Τα γεγονότα που «γέννησαν» τον Επιτάφιο του Ρίτσου

Την περίοδο 1931-1936 το απεργιακό κίνημα στη χώρα μας εμφανίζει ιδιαίτερη έξαρση, εξαιτίας της μεγάλης οικονομικής κρίσης που ακολούθησε το κραχ του 1929 και τη στάση πληρωμών της Ελλάδας το 1932. Οι απεργιακοί αγώνες έχουν πρωτόγνωρη μαζικότητα και συχνά καταλήγουν σε αιματηρές συγκρούσεις με την αστυνομία, με νεκρούς και τραυματίες. Οι εργατικές κινητοποιήσεις φθάνουν στην κορύφωσή τους τις 9 Μαΐου του 1936 στη Θεσσαλονίκη, με τη μεγάλη απεργία των καπνεργατών, που πνίγηκε στο αίμα από την κυβέρνηση Μεταξά.

Οι κεντρικοί δρόμοι της πόλης ήταν πλημμυρισμένοι από διαδηλωτές, που επιδιώκουν να κατευθυνθούν προς το Διοικητήριο. Η Χωροφυλακή γρήγορα χάνει τον έλεγχο της κατάστασης και αρχίζει να πυροβολεί στο ψαχνό τους διαδηλωτές, με αποτέλεσμα στο τέλος της ημέρας να καταμετρηθούν 12 νεκροί και πάνω από 280 τραυματίες, όλοι από την πλευρά των διαδηλωτών.

Ο πρωθυπουργός Ιωάννης Μεταξάς προσπάθησε από την αρχή να ρίξει την ευθύνη των αιματηρών επεισοδίων στους κομμουνιστές και τους απεργούς, ότι δήθεν προκάλεσαν τους χωροφύλακες. Κανείς, όμως, δεν τον πίστεψε. Σχεδόν στο σύνολό του ο πολιτικός κόσμος θεώρησε υπεύθυνη τη Χωροφυλακή και την κυβέρνηση, αλλά δεν τόλμησε να ρίξει τον Μεταξά, όπως ζητούσε το ΚΚΕ, γεγονός που θα έχει ολέθριες συνέπειες για το κοινοβουλευτικό καθεστώς λίαν συντόμως, με την ανακήρυξη της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου.

Ο Γιάννης Ρίτσος εμπνεύσθηκε από μία φωτογραφία που είδε στον Ριζοσπάστη με μία μάνα να θρηνεί τον νεκρό γιο της κι έγραψε την περίφημη ποιητική του σύνθεση Επιτάφιος, που μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης. Ο ίδιος ο ποιητής νιώθει την ανάγκη να προλογίσει το ποίημά του. Ο ίδιος ενημέρωνε το αναγνωστικό κοινό από πού εμπνεύστηκε το ποίημα, αλλά και τι θα ακολουθούσε: «Θεσσαλονίκη. Μάης τοῦ 1936. Μιὰ μάνα, καταμεσὶς τοῦ δρόμου, μοιρολογάει τὸ σκοτωμένο παιδί της. Γύρω της καὶ πάνω της, βουΐζουν καὶ σπάζουν τὰ κύματα τῶν διαδηλωτῶν - τῶν ἀπεργῶν καπνεργατῶν. Ἐκείνη συνεχίζει τὸ θρῆνο της».

Τα 10.000 χιλιάδες αντίτυπα που κυκλοφόρησαν από το εκδοτικό της εφημερίδας είχαν σχεδόν εξαντληθεί, αριθμός-ρεκόρ για την εποχή. Όμως, εκείνη την περίοδο ανακηρύχθηκε δικτάτορας ο Ιωάννης Μεταξάς και κάηκαν τα τελευταία 250 εναπομείναντα αντίτυπα στους Στύλους του Ολυμπίου Διός, μαζί με άλλα «ανατρεπτικά» βιβλία. Η οριστική μορφή του ποιήματος εκδόθηκε 20 χρόνια αργότερα, το 1956, η οποία περιλαμβάνει και τα 20 άσματα του Επιταφίου, έξι δηλαδή παραπάνω από αυτά που περιείχε η έκδοση του Ριζοσπάστη το 1936.

ΜΕ ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ...

1945: Οι τελευταίοι υψηλόβαθμοι ναζί του Βερολίνου παραδίδονται στις σοβιετικές δυνάμεις του στρατάρχη Ζούκοφ. Ανάμεσά τους και ο στρατάρχης Καϊτέλ. («Ημέρα της Νίκης»)

1950: Η Διακήρυξη Σούμαν - Ο γαλλολουξεμβούργιος πολιτικός Ρομπέρ Σουμάν παρουσιάζει την πρότασή του για τη δημιουργία της ενωμένης Ευρώπης. Η πρότασή του αυτή, που έμεινε στην ιστορία ως «Διακήρυξη Σούμαν», θεωρείται ότι συνεισέφερε στη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

1956: Μαχητικό συλλαλητήριο υπέρ της Κύπρου που διοργανώνεται στην Αθήνα καταλήγει σε συγκρούσεις με την αστυνομία. Τέσσερις διαδηλωτές κι ένας αστυνομικός διευθυντής σκοτώνονται και 265 άτομα τραυματίζονται, εκ των οποίων οι 165 από σφαίρες.

1960: Η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ ανακοινώνει για πρώτη φορά την έγκριση της διάθεσης αντισυλληπτικού δισκίου.

1960: Ο Πολωνός Γιάτσεκ Γκμοχ κάνει ντεμπούτο με τη Λέγκια Βαρσοβίας, όπου μέχρι την προηγούμενη σεζόν ήταν προπονητής ο Στέφαν Μπόμπεκ.

1968: Δολοφονείται από όργανα της ασφάλειας που τον συνέλαβαν στη Λεπτοκαρυά Πιερίας ο πρώην βουλευτής της ΕΔΑ και στέλεχος του ΚΚΕ Γιώργος Τσαρουχάς. Επισήμως, ο θάνατός του αποδίδεται σε έμφραγμα.

1977: Καταστροφική πυρκαγιά ξεσπά στο ξενοδοχείο «Πολωνία» στο Άμστερνταμ, προκαλώντας 33 θανάτους και 21 σοβαρούς τραυματισμούς.

1980: Ο Γεώργιος Ράλλης γίνεται πρωθυπουργός της Ελληνικής Δημοκρατίας.

1987: Η πτήση 5055 της LOT Polish Airlines συντρίβεται μετά την απογείωσή της στη Βαρσοβία, σκοτώνοντας και τους 183 επιβαίνοντες.

2001: Η μεγαλύτερη τραγωδία στην ιστορία του αφρικανικού ποδοσφαίρου. Ο αγώνας Hearts of Oak - Kumasi Ashanti Kotoko στην Άκρα της Γκάνα σημαδεύεται από πρωτοφανή επεισόδια που καταλήγουν στον θάνατο 130 φιλάθλων όταν η αστυνομία, σε μια προσπάθεια να ελέγξει την κατάσταση με ρίψη δακρυγόνων, κλείνει τις θύρες του γηπέδου εγκλωβίζοντας τους 70.000 θεατές

2007: Ολοκληρώνεται η κατασκευή του νέου γηπέδου του «Γουέμπλεϊ».

2009: Πεθαίνει ο Ευγένιος Σπαθάρης, Έλληνας καλλιτέχνης του θεάτρου σκιών (Γεν. 2/1/1924).

2015: Ο Ολυμπιακός κερδίζει 18-10 τον Παναθηναϊκό στον τελικό Κυπέλλου πόλο Ανδρών.

2018: Ο Ολυμπιακός κερδίζει 3-0 σετ τον ΠΑΟΚ και κατακτά αήττητος το 28ο πρωτάθλημα στην ιστορία του στο βόλεϊ Ανδρών.

2021: Η Μπούργος νικά 64-59 την Καρσίγιακα στον τελικό του Final-8 στο Νίνζνι Νόβγκοροντ και κατακτά για δεύτερη συνεχόμενη σεζόν το Τσάμπιονς Λιγκ Μπάσκετ.