«Κατιούσα», ρωσικό αντιπολεμικό τραγούδι, ύμνος του ΕΑΜ και διασκευή από Πανούση-Αγγελάκα

Η Κατιούσα είναι ρωσικό τραγούδι και μιλάει για την Κατερίνα (υποκοριστικό Κατιούσα) που στέκεται στις όχθες ενός ποταμού και στέλνει ένα τραγούδι στον γκρίζο αετό, τον σύντροφο της, που πολεμάει για την πατρίδα. Σε σύνθεση Ματβέι Μπλάντερ και σε στίχους Μιχαήλ Ισακόφσκι.

Πρώτη το ερμήνευσε η Valentina Batishcheva, με την κρατική τζαζ ορχήστρα, με τους Γκεόγρκι Βιογκράντοφ και Βζεβόλοντ Τιουτούνικ, με την ορχήστρα του Κνουσέφτσκι, στις 28 Νοεμβρίου του 1938. Ενώ έχουν ακολουθήσει κι άλλοι Ρώσοι ερμηνεύτριες όπως η Λίντια Ρουσλάνοβα, ο Ιβάν Ρεμπρόφ και ο Ιωσήφ Κομπζόν.

Με την έναρξη του Β' παγκοσμίου πολέμου έγινε ιδιαίτερα δημοφιλές τραγούδι.

Ωστόσο, πριν την αυθεντική του εκτέλεση, το τραγούδι τραγουδιόταν από μαθήτριες σχολείων της Μόσχας, προς τους στρατιώτες που πήγαιναν να πολεμήσουν εναντίον της Ναζιστικής Γερμανίας, τον Ιούλιο του 1941. Το τραγούδι μιλάει για μία κοπέλα που τραγουδά, κρατώντας στα χέρια της τα γράμματα του αγαπημένου της, ο οποίος βρίσκεται στο μέτωπο. Ένα από τα θέματα του τραγουδιού είναι ότι όσο η αγαπημένη του τον αγαπά, εκείνος θα έχει τη δύναμη να μάχεται για τον λαό και την πατρίδα. Πιθανώς ο προωθητής πυραύλων του Κόκκινου Στρατού να πήρε το όνομά του από αυτό το τραγούδι.

«Δώστε χαιρετίσματα από την Κατιούσα

στον πολεμιστή στην άκρη των συνόρων.

Πείτε του να θυμηθεί αυτό το κορίτσι ,

να ακούσει τη φωνή της να του τραγουδάει,

να προστατεύσει την πατρίδα».

Ο Βασίλης Ρώτας το 1942 πάνω σε αυτή τη μελωδία γράφει τον θρυλικό Υμνο του ΕΑΜ.

«Το ΕΑΜ μας έσωσε απ' την πείνα θα μας σώσει και πάλι απ' την σκλαβιά

κι έχει πρόγραμμα λαοκρατία, ζήτω ζήτω, ζήτω το ΕΑΜ

Εχει ενώσει όλο τον λαό μας, έχει την ΕΠΟΝ και τον ΕΛΑΣ,

κι έχει πρόγραμμα λαοκρατία, ζήτω ζήτω, ζήτω το ΕΑΜ».

Το κομμάτι αυτό έχει μεταφερθεί σε πολλές άλλες γλώσσες. Το 1943, οι Ιταλοί παρτιζάνοι το τραγουδούσαν υπό τους στίχους Φελίτσε Κατσιόνε. Ο τίτλος του ήταν Fischia il vento και έγινε ένα από τα πιο δημοφιλή τραγούδια των ανταρτών μαζί με το Bella Ciao και το La Brigata Garibaldi. Το τραγούδι, επίσης, τραγουδήθηκε από τους Έλληνες αντάρτες, κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου του 1946-1949, με τίτλο Ο Ύμνος του ΕΑΜ και το έχει διασκευάσει και ο Τζίμης Πανούσης, μαζί με τον Γιάννη Αγγελάκα με τίτλο «Η Katyusha του ΚΚΕ».