζον Οσμπορν το 1966 απευθυνόμενος σε έναν κριτικό των Times ο οποίος είχε κατακρίνει ένα έργο του: «Η δημιουργία είναι ασφαλώς κάτι που δεν αναγνωρίζετε. SΤΟP. Πώς θα μπορούσατε εξάλλου, εφόσον δεν την αντιλαμβάνεστε. STOP. Εντάξει λοιπόν. STOP. Από τούδε και εις το εξής, αρχίζει ανοιχτός πόλεμος ανάμεσά μας».

Ασφαλώς, η έκφραση του θυμού δεν υπήρξε ο κυριότερος λόγος για τον οποίο χρειάστηκε να επινοηθεί η γραφή. Οι άνθρωποι άρχισαν να γράφουν για να θυμούνται κάτι, για να επικοινωνούν μεταξύ τους, για να επιβεβαιώνουν μια συναλλαγή, για να τιμούν κάποιον, ακόμα και για να διαδηλώνουν μια πολιτική πεποίθηση. Ηδη από το 7.500 π.Χ. στη Μεσοποταμία κατέγραφαν τα προϊόντα που αφορούσαν οι συναλλαγές τους, μιμούμενοι τα σχήματά τους – σφαιρικό, κωνικό κ.λπ. Ενώ οι Σουμέριοι απεικόνιζαν τους νεκρούς τους με φωνητικά σύμβολα σκαλισμένα στα προσωπικά τους είδη που έκρυβαν στους τάφους τους. Και αύριο;

«Από τα οδόσημα έως τα κοινωνικά δίκτυα, η γραφή μας περιβάλλει στον σύγχρονο κόσμο και καθρεφτίζει την ποικιλομορφία όλων όσων τη χρησιμοποιούν», σημειώνει ο επιμελητής της έκθεσης Αντριαν Εντουαρντς. Και συνεχίζει: «Στη διάρκεια των 5.000 χρόνων, κατά τα οποία ο λόγος μετατράπηκε κατ’ αρχάς σε σύμβολα, η γραπτή επικοινωνία προκάλεσε εξελίξεις τόσο ποικίλες όσο είναι ο τυπωμένος Τύπος και τα smartphones. Σήμερα, ωστόσο, νέες τεχνολογίες μας επιτρέπουν να αντικαταστήσουμε τις γραπτές λέξεις με φωτογραφίες, βίντεο και φωνητικές ηχογραφήσεις. Η έκθεση αυτή εξετάζει τι επιφυλάσσει το μέλλον στη γραφή και πώς θα επιλέξουμε να αφήσουμε το σημάδι μας κατά τις επόμενες δεκαετίες».

Για να μη νομίσει κανείς ότι η έκθεση αφορά μόνο γλωσσολόγους, οι υπεύθυνοι της Βρετανικής Βιβλιοθήκης έχουν διοργανώσει, εκτός από παράλληλες ομιλίες και ξεναγήσεις, σεμινάρια ιαπωνικής καλλιγραφίας και αρχαίων ελληνικών, μέχρι και πάρτι με διάσημα ονόματα από τη νεοϋορκέζικη σκηνή του γκράφιτι της δεκαετίας του ’80, ενώ στις 17 Ιουλίου θα γιορτάσουν και τη World Emoji Day, τη Διεθνή Ημέρα… Emoji.

πηγή: kathimerini.gr