Παναγία η αγωνίστρια

Αμέτρητα είναι τα προσωνύμια, ή όπως πιο σωστά λέγονται «Θεοτοκωνύμια», που ο λαός έχει δώσει στην Παναγία. Και όχι μόνο ο λαός, αλλά και οι ποιητές.

Το παραπάνω απόσπασμα είναι από το «Άξιον εστί» του Οδυσσέα Ελύτη. Στην ποίησή του, η Θεομήτωρ έχει εξέχουσα θέση και κυρίως, συνδέεται με την θάλασσα:

«Η Παναγιά το πέλαγο κρατούσε στην ποδιά της,
Τη Σίκινο, την Αμοργό και τ' άλλα τα παιδιά της...»

Όσο για τα νησιά μας, κρατάνε και αυτά στην αγκαλιά τους τις δικές τους Παναγιές :

Την Παναγιά την Κανάλα η Κύθνος, την Παναγία Κύκκου η Κύπρος, την Παναγία την Αγιασώτισσα η Μυτιλήνη, την Παναγία την Φοδελιώτισσα η Κρήτη, την Παναγία Σπηλιανή η Σάμος, την Παναγία την Γκρεμιώτισσα η Ίος, την Παναγία την Δεκαπεντούσα η Σίφνος, την Παναγία την Θαλασσινή η Άνδρος, την Πανάχραντο (Πανάχρα) η Μύκονος και φυσικά την Μεγαλόχαρη η Τήνος που σήμερα, ως γνωστόν, έχει την τιμητική της. Την λιγότερο «γνωστή» -ενδεχομένως εντελώς άγνωστη για το ευρύ κοινό- Παναγία, την έχει η Λέρος.

Ίσως εξαιτίας του προσωνυμίου της: «Παναγιά η σοσιαλίστρια».

Στο εκκλησάκι της Αγιάς Κιουράς υπάρχει μια εικόνα της Παναγιάς διαφορετική από τις συνηθισμένες. Όλες οι εικόνες εκεί –ακριβώς επειδή φιλοτεχνήθηκαν από πολιτικούς κρατούμενους– είναι διαφορετικές. Οι Αντώνης Καραγιάννης, Τάκης Τζανετέας και Κυριάκος Τσακίρης, εξόριστοι στη Λέρο την περίοδο της δικτατορίας, αποτύπωσαν στα πρόσωπα των αγίων το μαρτύριο που πέρασαν όσοι, από αγάπη για τον άνθρωπο, τάξανε στην ζωή τους στου ανθρώπου τον αγώνα: για έναν κόσμο πιο δίκαιο, πιο φωτεινό, πιο ανθρώπινο.

Όπως ακριβώς προτρέπει ο Λόγος του Ευαγγελίου. Όπως ακριβώς έκανε η Παναγία όταν ξεστόμισε -αποφασίζοντας να διαθέσει την ύπαρξή της στον αγώνα του Θεού να γίνει άνθρωπος- το πιο θαρραλέο «ναι» της Ιστορίας. Η Μαρία, ως ιστορικό πρόσωπο, είναι «πολύ μπροστά από την εποχή της» αφού αναλαμβάνοντας ένα αδιανόητο ρίσκο, συναινεί σε μια πράξη ακραία επαναστατική, σε μια γέννηση όχι μόνο έξω από τα όρια της ανθρώπινης λογικής, αλλά και έξω από τα όρια του γάμου. (Η αναμφισβήτητη γενναιότητα και γενναιοδωρία του Ιωσήφ να μεγαλώσει ένα όχι δικό του παιδί, έπεται).

Είναι εξόχως χαρακτηριστικά, τα όσα γράφει ο Βίλχελμ Ράιχ, στο επικό του έργο «Άκου ανθρωπάκο»:

«Μπορούσες να επιλέξεις ανάμεσα στην μεγαλειώδη απλότητα του Ιησού και στον Παύλο που ήθελε την αγαμία για τους ιερείς και την ισόβια δέσμευση του γάμου για λογαριασμό σου. Διάλεξες την αγαμία και την παντρειά και λησμόνησες την απλότητα της μητέρας του Ιησού, που γέννησε το παιδί της από έρωτα, από έρωτα και μόνο».

Και πράγματι η «αιώνια μητέρα» που ταυτόχρονα παρέμεινε το «αιώνιο κορίτσι», έφερε σε αυτόν τον κόσμο τον Υιό του Θεού από Έρωτα στον Άνθρωπο, δίνοντας τον δικό της αγάπης αγώνα- που θα έλεγε κι ο Σαίξπηρ- ευτυχώς, όχι άγονο. Στο γόνιμο χώμα του η ελπίδα μας, πάντα θα ανθίζει.

Ήταν ένας πολύ δύσκολος και συνάμα ένας πολύ ωραίος αγώνας, της Παναγίας της αγωνίστριας.

Χρόνια πολλά σε όσες και όσους γιορτάζουν (Μαρίες, Δέσποινες, Παναγιώτες, Παναγιώτηδες, Μάριους).

Χρόνια πολλά σε όλους. Η σημερινή γιορτή του Δεκαπενταύγουστου λέγεται και «Πάσχα του καλοκαιριού»