Χριστόφορος Ολύμπιος στο «ΦΩΣ»: «Τι κάνουμε σε αιμορραγία»

Συνέντευξη στον ΘΕΜΗ ΣΙΝΑΝΟΓΛΟΥ

Βλέποντας τα βίντεο με τον αδικοχαμένο οπαδό της ΑΕΚ, μαθαίνοντας ότι περπατούσε 50 μέτρα και βλέποντας ότι δεν του προσφέρθηκαν οι κατάλληλες βοήθειες, αναρωτήθηκα τι πρέπει να κάνουμε σε τέτοιες περιπτώσεις. Πώς πρέπει να βοηθήσουμε έγκαιρα έναν άνθρωπο που αιμορραγεί ή πώς να δώσουμε οδηγίες σε άλλον να μας βοηθήσει εμάς τους ίδιους αν αιμορραγούμε.

Μακάρι να μη μας συμβεί ποτέ, αλλά δεν είναι απίθανο, υπάρχουν ατυχήματα με το αυτοκίνητο, τη μηχανή, τα μέσα μαζικής μεταφοράς, ληστές, χειρισμός εργαλείων όπως αλυσοπρίονο, χορτοκοπτικό και εργαλεία της οικοδομής.

Μίλησα, λοιπόν, με τον Χριστόφορο Ολύμπιο, συντονιστή διευθυντή Καρδιολογικού Τμήματος ΓΝΕ «Θριάσιο». Είναι πολύ χρήσιμα αυτά που λέει. Καλό είναι να είμαστε προετοιμασμένοι, να ξέρουμε τι να κάνουμε και ας μη συμβεί ποτέ.

Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στο «ΦΩΣ» στις 18/8/2023

Πόσο δύσκολο είναι να ελεγχθεί μία αιμορραγία;

Η προσπάθεια ελέγχου αιμορραγίας -ιδίως ακατάσχετης που μπορεί να προκληθεί από τραυματισμό- είναι συνήθως δυσκολότερη απ’ ό,τι άλλες ενέργειες που μπορούν να γίνουν με περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας από μη εξειδικευμένο προσωπικό.

Γύρισμα της γλώσσας λόγου χάρη;

Για παράδειγμα η αντιμετώπιση ενός λιποθυμικού επεισοδίου, ενός κατάγματος, η διενέργεια καρδιακών μαλάξεων σε περίπτωση καρδιακής ανακοπής μέχρι να έρθει φορητός αυτόματος απινιδωτής. Το να βοηθήσεις σε αιμορραγία θέλει μεγάλη ψυχραιμία. Η θέα του αίματος που μερικές φορές ρέει κρουνηδόν και ασταμάτητα μπορεί να επηρεάσει αυτόν που σπεύδει για βοήθεια, δυσκολεύει δε ακόμη περισσότερο τον απλό πολίτη να δει έγκαιρα και πού ακριβώς είναι το σημείο απ’ όπου ο τραυματίας αιμορραγεί.

Γι' αυτό σας πήρα, γιατρέ, εμείς είμαστε για τα δύσκολα. Να ξέρουμε τι να κάνουμε στα δύσκολα. Να τα πούμε όλα. Ακούω λόγου χάρη που λένε «έκοψε τις φλέβες του». Τι διαφορά έχει μία αιμορραγία από απόπειρα αυτοκτονίας με το κόψιμο των φλεβών στον καρπό σε σχέση με τις αιμορραγίες των δύο οπαδών του Άρη και της ΑΕΚ;

Ο κόσμος πολλές φορές μπλέκει τις αιμορραγίες που προκαλούνται από μια απόπειρα αυτοκτονίας με κόψιμο των φλεβών του χεριού σε σχέση με τις αιμορραγίες από την τρώση αρτηρίας. Οι πρώτες μπορεί να ελεγχθούν με εφαρμογή απλής πίεσης στο σημείο που βγαίνει το αίμα από το χέρι, διότι στις φλέβες μας κυκλοφορεί αίμα με χαμηλή πίεση. Αυτό δίνει το χρονικό περιθώριο επιτυχούς αντιμετώπισης. Αντίθετα, το αίμα που κυκλοφορεί στις αρτηρίες μας βρίσκεται υπό υψηλή πίεση 130-150 mm Hg (γιατί ξεκινώντας από την καρδιά πρέπει να τροφοδοτήσει τον εγκέφαλο αλλά και τα σπλάχνα και τα άκρα μας). Οπότε, εάν δημιουργηθεί μία τρώση από κάποιο αιχμηρό όργανο, από μία θλάση σε μία πτώση ή ακόμη και από το άνοιγμα μιας μικρής τρύπας στην επιφάνεια της αρτηρίας, το αίμα θα πεταχτεί έξω από το σώμα μας με δραματική ορμή. Ιδίως μάλιστα από αρτηρίες που βρίσκονται σχετικά επιφανειακά κοντά στο δέρμα μας, όπως η μηριαία αρτηρία (περίπτωση Άλκη Καμπανού) στο ύψος του μηρού, καθώς και η βραχιόνιος αρτηρία (περίπτωση Μιχάλη Κατσουρή) στο μέσον του χεριού μας, στο ύψος του αγκώνα.

Με τον γιο του.

Ποιες αιμορραγίες μπορεί να αντιμετωπίσει στοιχειωδώς ο καθένας από εμάς, ο μη ειδικός; Και τι πρέπει να κάνει;

Οι αιμορραγίες στην κοιλιακή χώρα ή τον θώρακα, εφόσον οφείλονται από τρώση η θλάση κάποιου αιμοβριθούς οργάνου όπως το συκώτι, ο σπλήνας, ο πνεύμονας ή μεγάλου αγγείου (αορτή, πνευμονική αρτηρία, κάτω κοίλη φλέβα), απαιτούν έγκαιρη αντιμετώπιση από εξειδικευμένο προσωπικό για να έχουν πιθανότητες επιτυχίας. Η βοήθεια που μπορούμε να προσφέρουμε είναι η κατά το δυνατόν έγκαιρη κλήση του ΕΚΑΒ και η παραμονή για ψυχολογικούς λόγους δίπλα στον τραυματία. Όμως, σε ανάλογα τραύματα με αυτά που προκλήθηκαν στα δύο πρόσφατα τραγικά περιστατικά των οπαδών του Άρη και της ΑΕΚ, η βοήθειά μας θα μπορούσε να είναι ιδιαιτέρως σημαντική. Αρκεί να γίνουν τα πρέποντα.

Πάμε λοιπόν να πούμε τα πρέποντα.

Να καταφέρουμε να εντοπίσουμε οπτικά έστω το σημείο απ’ όπου αναβλύζει ακατάσχετα το αίμα και να πιέσουμε δυνατά ΠΡΙΝ (ΥΠΕΡΑΝΩ) από αυτό το σημείο. Συγκεκριμένα, στη ρίζα του μηρού στο πόδι και πάνω από το μέσον του αγκώνα. Για περιπτώσεις τρώσης μηριαίας και βραχιόνιας αρτηρίας. Με τον τρόπο αυτόν σταματάμε την κυκλοφορία του αίματος προς το σημείο εξόδου του από την πληγή και διακόπτουμε την απώλεια αίματος μέχρι ο χειρουργός στο νοσοκομείο να ράψει την πληγή. Με το σταμάτημα της κυκλοφορίας που προκαλεί η πίεση που εξασκούμε στο τραυματισμένο αγγείο διακόπτεται η κυκλοφορία του αίματος στο υπόλοιπο άκρο, αλλά αυτό ουδόλως μας ενδιαφέρει τη συγκεκριμένη στιγμή, διότι τα άκρα μας γενικά είναι πολύ ανθεκτικά στην παρατεταμένη ισχαιμία.

Τι άλλα πρέπει να κάνουμε;

Δίπλα σε αυτόν που εφαρμόζει την πίεση πάνω από το σημείο της αιμορραγίας καλό είναι να υπάρχουν και άλλοι πρόθυμοι να βοηθήσουν. Ένα δεύτερο ζευγάρι χέρια μπορεί να ξεκουράσουν αυτόν που πιέζει μετά από δέκα λεπτά συνεχούς πίεσης (γιατί άθελά μας κουραζόμαστε, η πίεση που εξασκούμε ελαττώνεται, αυτό ευνοεί την επανεμφάνιση αιμορραγίας). Ή το δεύτερο άτομο να πιέζει ταυτόχρονα πάνω από την πληγή, εάν η αιμορραγία δεν ελέγχεται.

Ζώνη, κορδόνι, μπλούζα τυλιγμένη σαν σχοινί;

Μερικά απλά βοηθητικά μέσα είναι εξαιρετικά χρήσιμα. Για παράδειγμα, η ζώνη μας που μπορεί να τη δέσουμε σφιχτά γύρω από τη ρίζα του μηρού, ένα πρόχειρο σχοινί, ένα κορδόνι από μία μπλούζα μας, οτιδήποτε μπορεί να σχηματίσει ένα κατά το δυνατόν σφιχτό κόμπο που να απομονώσει το σημείο του άκρου το οποίο αιμορραγεί. Σε αιμορραγίες στο άνω άκρο ένα απλό πιεσόμετρο από κοντινό φαρμακείο ή το πλησιέστερο σπίτι, του οποίου θα φουσκώσουμε την περιχειρίδα πάνω από το σημείο τρώσης γύρω στα 180 mm Hg, μπορεί να αποδειχτεί σωτήριο.

Πόσο χρόνο ζωής έχει κάποιος με σοβαρή αιμορραγία σαν του Άλκη και σαν του Μιχάλη; Παίζει ρόλο η πρώτη βοήθεια που θα του προσφερθεί στον χρόνο ζωής;

Ναι, παίζει ρόλο. Σε μια αιμορραγία μπορεί να πεθάνεις μέσα σε λίγα λεπτά. Οι βασικές αρτηρίες που κινδυνεύουν είναι αυτές που σας ανέφερα πιο πριν στο χέρι και στο πόδι.

Προλαβαίνει κάποιος να σωθεί με αιμορραγία σε αυτά τα σημεία;

Μπορεί να σωθεί, αρκεί να φτάσει γρήγορα η εξειδικευμένη βοήθεια, το ΕΚΑΒ, ή κάποιος που είναι δίπλα να βοηθήσει όσο πιο έγκαιρα και αποτελεσματικά μέχρι να έρθει το ΕΚΑΒ.

Απλοϊκή ερώτηση, αλλά καλό είναι να γίνει για να το καταλάβουν όλοι. Γιατί έρχεται τόσο γρήγορα ο θάνατος από μία σοβαρή αιμορραγία;

Γιατί ο οργανισμός αδειάζει από το αίμα που είναι το βασικό συστατικό για να τροφοδοτηθούν η καρδιά, ο εγκέφαλος και τα υπόλοιπα ζωτικά όργανα του ανθρώπινου σώματος, ώστε να διατηρηθούν οι λειτουργίες τους.

Ξέρω ότι είστε φανατικός Ολυμπιακός. Πώς βλέπετε εσείς το θέμα της βίας; Γιατί οι κυβερνήσεις είναι αναποτελεσματικές; Τι ρόλο παίζουν οι παράγοντες των ΠΑΕ;

Η απάντηση στο ερώτημά σας είναι εξαιρετικά δύσκολη. Ιδιαίτερα για κάποιον που ως φίλαθλος του Ολυμπιακού ξεκίνησε την πορεία του στο Καραϊσκάκη τη δεκαετία του ’70 από τη θύρα 7 στα μαθητικά και φοιτητικά του χρόνια, πανηγύρισε νίκες της ομάδας του στη Λεωφόρο και στη Νέα Φιλαδέλφεια, χωρίς να σκεφτεί ή να ζήσει τίποτα από όσα τραγικά συμβαίνουν πλέον γύρω μας. Και το ίδιο φυσικά έγινε με φιλάθλους του Παναθηναϊκού και της ΑΕΚ που ήρθαν και μας νίκησαν στο Καραϊσκάκη. Γνωρίζει ο κόσμος ότι θρηνούμε σήμερα το 13ο θύμα αυτού του ακήρυχτου πολέμου; Έχουμε φτάσει στο σημείο να τσακώνονται μεταξύ τους οι φίλαθλοι της ίδιας ομάδας, γιατί ούτε κατά διάνοια πια βλέπουμε φιλάθλους και των δύο ομάδων μαζί στο γήπεδο.

Τι πρέπει να γίνει;

Όλα τα παραπάνω μού φαίνονται αδιανόητα και απαράδεκτα. Είναι κατάντια για το ελληνικό ποδόσφαιρο να είμαστε «Παναγίες» στα ματς των ευρωπαϊκών διοργανώσεων (γιατί εκεί ξέρουμε ότι η ΟΥΕΦΑ δεν αστειεύεται, με «περίεργη» πάντως εξαίρεση τη στάση της απέναντι στην ομάδα της Ντιναμό Ζάγκρεμπ) και μία εβδομάδα μετά στο δικό μας πρωτάθλημα να πνιγόμαστε στα ίδια γήπεδα από τις φωτοβολίδες και τα καπνογόνα, την αναμονή ενός τετάρτου (και βάλε) μέχρι να καθαρίσει η ατμόσφαιρα πριν από την έναρξη του αγώνα ή μετά από κάποιο γκολ. Και πέρα από τις ευθύνες της πολιτείας, που δεν εναρμονίζει τη νομοθεσία της με την αντίστοιχη ευρωπαϊκών χωρών, τεράστια ευθύνη έχουν και οι ΠΑΕ με τους «στρατούς» των οπαδών που έχουν δημιουργήσει. Που πολύ πιθανόν δεν μεγάλωσαν έχοντας στο δωμάτιό τους τη φωτογραφία του Σιδέρη, του Δομάζου, του Παπαϊωάννου ή του Κούδα, αλλά εμφορούνται από πολύ ταπεινότερα κίνητρα. Και βεβαίως δεν μπορούν να εξηγήσουν οι ΠΑΕ πώς στα ευρωπαϊκά ματς δεν υπάρχει ούτε ένα καπνογόνο, ενώ στα ελληνικά ματς τα «πολεμοφόδια» (ικανά για 3-4 τάγματα πεζοναυτών) μπαίνουν και κυκλοφορούν ελεύθερα στις κερκίδες.