Πασατέμπος: Η προέλευση της λέξης και το τραγούδι για μια γυναίκα

Ο πασατέμπος είναι μικροί, λευκοί, αλατισμένοι σπόροι, οι γνωστοί σε όλους μας κολοκυθόσποροι, που πωλούνται από τους μικροπωλητές στα γήπεδα και στα θερινά σινεμά. Γνωστοί και ως σπόρια...

Λόγω της πολύ χαμηλής του τιμής, αποτέλεσε το πλέον προσφιλές μικρογεύμα του μεγαλύτερου ποσοστού του λαού με χαμηλά εισοδήματα στις ώρες της σχόλης, όπως απογευματινές περατζάδες στη δημοσιά στα θερινά σινεμά, κι ακόμα και στα πρώτα χρόνια της τηλεθέασης στην Ελλάδα. Αυτό το γεγονός έχει προσδώσει στη λέξη αρκετές μεταφορικές έννοιες, με κύρια την έννοια της εύκολης φθηνής καθημερινής συνεχούς χρήσης, καθώς και τη συχνή αναφορά της σε καθημερινές εκφράσεις και λαϊκά τραγούδια.

Ο πασατέμπος έχει ιταλική προέλευση αφού Passo σημαίνει περνάω και tempo χρόνος και τρώγονται για να περνά η ώρα Η λέξη λοιπόν δεν χρησιμοποιείται μόνο για τους σπόρους, αλλά και ως έκφραση που σημαίνει «περνάει η ώρα». Με αυτή την έννοια χρησιμοποιείται και στο ρεμπέτικο τραγούδι «όταν θα σμίξεις με τον μάγκα π’ αγαπάς, να μην του πεις ότι για πασατέμπο μ’ είχες»…

Σε συνέντευξή του στο περιοδικό «Εδώ Αθήναι», το 1948 ο Γιώργος Γιαννακόπουλος αποκάλυψε για ποια γυναίκα έγραψε αυτό το τραγούδι. «Φαίνεται λοιπόν ότι ο διχασμός του Εγώ δεν αποτελεί σπάνια περίπτωση. Κι έτσι ένα βράδυ, πλημμυρισμένος από έρωτα, παραπονεμένος για τη συμπεριφορά της απέναντί μου, φτιαγμένος από κρασί και επηρεασμένος από μια συντροφιά που τραγουδούσε όλο ζεϊμπέκικα και χασάπικα, έγινα άλλος άνθρωπος. Όσο για τη μούσα μου, τη λένε… πάλι Μαρίνα Σμυρνάκη».

Το τραγούδι γνώρισε μεγάλη επιτυχία και αποκαλούσαν πλέον την Σμυρνάκη «Πασατέμπο».

Σε ηλικία 25 ετών ο Μανώλης Χιώτης έκανε τη σύνθεση και αρχικά ερμηνεύτηκε από την Ιωάννα Γεωργακοπούλου και τον Στελλάκη Περπινιάδη.

Αυτά που λες εγώ τ’ ακούω βερεσέ

Τα παραμύθια σου τ’ ανθίστηκα πια τώρα

Και το κατάλαβα πως ήμουνα για σε

Ο πασατέμπος σου για να περνάς την ώρα

Κάθε σου φίλημα το βρίσκω πιο πικρό

Και τον καημό μου δεν μπορείς να τον γλυκάνεις

Μαζί μου έρχεσαι μπαμπέσικο μικρό

Γιατί γυρεύεις κόνξες σ’ άλλονε να κάνεις

Φύγε λοιπόν αφού το θες αλλού να πας

Άσ’ τις μουρμούρες και τις κλάψες και τις τρίχες

Κι όταν θα σμίξεις με τον μάγκα π’ αγαπάς

Να μην του πεις ότι για πασατέμπο μ’ είχες