Θάνος Μικρούτσικος: Το στούντιο στην πυλωτή όπου γεννήθηκαν αθάνατα τραγούδια

«Έχω, έχω το σπίτι μου
στην πολιτεία της ασφάλτου,
φορτωμένος από την αρχή
με όλα τα μυστήρια του θανάτου
με εφημερίδες, με καπνό και με ρακή,
καχύποπτος και τεμπέλης
κι ευχαριστημένος στα στερνά».

Μπ. Μπρεχτ

Η σκέψη μου, έρχεται και επανέρχεται στον αγαπημένο φίλο και γείτονα Θάνο Μικρούτσικο, ειδικά από την ημέρα που εκείνος άφησε τον μάταιο τούτο κόσμο κι εγώ μετακόμισα στο μικρό στούντιο των Βριλησσίων, εκεί που στα τέλη του περασμένου αιώνα, ο μέγιστος μουσικός έγραψε ορισμένες από τις ωραιότερες μελωδίες που σμίλεψαν τις καλλιτεχνικές μας ευαισθησίες.

Με τον Θάνο γνωριζόμασταν από παλιά. Το 1976 που εγώ κλωτσούσα την μπάλα με τη φανέλα του Εθνικού Αστέρα, εκείνος συνήθιζε να ανηφορίζει στην ηρωική Καισαριανή, παίρνοντας θέση τις Κυριακές στο τσιμέντο των εξεδρών του γηπέδου της Νήαρ Ηστ. Η αγάπη για την μπάλα και οι ανησυχίες για το αύριο, μας έφεραν πολύ κοντά. Τα γκολ μπορεί να τα χάναμε, αλλά ποτέ την ευκαιρία που μας έδινε να απολαύσουμε τα έργα του, οπουδήποτε κι αν παίζονταν, σε θεατρικές σκηνές ή συναυλιακούς χώρους.

Το ποδόσφαιρο μας χώρισε προσωρινά, όταν εγώ άλλαξα γειτονιά και φόρεσα την φανέλα της Προοδευτικής. Ξαναανταμώσαμε το 1989 στα Βριλήσσια, ως συγκάτοικοι πλέον, στην ίδια πολυκατοικία όταν εγώ μετακόμισα στο διπλανό από το δικό του διαμέρισμα. Στο ευρύχωρο σαλόνι του είχε τοποθετήσει το μαύρο πιάνο με ουρά. Εκεί συνήθιζε να συνθέτει και να κάνει πρόβες με μουσικούς και τραγουδιστές.

Ήταν απόλαυση να ακούς τις πρωτόγνωρες μελωδίες που σαν δροσερό αεράκι διαπερνούσαν τοίχους, πόρτες και παράθυρα. Ένας φίλος ξυλουργός τον οποίο είχα φέρει για κάποιες επιδιορθώσεις στην κουζίνα, παραξενεύτηκε ακούγοντας το πιάνο να κελαηδεί από το διπλανό διαμέρισμα. Ποιος παίζει τόσο ωραία δίπλα από την κουζίνα, με ρώτησε. Όταν του εξήγησα, εξέφρασε τον θαυμασμό του και χαριτολογώντας είπε, «καλά ρε Μάλλιαρη, το κόμμα ξέρει ότι αγόρασες διαμέρισμα στα Βριλήσσια με ενσωματωμένο μουσικοσυνθέτη;»

Με Μητροπάνο, Μητσιά, Αλεξίου

Στις γιορτές ο Θάνος με την Ειρήνη είχαν πάντα καλεσμένους στο σπίτι. Όταν τελείωνε η γευστική κατάνυξη κι άρχιζε το μουσικό ξεφάντωμα, η πολυκατοικία γέμιζε αρμονία με τις φωνές του Μητροπάνου, του Μητσιά, της Αλεξίου... Και την Πρωτοχρονιά, πάντα στρώνονταν για γούρι η «πράσινη τσόχα» στο τραπέζι.

Όταν οι κόρες του Σεσίλ και Κωνσταντίνα πήγαν σχολείο κι έπρεπε να μελετούν αλλά και να υποδέχονται συμμαθητές και φίλους στο σπίτι, ο Θάνος αναζήτησε άλλο χώρο εργασίας, προκειμένου χωρίς να ενοχλεί και να τον ενοχλούν, να οραματίζεται, να συνθέτει, να μελετάει, να διαβάζει, να γράφει, να επικοινωνεί, να υποδέχεται τους συνεργάτες, να δοκιμάζει τα έργα του. Ο χώρος αυτός βρέθηκε στην πιλοτή της πολυκατοικίας.

Μια μικρή «καλύβα», ένα δώμα περίπου είκοσι τετραγωνικών μέτρων, το οποίο ηχομόνωσε και μετέτρεψε σε στούντιο. Εκεί μετέφερε ένα ηλεκτρικό πιάνο, τα αναγκαία σύνεργα για την παραγωγή ήχου και αποσυρότανε καλλιεργώντας τις νότες και στίχους, αναζητώντας νέες μορφές μουσικής έκφρασης. Ανέβαινε στο διαμέρισμα μόνο όταν τα κορίτσια επέστρεφαν από το σχολείο, προκειμένου η οικογένεια να γευματίσει μαζί και να συζητήσουν την καθημερινότητα με την Ειρήνη. Κι όπως συνήθιζε κάθε απόγευμα, έμπαινε στο ασανσέρ με το πούρο ή το τσιμπούκι στο στόμα ντουμανιάζοντας τον τόπο και απέστρεφε εκ νέου στο στούντιο έως τα μεσάνυχτα.

Αλίκη Βουγιουκλάκη και Λάκης Λαζόπουλος

Σ’ αυτόν τον μικρό, άβολο και συνάμα φιλόξενο χώρο, έγραψε μουσική για πολλές θεατρικές παραστάσεις, όπως το μιούζικαλ «Βίκτωρ και Βικτωρία» που ανέβασε το 1983-1984 η Αλίκη Βουγιουκλάκη στο θέατρο «Αλίκη» με τον Βλάση Μπονάτσο. Κι οι δυο τους ήταν τακτικοί επισκέπτες στο στούντιο των Βριλησσίων όπου έλαβαν χώρα οι σχετικές πρόβες. Έτερος κορυφαίος επισκέπτης ήταν ο Λάκης Λαζόπουλος ο οποίος συνεργάστηκε σε πολλά από τα θεατρικά του έργα με τον Θάνο, κι από την οποία προέκυψαν επιτυχίες όπως «Γεννήθηκα στα Μέθανα», «Δικτατορία», «Η Κυριακή των παπουτσιών», «Αυτό τ’ αγόρι», «Αχ, η καρδιά μου το ξέρει», «Ήτανε μια χώρα», «Ψάξε τα όνειρό μας», «Καθρέφτης», «Μια καινούργια μέρα», «Μπορεί», «Ο υπάλληλος», «Στις αρχές του φθινοπώρου», «Ως εδώ», «Φως, ελπίδα, ουρανός», «Το τραγούδι του ομοφυλόφιλου σκύλου »…

Από το μικρό στούντιο πέρασαν επίσης αξεπέραστοι τραγουδιστές όπως οι Δημήτρης Μητροπάνος, Χαρούλα Αλεξίου, Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Μανώλης Μητσιάς, Γιώργος Νταλάρας, κι ο Κώστας Θωμαίδης που εκεί πρωτοτραγούδησε «Επέστρεφε», «Γενάρης 1904», «Μονοτονία», «Επιθυμίες», «Σύγχυσις», από το δίσκο «Ο Γέρος της Αλεξάνδρειας» σε στίχους του Αλεξανδρινού ποιητή.

Ο Λουκανίδης και ο Δομάζος

Το ένα και μοναδικό παράθυρο του στούντιο έβλεπε στο μικρό «γηπεδάκι» που υπήρχε στην αυλή της πολυκατοικίας, όπου συνήθιζα να μαζεύω τα πιτσιρίκια της γειτονιάς να παίξουμε μπαλίτσα. Εκείνα με τις φανέλες του Ολυμπιακού, της ΑΕΚ, την πράσινη του Παναθηναϊκού ο γιος μου και την ερυθρόλευκη του Εθνικού Αστέρα εγώ. Ο Θάνος όταν ήθελε να ξεκουραστεί, άνοιγε το παράθυρο και μας ενθάρρυνε. Ειδικότερα απευθυνόταν στον γιο μου φωνάζοντας, «σκίστους παναθηναϊκάρα, βάλτους όλους στα δίχτυα… Άστα Μάλλιαρη, εδώ είναι Βριλήσσια, δεν είναι Νήαρ Ηστ…». «Πράσινος» ο ίδιος παιδιόθεν, δεν έκρυβε την αγάπη του για τον Παναθηναϊκό και την Μπαρτσελόνα. Μία - δυο φορές μπήκε μάλιστα στο γηπεδάκι, με το πούρο πάντα στο στόμα, προκειμένου όπως έλεγε, να μας δείξει πώς σούταρε ο Λουκανίδης και πώς ντρίπλαρε ο Δομάζος.

Αργότερα, αρκετά χρόνια, όταν του ζήτησα να χαιρετήσει την εκδήλωση «όταν το ποδόσφαιρο συναντάει την τέχνη» αποκάλυψε ότι τη μουσική υπόκρουση που θα έβαζε στο γκολ που σημείωσε ο Γιώργος Δώνης στη νίκη του Παναθηναϊκού επί του Αγιαξ με 1-0 στο Άμστερνταμ τον Απρίλη του 1996, ήταν η «ιεροτελεστία της Άνοιξης» του αγαπημένου του Ρώσου συνθέτη Ίγκορ Στραβίνσκι.

Όταν ο Θάνος μετακόμισε από τα Βριλήσσια στο Παγκράτι, συμφώνησε να αγοράσω το στούντιο. Εκεί περνάω πλέον τις περισσότερες ώρες της ημέρας, προσπαθώντας να βάλω τάξη στο αρχείο και τις αναμνήσεις μου. Με τη διαφορά ότι το ραδιόφωνο και τα CD δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τις υπέροχες μελωδίες παιγμένες στο πιάνο από τα μαγικά δάχτυλα του τεράστιου Θάνου, ο οποίος με την εργατικότητά και τις εμπνεύσεις του, φρόντισε να μετατρέψει το ταλέντο με το οποίο τον προίκισε η φύση, σε χαρά και πνευματική παρακαταθήκη για τους συνανθρώπους του.

Να περνάς καλά Θάνο στον Παράδεισο που βρίσκεσαι

*Οι φωτογραφίες του άρθρου είναι από το αρχείο του Νίκου Μάλλιαρη.