Θλίψη για την απώλεια του Γιώργου Λαζόγκα

Την τελευταία του πνοή άφησε ο μεγάλος Έλληνας ζωγράφος Γιώργος Λαζόγκας σε ηλικία 77 ετών, μετά από πολυετή μάχη με τον καρκίνο. Παρά την ασθένειά του παρέμεινε ενεργός στην καλλιτεχνική σκηνή μέχρι πρόσφατα, με τελευταία του δημιουργία την έκθεση «Το χθες είναι τώρα. Γιώργος Λαζόγκας: Μύθοι και Αρχαιότητα» στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, που εγκαινιάστηκε τον Μάιο. Η έκθεση αποτελεί έναν διάλογο με την υπάρχουσα συλλογή του μουσείου, μία γέφυρα μεταξύ πολιτιστικής κληρονομιάς και σύγχρονης τέχνης, καθώς οι δημιουργίες του Λαζόγκα είναι μεν, μοντέρνες, έχουν δε, άμεση οπτική σύνδεση με αρχαία κειμήλια. Η έκθεση θα είναι διαθέσιμη για το κοινό έως τις 20 Αυγούστου.

Οι τέχνες ανέκαθεν αποτελούσαν αναπόσπαστο μέρος της ζωής του. Το 1970 αποφοίτησε από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσαλλονίκης και αργότερα σπούδασε ζωγραφική στο Παρίσι στην Ecole des Arts Decoratifs, με υποτροφία της Κυβέρνησης της Γαλλίας. Έως το 1999 δίδασκε σχέδιο και ζωγραφική στο τμήμα αρχιτεκτονικής του ΑΠΘ και μετέπειτα εξελέγη καθηγητής της ΑΣΚΤ στην Αθήνα, όπου παρέμεινε έως το 2012.

Το σχέδιο είχε κομβική σημασία για τον καλλιτέχνη και διαμόρφωσε τον τρόπο που δημιουργούσε αλλά και που αντιλαμβανόταν την τέχνη. Είχε υιοθετήσει το σχέδιο ως ένα εικονιστικό ή ανεικονικό μέσο γραφής και το μετέφερε στις ζωγραφικές επιφάνειες με επάλληλες τοποθετήσεις σχημάτων, αναδεικνύοντας τη μεταβλητότητα της εικόνας. Επίσης χαρακτηριστικό γνώριμα του ζωγράφου, όσον αφορά τα έργα του, ήταν η τάση του να καταγράφει τις διάφορες φάσεις ενός αντικειμένου καθώς έφτανε στην διαδικασία της καταστροφής του, καθώς και το βιωματικό του περιεχόμενο.

Από το 1970 και έπειτα καταπιάστηκε με τη φωτογραφία και τη χρήση διάφορων τεχνικών τυπώματος, ενώ ασχολήθηκε επίσης με το κολάζ, τη χρήση σπρέι και τα φωτοαντίγραφα. Σταθμός για την καριέρα του το "Παλίμψηστο", έργο που επανεξέτασε το 1999 εντάσσοντάς το στη συλλογή "Θραύσματα", προβάλλοντας το θεώρημα του τέλους της συνολικής εικόνας και αναδεικνύοντας το θραύσμα ως το μέρος που αποτυπώνει το όλον. Τη δεκαετία του ’80 εισάγει στην τέχνη του την ενότητα της "Τυφλής Ζωγραφικής": Μια ειδική γραφή που εκείνος ονόμαζε αυτόματη και επρόκειτο για μια σύνθεση από καρμπόν, ύφασμα και τελάρων.

Είχε πραγματοποιήσει ατομικές εκθέσεις, κυρίως στην Ελλάδα και συμμετείχε σε δεκάδες ομαδικές, στην Ελλάδα, σε ευρωπαϊκές και ασιατικές χώρες και στις ΗΠΑ Βραβεύτηκε σε διαγωνισμό ξένων ζωγράφων υποτρόφων του γαλλικού κράτους (1977), συμμετείχε στο Salon Comparaisons (Παρίσι 1978), στη Biennale des Jeunes (Παρίσι 1980), στα Ευρωπάλια (1982, όπου τιμήθηκε με το Prix Europe στην Οστάνδη, Βέλγιο), στην Μπιενάλε του Sao Paulo (1983), στο Salon de Μontrouge (Παρίσι 1996) και στις εκδηλώσεις για τη Θεσσαλονίκη Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης (1997). Το 2006 οργανώθηκε αναδρομική έκθεση των σχεδίων του στο Μουσείο Μπενάκη και στο Μ.Μ.Σ.Τ. και εκδόθηκε λεύκωμα με κείμενα των Ν. Βαλαωρίτη, Τ. Πατρίκιου, κ.ά. Το 2008 δημιούργησε μια μόνιμη εικαστική εγκατάσταση για το σταθμό "Ελαιώνας" του Μετρό της Αθήνας.

Μόλις πληροφορήθηκε την απώλεια του Γιώργου Λαζόγκα, η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη έκανε την ακόλουθη δήλωση: «Η Ελλάδα χάνει σήμερα έναν από τους μεγάλους καλλιτέχνες της εποχής μας, έναν νεωτεριστή της εννοιολογικής τέχνης, έναν ακάματο δημιουργό που αναμετρήθηκε τολμηρά με τη φιλοσοφική διάσταση του χρόνου, της ζωής, του θανάτου. Έναν εικαστικό που συνταίριαξε τη σύγχρονη έκφραση με την έμπνευση από την "μεγάλη Ιστορία", από τα fragmenta και τα μυθολογικά σπαράγματα. Η απώλειά του μου προκαλεί βαθιά θλίψη, καθώς το τελευταίο διάστημα επικοινωνούσαμε για την προετοιμασία της έκθεσής του "Το χθες είναι τώρα: Μύθοι και Αρχαιότητα", που παρουσιάζεται από τον Μάιο, στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και η οποία δέχεται καθημερινά πλήθος επισκεπτών. Η οργάνωση αυτής της έκθεσης ήταν κάτι που το θέλησε ο ίδιος, καθώς στο μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής του, με τις "Νίκες", τις "Σειρήνες", το "Ταξίδι του Οδυσσέα", τα "Θραύσματα αγγείων", τους "Κίονες", διάβασε την αρχαιότητα σε αρμονική σχέση με το σήμερα. Χρησιμοποίησε όλα τα μέσα της εποχής του για να επεξεργαστεί τα υλικά που επέλεγε, ώστε να αποτυπώσει τη σύγχρονη πραγματικότητα στο έργο του, με προσωπική γραφή, βιωματική και ταυτόχρονα ερευνητική. Ο συνδυασμός του παρελθόντος με το παρόν, του αρχαίου με το σύγχρονο για να δημιουργήσει το επιθυμητό, το διαχρονικό, είναι η ταυτότητα, το αποτύπωμα του Λαζόγκα. Τον ευχαριστούμε για το ήθος του, για την ευγένειά του, για την έμπνευσή του, για τον στοχασμό του πάνω στην ιστορία, για τη διαυγή και ερευνητική ματιά του πάνω στη μυθολογία, την παράδοση, την πολιτιστική κληρονομιά. Ο Γιώργος Λαζόγκας, φεύγοντας από κοντά μας, μας αφήνει τεράστια παρακαταθήκη -επίκαιρη όσο ποτέ- την ευφάνταστη, τη δημιουργική συνομιλία του χθες με το σήμερα. Εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια στην αγαπητή φίλη Αννα Μιχαλιτσιάνου, στον Μιχάλη, στους πολλούς φίλους του".

Ο Υφυπουργός Πολιτισμού Νικόλας Γιατρομανωλάκης έκανε την εξής δήλωση: «Αποχαιρετούμε με θλίψη τον Γιώργο Λαζόγκα, τον εικαστικό – ερευνητή, τον εικαστικό – πειραματιστή, τον εικαστικό – φιλόσοφο. Με έργα που επικεντρώνονται στη χειρονομία, τη διαδικασία επεξεργασίας της ύλης και τη βιωματική σχέση με τα υλικά, αλλά και στη φιλοσοφική διάσταση εννοιών όπως ο χρόνος, η ζωή και ο θάνατος και σε αρχετυπικά σύμβολα, ο Λαζόγκας κατάφερνε μέσα από την αφαίρεση να πει πολλά και να σε κάνει να αισθανθείς ακόμα περισσότερα. Το έργο του, που εκτείνεται σε 50 και πλέον έτη, είναι απόλυτα σύγχρονο και συνάμα άμεσα συνδεδεμένο με το παρελθόν μέσα από τους κώδικες που ανέπτυξε. Στην τελευταία συνέντευξη που έδωσε, ρωτήθηκε τι θα ήθελε να αναγράφεται πλάι στο όνομά του στα βιβλία της Ιστορίας της Τέχνης του μέλλοντος. "Διατήρησε τη μνήμη του χθες στο σήμερα. Γιατί το χθες είναι σήμερα ή, αν προτιμάτε, το σήμερα είναι χθες", απάντησε. "Το χθες είναι τώρα", εξάλλου, είναι και ο τίτλος της τελευταίας του έκθεσης η οποία και ακόμα είναι επισκέψιμη στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Θερμά συλλυπητήρια στην Άννα Μιχαλιτσιάνου, στους φίλους και τους οικείους του».