Είναι αλήθεια ότι ο Μπιθικώτσης είπε καλύτερα τραγούδια από τον Καζαντζίδη;

Καζαντζίδης ή Μπιθικώτσης, Μπιθικώτσης ή Καζαντζίδης σε όποια σειρά κι αν τους τοποθετήσεις, περιγράφεις απλά το φαινόμενο που λέγεται λαϊκό τραγούδι. Ανάμεσά τους περιλαμβάνονται όλοι οι άλλοι ερμηνευτές ασχέτως αξίας και ρεπερτορίου.

Η κρατούσα άποψη λέει ότι ο Καζαντζίδης είναι μεγαλύτερη φωνή αλλά ότι ο Μπιθικώτσης έχει πει καλύτερα τραγούδια. Πρόκειται για μια εύπεπτη εκδοχή που την υιοθέτησαν άνθρωποι, όπως ο Μητροπάνος για παράδειγμα, που υποθετικά έχουν μια βαθύτερη γνώση του θέματος.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Όταν συγκρίνουμε το ρεπερτόριο των δύο αρχιτραγουδιστών τείνουμε να αφήνουμε απέξω τη δισκογραφία του Καζαντζίδη στη δεκαετία του '50, δισκογραφία που κατά την γνώμη μας αποτελεί το δυνατό χαρτί του. Στα χρόνια του '50 ο Στέλιος ερμήνευσε εκατοντάδες τραγούδια, συνθέσεις κυρίως των μεγάλων συνθετών του ύστερου ρεμπέτικου, του Χιώτη, του Τσιτσάνη, του Παπαϊωάννου, του Μητσάκη, του Καλδάρα. Με αυτή τη σκευή ο Στέλιος μπήκε κυρίαρχος στη δεκαετία του '60, όταν άρχισε να ανατέλλει το φαινόμενο Μπιθικώτσης. Ο Γρηγόρης στην πρώτη μεταπολεμική δεκαετία ήταν ουσιαστικά άφαντος, ένας μουσικοσυνθέτης που πάλευε για το μεροκάματο και δεν είχε ούτε ο ίδιος την πεποίθηση του μεγάλου τραγουδιστή.

Η συνεργασία του Μπιθικώτση με τον Θεοδωράκη και η αριστουργηματική επανεκτέλεση τραγουδιών του Βαμβακάρη, του Τσιτσάνη, του Παπαϊωάννου, του Χατζηχρήστου έφεραν στο προσκήνιο ένα πραγματικά σπουδαίο ερμηνευτή που κόσμησε με τη φωνή του μερικά από τα ωραιότερα λαϊκά δημιουργήματα.

Να θυμόμαστε όμως ότι τα ρεμπέτικα που είπε ο Μπιθικώτσης δεν ήταν οι αυθεντικές εκτελέσεις. Όσο καλά κι αν τα ερμήνευσε δεν μπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι ξεπερνούν τραγουδιστές όπως ο Παγιουμτζής, η Μπέλλου, ο Στελλάκης Περπινιάδης και η Γεωργακοπούλου. Έτσι κι αλλιώς δεν πρέπει να τα συνυπολογίζουμε οργανικά στο ρεπερτόριό του. Αν αφήσουμε λοιπόν αυτά τα «διαμάντια» απέξω μένει κυρίως η συνεργασία του με τους έντεχνους, που περιέχει σίγουρα αξεπέραστα κομμάτια αλλά και ένα μέρος της υπερεκτιμημένης μελοποίησης της νεοελληνικής ποίησης.

Μπορούμε να σκεφτούμε την «Δραπετσώνα», το «Είμαι αητός χωρίς φτερά», την «Άπονη ζωή», τα «Ματόκλαδά σου λάμπουν» και μια σειρά ανάλογα τραγούδια που σφράγισε πραγματικά με την ερμηνεία του ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης. Απέναντί τους όμως θα αντιπαραθέταμε εύκολα το «Σαββατόβραδο», το «Κουρασμένο παλικάρι», το «Πέλαγος είναι βαθύ», το «Δυο πόρτες έχει η ζωή», το «Ψιλοβρέχει», τη «Μαντουμπάλα» και πολλά άλλα τραγούδια του Καζαντζίδη που τείνουμε να αγνοούμε, περιορίζοντας το μεγάλο αυτό ερμηνευτή ως εκφραστή ενός κακώς εννοούμενου λαϊκισμού που σχετίζεται με τον πόνο και την ξενιτιά. Ίσως ο ο ίδιος ο Καζαντζίδης αδίκησε τον εαυτό του αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει κάποτε να δούμε την αλήθεια κατάματα.

Ο Καζαντζίδης είναι σίγουρα μεγαλύτερη φωνή από τον Μπιθικώτση, δεν είναι απαραίτητα μεγαλύτερος ερμηνευτής αλλά έχει πει εξίσου αν όχι καλύτερα και περισσότερα τραγούδια από τον Μπιθικώτση.