Φωτογραφία και ζωγραφική

Η αναπαράσταση του κόσμου μέσω της ζωγραφικής εγείρει σοβαρά ερωτήματα για την αυθεντικότητα της τέχνης. Αντικρίζοντας κανείς τους αναρίθμητους πίνακες της εικαστικής μετριότητας αντιλαμβάνεται την αδυναμία των περισσοτέρων καλλιτεχνών να υπερβούν την προσυμφωνημένη θέαση του κόσμου. Ένας εύστοχος παραλληλισμός θα μπορούσε να είναι οι κάθε λογής κοινοτοπίες που συναντούμε στα λογοτεχνικά βιβλία. Η κοινότοπη ερμηνεία της πραγματικότητας σχετίζεται ασφαλώς με την έλλειψη ταλέντου αλλά και με τα κοινωνικά στερεότυπα που μας διαμορφώνουν.

Η αναπαραστατική τέχνη υπηρετεί μεν τη φωτογραφική αντίληψη του περιβάλλοντος με την αναγκαιότητα του χώρου και της προοπτικής προκειμένου τα δημιουργήματά μας να λαμβάνουν το πιστοποιητικό της αληθοφάνειας. Από την άλλη όμως η εικαστική επανάσταση της αφαίρεσης μας υπενθύμισε ότι ο κόσμος ορίζεται από σημεία και ευθείες, από σχήματα και από όγκους που στην αρχική μορφή τους, μπορεί να είναι στοιχειωδώς απλοί, προκαλώντας περισσότερο τη φαντασία μας, για να συμπληρώσει το τελικό αποτέλεσμα. Στην περίπτωση αυτή τα χρώματα προσδίδουν τις απαραίτητες διαστάσεις, ενώ η έννοια του φόντου λειτουργεί ως προαπαιτούμενο το οποίο δεν το θέτει απαραίτητα ο καλλιτέχνης αλλά ο «αναγνώστης» του έργου του.

Όπως ακριβώς διαβάζουμε ένα βιβλίο με την αίσθηση της πραγματικότητας και την εμπειρία της ίδιας της ζωής, έτσι εξετάζουμε ένα πίνακα ζωγραφικής με την βεβαιότητα ότι ο χώρος υπάρχει ως αναγκαίο περιβάλλον, ότι ακόμα και σε ένα ανεικονικό επεισόδιο δεν λείπει η προοπτική και η τριαδιάστατη αντίληψη του κόσμου. Αυτό σημαίνει ότι ακόμα κι αν ο ζωγράφος δεν προεξοφλεί το βάθος του πίνακα, το κάνει για λογαριασμό του ο θεατής.

Η φωτογραφική αντίληψη στη ζωγραφική έχει ορθά εγκαταλειφθεί, καθώς τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται και τις γραμμές στα πρόσωπα και στα αντικείμενα τα θέτει ο παρατηρητής τους και όχι η πραγματικότητα. Με το σκεπτικό αυτό ριζοσπαστικοί καλλιτέχνες όπως ο Καντίνσκι προχώρησαν στην αφαίρεση κάθε περιττού στοιχείου από την ρεαλιστική εκδοχή του κόσμου, αφήνοντας μόνο τα γεωμετρικά στοιχεία από τα οποία αποτελείται.