Πώς ακριβώς αντιδρά το σώμα μας στον κορονοϊό
Και πώς η υπερβολική αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος -κάτι που ο Σωτήρης Τσιόδρας αποκάλεσε πρόσφατα «καταιγίδα κυτταροκινών»- μπορεί τελικά να αποβεί μοιραία.
Η αντίδραση του οργανισμού και η ένταση των συμπτωμάτων όσων προσβάλλονται από τον νέο κορονοϊό SARS-CoV-2 εμφανίζουν μεγάλες διαφοροποιήσεις. Για κάποιους, η προσβολή από τον ιό σημαίνει απλώς μερικά ήπια συμπτώματα, όπως κόπωση, βήχας ή κάποιες γαστρεντερικές διαταραχές, ενώ άλλοι μπορεί να εμφανίσουν πολύ πιο έντονη συμπτωματολογία και σοβαρές διαταραχές του αναπνευστικού συστήματος, οδηγούμενοι στο νοσοκομείο ή ακόμα και στην εντατική. Πώς μπορεί λοιπόν ο ίδιος ιός να έχει τόσο διαφορετική επίδραση σε κάθε οργανισμό;
Τσιόδρας: Εβδομήντα ένα νέα κρούσματα κορονοϊού στην Ελλάδα, 26 οι νεκροί (vid)
ο οργανισμός μας ξεκινά να αμύνεται
Οι επιστήμονες ερευνούν ακόμα όλα τα νέα δεδομένα για τον κορονοϊό και την νόσο COVID-19. Αλλά γίνεται όλο και πιο ξεκάθαρο ότι το ανοσοποιητικό σύστημα κάθε ανθρώπου παίζει μεγάλο ρόλο στο αν τελικά θα νοσήσεις ήπια ή σοβαρά από τον ιό: Στην πραγματικότητα, πολλοί θάνατοι που σχετίζονται με κορονοϊούς είναι αποτέλεσμα υπερβολικής απόκρισης του ανοσοποιητικού συστήματος και όχι της ίδιας της βλάβης που προκαλείται από τον ιό. Τι συμβαίνει λοιπόν στο σώμα μας όταν μολύνεται με τον SARS-CoV-2; Όταν μολυνόμαστε από τον ιό, ο οργανισμός μας ξεκινά να αμύνεται, όπως θα έκανε με οποιαδήποτε «εισβολή».
Στο αναπνευστικό ή στο γαστρεντερικό σύστημα
Η άμυνα αυτή προκαλεί στην ουσία πολλά από τα συμπτώματα της αδιαθεσίας μας. Γενικώς, τα συμπτώματα αυτά εξυπηρετούν δύο βασικούς σκοπούς: Πρώτον, να ειδοποιήσουν τον οργανισμό μας ότι δέχεται «επίθεση» (για παράδειγμα πυρετός). Δεύτερον, την απαλλαγή από τον εισβολέα, αποβάλλοντας τα μικροσκοπικά σωματίδιά του (για παράδειγμα βήχας ή διάρροια). «Υπάρχει μια περίοδος, κατά την οποία ο ιός εγκαθίσταται στον οργανισμό μας και το σώμα μας αρχίζει να αντιδρά σε αυτό, προκαλώντας αυτά που αποκαλούμε συνήθως “ήπια συμπτώματα”», λέει ο Mandeep Mehra, MD, καθηγητής Ιατρικής στη Σχολή του Harvard. «Από εκεί και πέρα, αν ο ιός εγκατασταθεί στην αναπνευστική οδό, θα προκαλέσει βήχα. Αν εγκατασταθεί στο γαστρεντερικό σύστηµα, θα προκαλέσει διάρροια».
Προσαλίκας: «Αν νοσήσουν 30.000 ηλικιωμένοι στα γηροκομεία, δεν θα αντέξουν τα νοσοκομεία»
Η φυσική και η επίκτητη ανοσία
Το ανοσοποιητικό μας σύστημα αποτελείται από δύο γραμμές άμυνας: Τη φυσική και την επίκτητη ανοσία. Έτσι, μετά το πρώτο κύμα άμυνας (τη φυσική), έρχεται το δεύτερο (η επίκτητη, που περιλαμβάνει αντισώματα και Τ-κύτταρα που έχουν στόχο να καταστρέψουν τον συγκεκριμένο ιό). Αυτά τα αντισώματα είναι που προκαλούν την ανοσία και προστατεύουν τους ανθρώπους από το να επαναπροσβληθούν από τον ιό, αφού έχουν ήδη αναρρώσει από αυτόν. Ωστόσο, σε κάποιους ανθρώπους ο ιός πολλαπλασιάζεται και επεκτείνεται πριν το ανοσοποιητικό προλάβει να τον καταπολεμήσει.
Ένας λόγος που μπορεί αυτό να συμβεί είναι η έκθεση σε μεγάλο ιικό φορτίο, γι’ αυτό και συχνά οι γιατροί και νοσηλευτές, που εκτίθενται σε μεγάλα φορτία του ιού, αναπτύσσουν σοβαρά συμπτώματα, ακόμα κι αν είναι νέοι και υγιείς. Αν ο ιός καταφέρει τελικά να εγκατασταθεί στους πνεύμονες, η νόσος μπορεί να εξελιχθεί σε πνευμονία καθώς όλο και περισσότερα κύτταρα μολύνονται και προκαλείται φλεγμονή. Μέρος της ζημιάς προκαλείται από τον ίδιο τον ιό, όμως μεγάλο ποσοστό της οφείλεται στην ίδια την αντίδραση του ανοσοποιητικού μας, που προσπαθεί να καταπολεμήσει τα μολυσμένα κύτταρα.
Οι δύο πιθανές εκβάσεις
Σε αυτό το σημείο, υπάρχουν δύο πιθανές εκβάσεις: Είτε το ανοσοποιητικό θα καταφέρει να πάρει τον έλεγχο και να σταθεροποιήσει τον οργανισμό, είτε θα αρχίσει να υπερλειτουργεί παράγοντας όλο και περισσότερες κυτταροκίνες (πρωτεΐνες που ενεργοποιούν άλλα κύτταρα του ανοσοποιητικού και αυξάνουν την ανοσιακή απόκριση). «Οι άνθρωποι που τελικά έχουν τις σοβαρότερες επιπλοκές, οι οποίες μπορούν να οδηγήσουν ακόμα και σε θάνατο, είναι αυτοί που το ανοσοποιητικό τους έχει αυτή την υπερ-αντίδραση που είναι γνωστή ως “καταιγίδα κυτταροκινών”», λέει ο Warner Greene, MD, PhD, Διευθυντής του Gladstone Center for HIV Cure Research και Καθηγητής Μικροβιολογίας και Ανοσολογίας του UCSF (University of California, San Francisco).
Ο λόγος που οι ηλικιωμένοι είναι ευάλωτοι
Στη διάρκεια μιας καταιγίδας κυτταροκινών, το ανοσοποιητικό μας τελικά καταστρέφει και τον υγιή πνευμονικό ιστό, οδηγώντας έτσι σε οξεία αναπνευστική ανεπάρκεια. Το παράδοξο είναι πως οι ηλικιωμένοι και όσοι βρίσκονται σε ανοσοκαταστολή είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι σε αυτό το είδος της αντίδρασης. «Υπάρχει αυτή η ιδιαιτερότητα, που έχουμε παρατηρήσει και με άλλους κορονοϊούς όπως ο SARS και o MERS: ότι άνθρωποι που έχουν το πιο αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα, εμφανίζουν πιο συχνά μια τέτοια υπερ-αντίδραση, στα τελευταία στάδια της νόσου» λέει ο Mehra. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους για τους οποίους οι πιο ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορονοϊού θεωρούνται οι ηλικιωμένοι, των οποίων η δράση του ανοσοποιητικού συστήματος έχει μειωθεί λόγω της ηλικίας, αλλά και οι άνθρωποι με ανοσοκαταστολή εξαιτίας κάποιας ασθένειας ή κάποιας φαρμακευτικής αγωγής.
