Η «επιχείρηση Μπαρμπαρόσα»

Με την κωδική ονομασία «Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα» έμεινε στην Ιστορία η εισβολή των Γερμανών στη Σοβιετική Ένωση. «Μπαρμπαρόσα» ήταν το παρωνύμιο του αυτοκράτορα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας Φρειδερίκου Α', ο οποίος ηγήθηκε των Σταυροφόρων τον 12ο αιώνα.

Την άνοιξη του 1941 η ναζιστική Γερμανία ήταν κυρίαρχη σχεδόν όλης της ηπειρωτικής Ευρώπης. Στα ανατολικά της σύνορα με τη Σοβιετική Ένωση επικρατούσε ασυνήθιστη ηρεμία χάρη στο Σύμφωνο Ρίμπεντροπ - Μολότοφ του 1939. Στο μυαλό, όμως, του Χίτλερ βρισκόταν μια επίθεση εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης για ιδεολογικούς και πρακτικούς λόγους.

Ο Χίτλερ και οι επιτελείς του πίστευαν ότι θα κάνουν περίπατο στη Ρωσία και μέχρι την έλευση του χειμώνα θα επιτύγχαναν την κατάληψη της Μόσχας και την πτώση του μισητού κομμουνιστικού καθεστώτος. Αφού μελέτησαν την αποτυχημένη εκστρατεία του Μεγάλου Ναπολέοντα στη Ρωσία το 1812, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η εκστρατεία κατά της Ρωσίας θα εκδηλωνόταν από τρία σημεία, με αντικειμενικό στόχο την κατάληψη της Μόσχας. Ο Χίτλερ κινητοποίησε μια πολεμική μηχανή που όμοιά της δεν είχε δει ο κόσμος μέχρι τότε: 3.700.000 στρατιώτες, 2.600 τανκς, 7.000 πυροβόλα και 2.700 αεροπλάνα. Ο Στάλιν, παρά τις εισηγήσεις των επιτελών του, πίστευε μέχρι το τέλος ότι οι Γερμανοί θα τιμήσουν την υπογραφή τους και δεν θα επιτεθούν.

Η επίθεση της Βέρμαχτ εκδηλώθηκε με τρεις στρατιές στις 3:15 το πρωί της 22ας Ιουνίου 1941, με τη δικαιολογία ότι ο Κόκκινος Στρατός ετοιμαζόταν να επιτεθεί στη Γερμανία. Η Βόρεια Στρατιά υπό τον στρατάρχη Βίλχελμ Ρίτερ φον Λιμπ εξόρμησε από την Ανατολική Πρωσία προς τα Βαλτικά Κράτη με αντικειμενικό σκοπό το Λένινγκραντ. Η Νότια Στρατιά υπό τον Γκερντ φον Ρούντστεντ εισέδυσε από τη Νότια Πολωνία στην Ουκρανία με στόχο το Κίεβο.

Η Κεντρική Στρατιά υπό τον στρατάρχη Φέντορ Φον Μποκ και με τα περίφημα τεθωρακισμένα του Χάιντς Γκουντέριαν θα αναλάμβανε την επίθεση κατά της Μόσχας. Το πλάτος του μετώπου ανερχόταν σε 2.900 χιλιόμετρα. Η εισβολή στη Σοβιετική Ένωση ήταν να εκδηλωθεί στα μέσα Μαΐου, αλλά αναβλήθηκε αφού οι Γερμανοί χρειάστηκαν περίπου δύο μήνες για να καθυποτάξουν την Ελλάδα.

Η γερμανική εισβολή αιφνιδίασε απόλυτα τη σοβιετική ηγεσία. Ο Κόκκινος Στρατός στα αρχικά στάδια της επίθεσης αποδείχθηκε εύκολη λεία για τους εμπειροπόλεμους άνδρες της Βέρμαχτ, παρότι αντιπαρέταξε περίπου 2.900.000 άνδρες, 12.000 τανκς και 8.000 αεροπλάνα. Υπήρχε πρόβλημα ηγεσίας, καθώς πολλοί ανώτατοι αξιωματικοί είχαν πέσει θύματα των σταλινικών εκκαθαρίσεων τη δεκαετία του '30 και το υλικό ήταν εν πολλοίς απαρχαιωμένο. Όλα αυτά αντισταθμίζονταν από τη γενναιότητα στρατού και λαού που αγωνίζονταν για την υπεράσπιση της πατρίδας τους.

Την πρώτη εβδομάδα των στρατιωτικών επιχειρήσεων τα γερμανικά πάντσερ όχι μόνο είχαν καλύψει το ένα τρίτο του δρόμου για τη Μόσχα. Στο νότιο μέτωπο της Ουκρανίας οι Γερμανοί συνάντησαν μεγαλύτερη αντίσταση και χρειάστηκαν ενισχύσεις από την Κεντρική Στρατιά, γεγονός που καθυστέρησε ακόμη πιο πολύ την επιχείρηση κατάληψη της Μόσχας.

Τον Σεπτέμβριο του 1941 η Βόρεια Στρατιά έφτασε προ των πυλών του Λένινγκραντ. Ο Χίτλερ διέταξε τους στρατηγούς του να μην επιτεθούν στη σημαντική αυτή πόλη, αλλά να την πολιορκήσουν και να την αναγκάσουν να παραδοθεί. Το ίδιο διάστημα, η Νότια Στρατιά κατέλαβε με μεγάλες απώλειες το Κίεβο.

Η τελική επίθεση προς τη Μόσχα υπό την κωδική ονομασία «Τυφών» ξεκίνησε αρκετά καθυστερημένα, στις 2 Οκτωβρίου 1941, με τον ρωσικό χειμώνα να κάνει δειλά την εμφάνισή του και να προκαλεί εκνευρισμό στους Γερμανούς στρατηγούς. Βασικός σύμμαχος των αμυνομένων ήταν πλέον ο ρωσικός χειμώνας. Μέσα σε τρεις εβδομάδες, 155.000 άνδρες τέθηκαν εκτός μάχης, οι περισσότεροι από κρυοπαγήματα. Στις 6 Δεκεμβρίου 1941 ο Σοβιετικός στρατηγός Γκιόρκι Ζούκοφ, που υπερασπιζόταν τη Μόσχα, πέρασε στην αντεπίθεση και απώθησε τους Γερμανούς μακριά από τη σοβιετική πρωτεύουσα, κατά τη διάρκεια του Ιανουαρίου του 1942.

Η «Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα» στοίχισε στους Γερμανούς 174.000 νεκρούς, 36.000 αγνοουμένους και 604.000 τραυματίες, ενώ ανυπολόγιστος είναι ο αριθμός των Σοβιετικών που έπεσαν στο πεδίο της μάχης.

Με μια ματιά…

168 π.Χ.: Διεξάγεται η Μάχη της Πύδνας, που θέτει τέλος στον Γ’ Μακεδονικό Πόλεμο. Οι Ρωμαίοι, με αρχηγό τον Λούκιο Αιμίλιο Παύλο, νικούν και συλλαμβάνουν αιχμάλωτο τον βασιλιά της Μακεδονίας Περσέα. Έτσι, ανοίγει ο δρόμος για την κατάκτηση της Ελλάδας από τους Ρωμαίους.

431: Αρχίζει τις εργασίες της στην Έφεσο η Γ’ Οικουμενική Σύνοδος, με σκοπό την καταδίκη του Νεστοριανισμού.

1973: Η Τζένη Καρέζη και ο Κώστας Καζάκος ανεβάζουν στο θέατρο «Αθήναιον» το έργο του Ιάκωβου Καμπανέλλη «Το μεγάλο μας τσίρκο».

2010: Την εκτίμηση ότι η Ελλάδα θα εξέλθει σύντομα από την οικονομική κρίση εκφράζει ο πρόεδρος της Alpha Bank, Γιάννης Κωστόπουλος, μιλώντας στην Ετήσια Γενική Συνέλευση των μετόχων της τράπεζας.