Το περιστατικό του Παλομάρες

Στις 16 Ιανουαρίου του 1966 το ψυχροπολεμικό κλίμα μεταξύ Ανατολής και Δύσης εντεινόταν και οι Αμερικανοί αποφάσισαν να στείλουν ένα δυνατό μήνυμα στους Σοβιετικούς. Έδωσαν εντολή να απογειωθεί βομβαρδιστικό B-52 από την αεροπορική βάση στη Βόρεια Καρολίνα και να πετάξει προς την Ευρώπη. Τα επτά μέλη του πληρώματος B-52 Stratofortress ήταν μέρος μιας μυστικής στρατιωτικής επιχείρησης με το όνομα «Chrome Dome», που είχε σκοπό να αποδείξει την πυρηνική υπεροχή των ΗΠΑ. Ο εναέριος εφοδιασμός με καύσιμα ήταν το «εργαλείο» με το οποίο η αμερικανική υπερδύναμη διατηρούσε σε 24ωρη ετοιμότητα αερομεταφερόμενη πυρηνική ισχύ έναντι της αντίπαλης σοβιετικής.

Την επόμενη μέρα, στις 17 Ιανουαρίου, το αμερικανικό στρατηγικό βομβαρδιστικό B-52 που μετέφερε τέσσερις βόμβες υδρογόνου ισχύος 20 μεγατόνων η καθεμία, δηλαδή 800 φορές ισχυρότερες από εκείνη που κατέστρεψε τη Χιροσίμα, συγκρούστηκε στον αέρα με αεροσκάφος ανεφοδιασμού και συνετρίβη στο έδαφος κοντά στο ισπανικό παραλιακό θέρετρο Παλομάρες. Έχασαν τη ζωή τους επτά από τα έντεκα μέλη των δύο πληρωμάτων, αλλά δεν υπήρξαν απώλειες στο έδαφος.

Το γεγονός ότι οι βόμβες υδρογόνου έπεσαν στο έδαφος προκάλεσε πανικό στην Ισπανία και σάλο σε ολόκληρο τον κόσμο. Πυρηνικές εκρήξεις δεν υπήρξαν, ωστόσο σε δύο περιπτώσεις πυροδοτήθηκε το πρωτεύον πυρηνικό φορτίο που ενεργοποιεί την κύρια πυρηνική κεφαλή. Οι τρεις υδρογονοβόμβες εντοπίστηκαν την επομένη σε χωράφι με ντομάτες και απομακρύνθηκαν αμέσως. Όμως οι δύο από αυτές είχαν υποστεί φθορές και μόλυναν το έδαφος. Οι Αμερικανοί φόρτωσαν 2.000 τόνους ραδιενεργού χώματος σε 8.000 βαρέλια και τα απομάκρυναν από την Ισπανία. Στο μεταξύ, η τέταρτη υδρογονοβόμβα παρέμενε άφαντη. Πάνω από 2.000 Αμερικανοί στρατιωτικοί και ειδικοί επιστήμονες αναζητούσαν τη χαμένη υδρογονοβόμβα επί 80 ολόκληρες ημέρες, την οπoία εντόπισαν τελικά σε βάθος 870 μέτρων και την ανέσυραν στις 7 Απριλίου του 1966, ισχυριζόμενοι ότι δεν σημειώθηκε διαρροή ραδιενέργειας.

Το περιστατικό προκάλεσε εντονότατες διαμαρτυρίες της ισπανικής κυβέρνησης (παρά το ότι η δικτατορία του Φρανθίσκο Φράνκο ήταν πιστός σύμμαχος των ΗΠΑ) και λίγο αργότερα απαγορεύτηκαν οι πτήσεις νατοϊκών αεροπλάνων με πυρηνικά πάνω από την Ισπανία. Αντιπυρηνικές διαδηλώσεις έγιναν σε όλο τον κόσμο, ενώ έντονη ήταν η ανησυχία για ενδεχόμενο εξάπλωσης της ραδιενέργειας. Στην Ελλάδα η Αριστερά ανέδειξε το γεγονός τονίζοντας την ανάγκη να απομακρυνθούν τα πυρηνικά από τη χώρα, ενώ το πάθημα της υπερδύναμης σχολιάστηκε με χαιρεκακία – μάλιστα έγινε και τραγούδι του Μίκη Θεοδωράκη σε στίχους Φώντα Λάδη. Η ιστορία έχει αποτελέσει, επιπλέον, πηγή έμπνευσης για βιβλία και ντοκιμαντέρ.

Σήμερα η περιοχή συνεχίζει να είναι ραδιενεργά μολυσμένη, απειλώντας τις ζωές των κατοίκων της. Τον Οκτώβριο του 2015 η Ισπανία και οι Ηνωμένες Πολιτείες υπέγραψαν νέα συμφωνία για τον περαιτέρω καθαρισμό και αφαίρεση των εδαφών που μολύνθηκαν με ραδιενέργεια. Εκτιμάται ότι γύρω στο μισό κιλό πλουτωνίου βρίσκεται ακόμη μέσα στο χώμα.

Με μια ματιά…

1817: Ο Ιωάννης Καποδίστριας γίνεται Ελβετός πολίτης, σε αναγνώριση της συμβολής του στη δημιουργία του ομοσπονδιακού συστήματος της Ελβετίας.

1824: Οι πολιτικές αντιθέσεις μεταξύ των επαναστατημένων Ελλήνων εκφράζονται με την παρουσία δύο κυβερνήσεων: η μία έχει την έδρα της στην Τρίπολη υπό τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη και η άλλη στο Κρανίδι υπό τον Γεώργιο Κουντουριώτη.

1893: Οι Αμερικανοί καλλιεργητές ζάχαρης καταλύουν τη μοναρχία στη Χαβάη, όταν εξαναγκάζουν σε παραίτηση τη βασίλισσα Λιλιουοαλάνι.

1929: Ο Ποπάι κάνει το ντεμπούτο του σε δεύτερο ρόλο, σε μία σειρά κόμικς που δημοσιεύει η εφημερίδα της Νέας Υόρκης «Evening Journal».

1945: Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος: δυνάμεις του πολωνικού και του Κόκκινου Στρατού καταλαμβάνουν τη Βαρσοβία.

1945: Ξεκινά η εκκένωση του στρατοπέδου συγκέντρωσης του Άουσβιτς καθώς πλησιάζουν οι σοβιετικές δυνάμεις.

1970: Οι Doors δίνουν σειρά συναυλιών στη Νέα Υόρκη. Το υλικό θα χρησιμοποιηθεί για το άλμπουμ τους «Absolutely Live».

1991: Αρχίζει η επιχείρηση «Καταιγίδα της Ερήμου», κατά την οποία οι Αμερικανοί και οι σύμμαχοί τους επιτίθενται εναντίον του Ιράκ, που έχει καταλάβει και προσαρτήσει το Κουβέιτ. Το ίδιο βράδυ το Ιράκ εκτοξεύει οκτώ πυραύλους Σκουντ εναντίον του Ισραήλ.