Απειλείται η παγκόσμια κυριαρχία του δολαρίου; Οι παραλληλισμοί με τη στερλίνα

Η Goldman Sachs προειδοποίησε με έκθεσή της ότι το δολάριο αντιμετωπίζει κάποιες από τις ίδιες προκλήσεις που αντιμετώπισε η στερλίνα στις αρχές του 1900, όταν ακόμα ήταν το παγκόσμιο νόμισμα συναλλαγματικών αποθεματικών, με αποτέλεσμα να γίνει ένας μικρότερος «παίκτης» στην παγκόσμια οικονομία.

Η απόφαση των ΗΠΑ και άλλων δυτικών χωρών να αποκλείσουν την κεντρική τράπεζα της Ρωσίας από τα συναλλαγματικά αποθεματικά της έχει πυροδοτήσει ανησυχίες ότι οι χώρες ενδεχομένως να αρχίσουν να παίρνουν αποστάσεις από το δολάριο, υπό το φόβο της δύναμης που δίνει ένα τόσο ισχυρό νόμισμα στις ΗΠΑ, σημειώνει η Goldman Sachs.

Σύμφωνα με τον οίκο, το μεγαλύτερο πρόβλημα του δολαρίου είναι το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ, κάτι που σημαίνει ότι το δολάριο κατέχει σχετικά μικρό μερίδιο στο παγκόσμιο εμπόριο, σε σχέση με την κυριαρχία του στις πληρωμές διεθνώς.

Το γεγονός ότι οι ΗΠΑ συσσωρεύουν χρέη χτυπά προειδοποιητικά καμπανάκια για την ισχύ του δολαρίου, καθώς η Goldman Sachs σημειώνει ότι οι ξένοι επενδυτές γίνονταν όλο και πιο διστακτικοί απέναντι στη βρετανική λίρα όταν η χώρα άρχισε να συσσωρεύει χρέη, μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Αυτή τη στιγμή, το 60% από τα 12,8 τρισ. δολάρια των συναλλαγματικών αποθεματικών παγκοσμίως τηρείται σε δολάρια. Αυτό δίνει ένα μεγάλο πλεονέκτημα στις ΗΠΑ, καθώς το χρέος που εκδίδει η αμερικανική κυβέρνηση και το οποίο στηρίζεται στο δολάριο είναι πολύ ελκυστικό, με αποτέλεσμα τα επιτόκια που πληρώνει να είναι χαμηλότερα.

Οι ΗΠΑ μπορούν να δανείζονται από τις άλλες χώρες στο δικό τους νόμισμα, κάτι που σημαίνει πως όταν η αξία του δολαρίου υποχωρεί, το ίδιο συμβαίνει και με το χρέος.

Και οι αμερικανικές επιχειρήσεις μπορούν να κάνουν συναλλαγές στο νόμισμά τους παγκοσμίως, χωρίς να χρειάζεται να πληρώνουν προμήθειες για να αλλάζουν συνάλλαγμα.

Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι σε ακραίες περιπτώσεις, οι ΗΠΑ μπορούν να κόψουν την πρόσβαση κεντρικών τραπεζών στα δολάρια, απομονώνοντας και «στραγγαλίζοντας» τις οικονομίες τους. Ο Raghuram Rajan, πρώην διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Ινδίας, ονομάζει αυτή τη δύναμη «οικονομικό όπλο μαζικής καταστροφής».

Οι ΗΠΑ χρησιμοποίησαν αυτό το όπλο έναντι της Ρωσίας, «παγώνοντας» συναλλαγματικά αποθεματικά ύψους 630 δισ. δολαρίων και υπονομεύοντας την αξία του ρουβλίου. Αυτό επέτρεψε στις ΗΠΑ να τιμωρήσουν τη Ρωσία για την εισβολή στην Ουκρανία, χωρίς να κινητοποιήσουν στρατιωτικές δυνάμεις.

Όμως, βλέποντας την τύχη της Ρωσίας, άλλες χώρες θέλουν να προστατευτούν από το να πάθουν τα ίδια και διαφοροποιούν τις επενδύσεις τους από το δολάριο, στρεφόμενες και σε άλλα νομίσματα.

Ο Michael Hartnett της Bank of America εξηγεί πως εάν οι ΗΠΑ χρησιμοποιούν το δολάριο ως όπλο, το απαξιώνουν ως νόμισμα συναλλαγματικών αποθεματικών. Η «βαλκανοποίηση των παγκόσμιων χρηματοοικονομικών συστημάτων» υπονομεύει τον ρόλο των ΗΠΑ, σημειώνει.

Μελέτη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου δείχνει ότι το μερίδιο του δολαρίου στα παγκόσμια συναλλαγματικά αποθεματικά μειώνεται τις τελευταίες δύο δεκαετίες, δηλαδή περίπου από την εποχή που οι ΗΠΑ ξεκίνησαν τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας και τις σχετικές κυρώσεις. Το ένα τέταρτο των συναλλαγματικών αποθεματικών που έφυγαν από το δολάριο στράφηκε στο κινεζικό γουάν έκτοτε και τα τρία τέταρτα στα νομίσματα μικρότερων χωρών.

«Αυτές οι παρατηρήσεις δίνουν σημάδια του πώς ενδεχομένως να εξελιχθεί το διεθνές σύστημα στο μέλλον», αναφέρει το ΔΝΤ.

Η Ρωσία και η Κίνα θέλουν να έχουν ένα μεγαλύτερο ρόλο στην επόμενη ημέρα, με τη Μόσχα να αναγκάζει τις χώρες της Δύσης να ανοίξουν λογαριασμούς σε ρωσική τράπεζα και να πληρώνουν σε ρούβλια για το φυσικό αέριό της.

Βέβαια, το να χάσουν οι ΗΠΑ τον «θρόνο» τους στο παγκόσμιο σύστημα πληρωμών δεν είναι κάτι απλό. Πρώτα από όλα, γιατί οι εναλλακτικέ δεν είναι σπουδαίες. Η Κίνα προωθεί το γουάν εδώ και χρόνια, αλλά μόλις το 3% των συναλλαγών παγκοσμίως πραγματοποιείται στο νόμισμα, έναντι μεριδίου 40% που έχει το δολάριο.

Πηγή: moneyreview.gr