Ο Μίλαν Κούντερα και το φιλόξενο Παρίσι

Το Παρίσι αποτελούσε ανέκαθεν διεθνή προορισμό για τους απανταχού διανοούμενους και καλλιτέχνες. Η γαλλική κουλτούρα απροκατάληπτη και συμπεριληπτική ήταν σε θέση να αφομοιώσει τα πάντα και η πόλη του Φωτός αποδείχτηκε μια μεγάλη αγκαλιά για τους εξόριστους του πνεύματος και της τέχνης. Οι περισσότεροι από αυτούς εξελίχθηκαν στη συνέχεια σε οργανικά μέλη του γαλλικού πολιτισμού.

Ο κατάλογος μακρύς τόσο στο χώρο της λογοτεχνίας όσο και της εικαστικής επικράτειας. Το δρομολόγιο που ακολούθησε καθένας από τους ξεχωριστούς αυτούς δημιουργούς είναι μοναδικό και συχνά έχει ένα δραματικό τόνο. Το Παρίσι έγινε, για παράδειγμα, καταφύγιο για τον Αλβανό Ισμαήλ Κανταρέ, λίγο πριν καταρρεύσει το καθεστώς Χότζα στη γειτονική χώρα, ωστόσο ο Κανταρέ είναι από τους τελευταίους στη λίστα των αυτοεξόριστων.

Από τα Βαλκάνια ξεκίνησαν μεγάλες μορφές όπως ο Ρουμάνος θεατρικός συγγραφέας Ευγένιος Ιονέσκο, πολέμιος του Σταλινικού ολοκληρωτισμού και ο συμπατριώτης του φιλόσοφος Εμίλ Σιοράν. Ρουμανικής καταγωγής είναι και ο Πάουλ Τσέλαν, ο σπουδαιότερος ίσως μεταπολεμικός ποιητής της Ευρώπης, σύμφωνα με τον Στάινερ. Από την Ρουμανία ήρθε ποδαράτος στο Παρίσι και ο Κονσταντίν Μπρανκούζι, για να αλλάξει τα πάντα στη γλυπτική. Στην πόλη του Φωτός κατέφυγε ο σπουδαίος Βούλγαρος φιλόσοφος και θεωρητικός της λογοτεχνίας Τσβέταν Τοντόροφ.

Αυτοεξόριστοι στο Παρίσι έφτασαν κάποια στιγμή ο Τζόις και ο Μπέκετ ενώ την λογοτεχνική τους ενηλικίωση αναζήτησαν εδώ οι Αμερικανοί εκπατρισμένοι του μεσοπολέμου, ανάμεσα στους οποίους ο Χεμινγουέι και ο Φιτζέραλντ είναι οι πιο γνωστοί. Από τα παρισινά café της διανόησης παρέλασαν οι μεγάλες μορφές του εικοστού αιώνα, κι ανάμεσά τους ο Ούγγρος Άρθουρ Καίσλερ, ο Μπένγιαμιν και ο Γιόζεφ Ροτ.

Στην εικαστική κοινότητα ο κατάλογος είναι εξίσου μακρύς και φαντάζει αν όχι περισσότερο, εξίσου εντυπωσιακός – από τον Πικάσο και τον Μιρό, τον Σαγκάλ και τον Καντίνσκι μέχρι τον Οσίπ Ζάτκιν, τον μεγάλο Ρώσο γλύπτη.

Ο Μίλαν Κούντερα έφτασε στο Παρίσι στο 1975 με τον απόηχο της χαμένης άνοιξης της Πράγας. Έχτισε πολύ γρήγορα τον λογοτεχνικό του μύθο και αναδείχτηκε σε κορυφαίο εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής λογοτεχνίας. Το Παρίσι έγινε και για αυτόν η μεγάλη αγκαλιά.