Όταν η θεά Άρτεμις δάκρυσε… 

Επρόκειτο για έναν από τους πρώτους εξ ολοκλήρου μαρμάρινους ναούς της αρχαιότητας και αποτελούσε πόλο έλξης για όσους επισκέπτονταν την περιοχή, για περιηγητές, φιλόσοφους και ποιητές.

Ήταν γύρω στο 560 π.Χ., όταν ο Κροίσος, ο ξακουστός για τα αμύθητα πλούτη του βασιλιάς της Λυδίας, αποφάσισε να χρηματοδοτήσει την κατασκευή του πρώτου μνημειώδους ναού της Αρτέμιδος, της θεάς της Σελήνης και της άγριας φύσης, αλλά και προστάτιδας των βρεφών και της μητρότητας, στην Έφεσο. Ο Κροίσος καλεί τον περίφημο αρχιτέκτονα Χερσίφρονα από την Κρήτη, ο οποίος, με τη βοήθεια του γιου του, Μεταγένη, και του Θεόδωρου από τη Σάμο, σχεδιάζει έναν ναό από τους μεγαλύτερους του κλασικού κόσμου, με περίπου 120 μαρμάρινους κίονες ύψους 20 μέτρων, έναν ναό σχεδόν διπλάσιο από τον μεταγενέστερο Παρθενώνα, με τη βάση των θεμελίων του να έχει 131 μέτρα μήκος και 79 πλάτος. Ο ναός, ο οποίος κατασκευάστηκε από μάρμαρο και ασβεστόλιθο που μεταφέρθηκαν από γειτονικούς λόφους, χρειάστηκε 120 χρόνια για να ολοκληρωθεί. Σύμφωνα με τον Πλίνιο τον Πρεσβύτερο, για τα 4 χάλκινα αγάλματα αμαζόνων που κοσμούσαν το αέτωμα πραγματοποιήθηκε καλλιτεχνικός διαγωνισμός στη γλυπτική τέχνη, στον οποίο πήραν μέρος κάποιοι από τους μεγαλύτερους γλύπτες της εποχής: ο Κρησίλας, ο Φράδμωνας, ο Κίδωνας, ο Φειδίας και ο Πολύκλειτος. Ο τελευταίος ήταν ο νικητής, ενώ φαίνεται ότι ο Πραξιτέλης φιλοτέχνησε αγάλματα για τον βωμό του ναού.

Ο Ηρόστρατος, ένας ασήμαντος «ξένος», όπως περιγράφεται, ενδεχομένως δούλος, σίγουρα πάντως χαμηλής κοινωνικής καταγωγής, βλέπει την ευκαιρία να περάσει στην αθανασία. Πυρπολεί τον ναό και γίνεται ο διασημότερος, ίσως, εμπρηστής στην Ιστορία. Η επόμενη μέρα της μεγάλης φωτιάς βρίσκει τον ναό, παρά τις απέλπιδες προσπάθειες για τη σωτηρία του, σχεδόν κατεστραμμένο και τους Εφέσιους σοκαρισμένους. Αναζητούν με μανία τον ένοχο και δεν θα αργήσουν να τον εντοπίσουν: ο Ηρόστρατος όχι μόνο δεν κρύβεται αλλά καυχιέται για την πράξη του.

Συλλαμβάνεται, ανακρίνεται, βασανίζεται και εντέλει ομολογεί το κίνητρο της αποτρόπαιης πράξης του: θέλει να γίνει διάσημος, να γραφτεί το όνομά του στην Ιστορία. Ο Ηρόστρατος θα εκτελεστεί, οι Εφέσιοι όμως δεν θα αρκεστούν σε αυτό: απαγορεύουν οποιαδήποτε αναφορά στο όνομά του στο μέλλον, το σβήνουν ακόμα και από τα επίσημα αρχεία της πόλης, προσπαθώντας να εξαφανίσουν κάθε ίχνος του φιλόδοξου καταστροφέα. Δύο ιστορικοί είναι εκείνοι που θα τολμήσουν να διασώσουν το όνομά του: αρχικά ο Θεόπομπος στο έργο του, «Ελληνικά», και μετέπειτα ο Στράβων.

Την ημέρα που οι φλόγες περικύκλωναν το λαμπρό κτίσμα και κατέστρεφαν τον καρπό του μόχθου πλήθους ανθρώπων, κάνοντας τους Πέρσες να μιλάνε για κακό οιωνό, στη Μακεδονία η Ολυμπιάδα έφερνε στον κόσμο τον Μέγα Αλέξανδρο. Όπως διασώζει ο Στράβων, ο Μέγας Αλέξανδρος προσφέρθηκε το 334 π.Χ. να ολοκληρώσει την ανέγερση του νέου ναού, που οι Εφέσιοι είχαν ξεκινήσει πάνω στα ερείπια του πυρπολημένου, με την οικονομική βοήθεια και των γειτονικών πόλεων. Η απάντηση που έλαβε ήταν αρνητική, καθώς οι κάτοικοι της πόλης δεν ήθελαν στον ναό τους το όνομα ενός ξένου, αλλά κολακευτική: δεν πρέπει ένας θεός να χτίζει ναό για έναν άλλον θεό.

Ένας αναστηλωμένος κίονας και διάσπαρτοι σπόνδυλοι είναι ό,τι αντικρίζει σήμερα ο επισκέπτης του αρχαιολογικού χώρου. Από τους λαμπρούς ναούς του παρελθόντος δεν έχει απομείνει σχεδόν τίποτα. Τα ονόματα των αρχιτεκτόνων, των γλυπτών και των ζωγράφων έχουν λησμονηθεί. Ο μόνος που διέσχισε τους αιώνες αλώβητος είναι ο Ηρόστρατος…

Με μια ματιά…

1904: Ολοκληρώνεται ο Υπερσιβηρικός Σιδηρόδρομος, ο οποίος ξεκινάει από τη Μόσχα και φτάνει μέχρι το Βλαδιβοστόκ στον Ειρηνικό Ωκεανό. Έχει μήκος 4.607 μίλια.

1925: Ο καθηγητής βιολογίας Τζον Σκόουπς καταδικάζεται σε πρόστιμο 100 δολαρίων, επειδή διδάσκει στους μαθητές του σε Λύκειο της πόλης Ντέιτον του Τενεσί τη Θεωρία της Εξέλιξης του Κάρολου Δαρβίνου.

1928: Ο μποξέρ Τζιν Τούνεϊ αποσύρεται αήττητος από τα ρινγκ σε ηλικία 30 χρόνων.

1950: Η Βουλή παραπέμπει στο Ειδικό Δικαστήριο (Υπουργοδικείο) τον τέως υπουργό Μεταφορών Πάνο Χατζηπάνο με την κατηγορία της απιστίας κατά του Δημοσίου σχετικά με σκάνδαλο μεταφοράς των καυσίμων. Στις 15 Φεβρουαρίου 1951 θα καταδικαστεί σε δύο μήνες φυλάκιση με τριετή αναστολή.

1965: Μεγάλη διαδήλωση στο κέντρο της Αθήνας κατά της «κυβέρνησης των αποστατών» αντιμετωπίζεται από την αστυνομία με δακρυγόνα και κλομπ. Νεκρός πέφτει ο 22χρονος φοιτητής Σωτήρης Πέτρουλας στη συμβολή των οδών Σταδίου και Εδουάρδου Λο.