Μοντέρνα Τέχνη - Η εικονομαχία συνεχίζεται

Η Εικονομαχία δεν υπήρξε μόνο μια ιστορική συνθήκη με θεολογικές και πολιτικές διαστάσεις. Αποτελεί στην ουσία μια συνεχή διαπάλη των δημιουργικών δυνάμεων. Η μάχη της εικόνας συνεχίζεται μέχρι σήμερα και οι εικονοκλάστες της μοντέρνας τέχνης αποδείχθηκαν ακριβέστεροι από κάθε άλλονστην ανατομία της πραγματικότητας.

Η καταστατική διακήρυξη της μοντέρνας τέχνης, ότι δηλαδή η συμφωνημένη εικόνα δεν συνιστά σε καμία περίπτωση το ακριβές αποτύπωμα της πραγματικότητας, οδήγησε ασφαλώς σε εξελίξεις ευεργετικές τόσο για την ίδια την τέχνη όσο και για την αναπαράσταστη του πραγματικού κόσμου.

Ο Σεζάν με την αποδόμηση της σημασίας των χρωμάτων και τις γεωμετρικές εμμονές του έδωσε το σύνθημα για μια νέα ανατρεπτική εικαστική πραγματικότητα. Ακολούθησαν τα κυβιστικά πειράματα, οι μεταμορφώσεις του σουρεαλισμού, το εξεγερμένο νταντά, η γεωμετρική αφαίρεση, ο οργίλος εξπρεσιονισμός, ο μινιμαλισμός σ΄ένα γενικότερο πλαίσιο αφαιρετικής τέχνης. Ο Καντίνσκι, ο Μάλεβιτς, ο Ντυσάν, η Ράιλι, ο Ρόθκο είναι μόνο μερικοί από τους εικονοκλάστες που εκτόπισαν οριστικά το προαπαιτούμενο της εικόνας από τη ζωγραφική.

Στη λογοτεχνία η εικονομαχία εκδηλώθηκε με τα ανεικονικά μυθιστορήματα που τρέφονται από εσχατολογικές εμμονές ή από αφηρημένα φιλοσοφικά σχήματα. Μερικά από αυτά έδωσαν όντως την πολυπόθητη ώθηση. Δεν θα μπορούσε κανείς να προσπεράσει τον «Άνθρωπο χωρίς ιδιότητες» ή τον Καφκικό «Πύργο». Αντίθετα θα μπορούσε να αναθεματίσει το nouveau roman και την γενικότερη απαξίωση του χρόνου, της πλοκής και των χαρακτήρων προς όφελος μια αμφιλεγόμενης ελευθερίας στην αφήγηση. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η ζωγραφική είναι η τέχνη της δεδομένης εικόνας άρα η ανεικονικότητα έχει κάποιο νόημα, ενώ το μυθιστόρημα είναι μια τέχνη που προσπαθεί να δημιουργήσει εικόνες, οπότε αν προσπαθήσεις να ακυρώσεις την εικονοποιία του είναι σαν να το δολοφονείς!