Πόσο μετράει η δεξιοτεχνία στο μπουζούκι;

Η λαϊκή μας μουσική είναι ένας κόσμος γεμάτος μελωδίες και στίχους που αναδιηγούνται το κοινωνικό και ιστορικό πρόσωπο της νεοελληνικής κοινωνίας. Με οδηγό το ρεμπέτικο του μεσοπολέμου και τις προδρομικές μορφές του Μάρκου, του Χατζηχρήστου, του Μπαγιαντέρα, του Παπαϊωάννου, του Τσιτσάνη, του Μητσάκη και του Χιώτη περάσαμε στο μεταπολεμικό λαϊκό τραγούδι με τις δημιουργίες του Καλδάρα, του Δεβενιώτη, του Ζαμπέτα αλλά και σε μια έντεχνη εκδοχή με τη μουσική του Θεοδωράκη, του Χατζιδάκι και του Ξαρχάκου. Ερμηνευτές όπως ο Παγιουμτζής, ο Τσαουσάκης, η Μπέλλου, η Νίνου, ο Καζαντζίδης, η Πόλυ Πάνου, ο Γαβαλάς και ο Μπιθικώτσης σχημάτισαν το περίγραμμα ενός λαϊκού πολιτισμού που συνεχίζει να μας γοητεύει.

Σε αυτή τη μαγική διαδρομή, το μπουζούκι, τρίχορδο ή τετράχορδο, ήταν σίγουρα η αιχμή του δόρατος στις λαϊκές ορχήστρες. Οι πενιές των μεγάλων μπουζουξήδων αποτέλεσαν αναπόσπαστο κομμάτι της συλλογικής μνήμης. Το μπουζούκι όμως όπως όλα τα μουσικά όργανα έχει άπειρες δυνατότητες εξέλιξης, όχι μόνο ως προς τον ήχο και το ύφος αλλά και ως προς την ταχύτητα και την δεξιοτεχνία. Ήδη από τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια βιρτουόζοι όπως ο Μπέμπης, ο Χιώτης, ο Τατασόπουλος, ο Σπόρος, ο Τσιμπίδης έβαλαν δύσκολα σε όσους προσπαθούσαν να μάθουν μπουζούκι. Με τις περίφημες χόρες τους και ταξίμια τους αλλά και με πολύπλοκες εισαγωγές έφεραν την τέχνη του μπουζουκιού σε άλλο επίπεδο.

Η δεξιοτεχνία σε ένα όργανο σαν το μπουζούκι είναι ασφαλώς εκ των ων ουκ άνευ. Από την άλλη αυτή η λαγνεία της ταχύτητας που αναπτύχθηκε κυρίως από τον καιρό που παρήκμασε πια το λαϊκό τραγούδι, κάτι μας λέει.Η μουσική δεν είναι αγώνας δρόμου, ούτε ακατάσχετη φλυαρία. Ένας παλιός δάσκαλος του μπουζουκιού, ο Θέμης Παπαβασιλείου έλεγε πάντα: «Πρέπει να είσαι γρήγορος για να παίζεις απλά όπως λες "καλημέρα"!» Αν ακούσετε προσεκτικά τις μνημειώδεις ηχογραφήσεις των μεγάλων τραγουδιών, θα διαπιστώσετε πόσο μετρημένο και διακριτικό παραμένει το παίξιμο των μπουζουκιών. Σολίστες όπως ο Ζαμπέτας, ο Ζαφειρίου, ο Μακρυδάκης, ο Σταματίου και ο ίδιος ο Χιώτης σέβονται απόλυτα τον κώδικα αντίληψης του ακροατή. Η μουσική δεν είναι ένας κουβάς από νότες που τον χύνεις στα αυτιά των ανθρώπων. Όπως ακριβώς αρθρώνουμε τον λόγο, καθαρά και με ρυθμό, έτσι παίζουμε κι ένα όργανο. Όλα τα άλλα είναι επίδειξη, φλυαρία και ακαλαισθησία.

Στο τέλος της γραφής μια νότα του Μάρκου αξίζει όσο χίλιες ενός σημερινού ψευτοσολίστα που απλά «γαζώνει» με το μπουζούκι του.