Οι αναρχικοί που δήλωναν αθώοι μέχρι την εκτέλεσή τους

Δύο Ιταλοί αναρχικοί, μετανάστες στις ΗΠΑ, καταδικάζονται σε θάνατο για ληστεία μετά φόνου και εκτελούνται τη δεκαετία του 1920. Η δίκη τους συντάραξε την Αμερική και ο απόηχός της φτάνει μέχρι τις μέρες μας.

Ο Νίκολα Σάκο (1891-1927) και ο Μπαρτολομέο Βαντσέτι (1888-1927) μετανάστευσαν από την Ιταλία στις ΗΠΑ το 1908 και γνωρίστηκαν σε μια διαδήλωση το 1917. Ο μεν Σάκο δούλευε ως τσαγκάρης και νυχτοφύλακας, ο δε Βαντσέτι ως ψαράς στην ευρύτερη περιοχή της Βοστώνης. Και οι δυο ήταν δηλωμένοι αναρχικοί και ασπάζονταν τις ιδέες περί επαναστατικής βίας του συμπατριώτη τους Λουίτζι Γκαλεάνι (1861-1931), μια προσωπικότητα του διεθνούς αναρχικού κινήματος. Οι οπαδοί του είχαν πραγματοποιήσει αρκετές δυναμικές ενέργειες στις ΗΠΑ, με αποκορύφωμα τη βομβιστική επίθεση στο σπίτι του υπουργού Δικαιοσύνης Μίτσελ Πάλμερ στις 2 Ιουνίου 1919.

Οι δύο φίλοι και συναγωνιστές συνελήφθησαν στις 5 Μαΐου 1920 και κατηγορήθηκαν ότι λίγες ημέρες νωρίτερα, στις 15 Απριλίου, είχαν δολοφονήσει στο Σάουθ Μπρέιντρι της Μασαχουσέτης τον ταμία ενός εργοστασίου υποδηματοποιίας και τον σωματοφύλακά του, με σκοπό να αποσπάσουν τα χρήματα της μισθοδοσίας. Κατά τη στιγμή της σύλληψής τους βρέθηκαν πάνω τους αναρχικά φυλλάδια και δύο πιστόλια. Και οι δυο αρνήθηκαν κατηγορηματικά ότι συμμετείχαν στη ληστεία. Η δίκη τους για την ένοπλη ληστεία άρχισε στις 22 Ιουνίου 1920 ενώπιον του Ανωτέρου Δικαστηρίου της Μασαχουσέτης και την 1η Ιουλίου οι ένορκοι τούς κήρυξαν ενόχους και στις 16 Αυγούστου καταδικάστηκαν σε κάθειρξη 15 ετών. Στις 21 Μαΐου 1921 οδηγήθηκαν και πάλι στο δικαστήριο για να αντιμετωπίσουν την κατηγορία για τους δύο φόνους που επέσυρε την ποινή του θανάτου. Η απόφαση των ενόρκων εκδόθηκε στις 21 Ιουλίου και τους επέβαλε την εσχάτη των ποινών. Αμέσως ξεκίνησε ένα διεθνές κύμα υπεράσπισης των δύο μελλοθάνατων, με προεξάρχουσα την Αριστερά. Πολλοί ήταν εκείνοι που είχαν την αίσθηση ότι η ποινική διαδικασία δεν ήταν αμερόληπτη και ότι οι κατηγορούμενοι καταδικάστηκαν μάλλον για τις ριζοσπαστικές τους ιδέες, παρά ως δράστες του φόνου. Κάθε προσπάθεια για επανάληψη της δίκης απέτυχε.

Στις 18 Νοεμβρίου 1925 η υπόθεση πήρε απρόσμενη τροπή, όταν ένας κατηγορούμενος για φόνο, ο Σελεστίνο Μεντέιρος, ομολόγησε ότι είχε συμμετάσχει στη ληστεία, την οποία είχε διαπράξει η συμμορία του Τζο Μορέλι. Όμως, το Ανώτατο Πολιτειακό Δικαστήριο της Μασαχουσέτης αρνήθηκε να διατάξει την επανάληψη της δίκης, λόγω προκυψάντων νέων στοιχείων, επειδή τη σχετική αρμοδιότητα είχε μόνο ο δικαστής που προήδρευσε της δίκης. Τότε επενέβη ο κυβερνήτης της Μασαχουσέτης Άλβαν Φούλερ, ο οποίος διόρισε μια ανεξάρτητη τριμελή επιτροπή για να εξετάσει την υπόθεση, επειδή είχαν διατυπωθεί ευθέως κατηγορίες για κακοδικία κατά του δικαστή Γουέμπστερ Θάγερ, γνωστού στην περιφέρειά του για τα αντικομμουνιστικά του αισθήματα, που δεν δίσταζε να τα εκφράζει ακόμη και μέσα στην αίθουσα του δικαστηρίου.

Στις 3 Αυγούστου 1927 ο κυβερνήτης Φούλερ αρνήθηκε να ασκήσει την εξουσία του για απονομή χάριτος στους δύο μελλοθανάτους, ευθυγραμμιζόμενος με την κρίση της συμβουλευτικής επιτροπής, ότι ο Σάκο και ο Βαντσέτι είχαν τύχει μιας δίκαιης δίκης. Οι ογκώδεις συγκεντρώσεις διαμαρτυρίες και οι διεθνείς εκκλήσεις για τη μη εκτέλεση της θανατικής ποινής δεν έφεραν αποτέλεσμα και ο Νίκολα Σάκο και ο Μπαρτολομέο Βαντσέτι εκτελέστηκαν στις 23 Αυγούστου 1927, επιμένοντας ως το τέλος για την αθωότητά τους.

ΜΕ ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ...
1893: Ο Σπυρίδων Περεσιάδης ολοκληρώνει το θεατρικό έργο «Γκόλφω».
1923: Αρχίζει η εκκένωση της Κωνσταντινούπολης από τα συμμαχικά στρατεύματα, μετά την επικύρωση της Συνθήκης της Λωζάνης από την Εθνοσυνέλευση της Άγκυρας. Επίσης, αρχίζει η εκκένωση των νησιών Ίμβρου και Τενέδου.
1982: Η Εθνική Αντίσταση αναγνωρίζεται με τον νόμο 1285 που ψηφίζει η Βουλή, με πρωτοβουλία της κυβέρνησης του Ανδρέα Παπανδρέου.
1987: Ο Νίκος Αναστόπουλος δίνει τον πρώτο του επίσημο αγώνα με την Αβελίνο στην Ιταλία εναντίον της Σαμπενεντετέζ, σκοράρει δύο γκολ και η ομάδα του κερδίζει 3-0.
2004: Η 22χρονη Αθανασία Τσουμελέκα από την Πρέβεζα κατακτά απρόσμενα το χρυσό μετάλλιο στα 20.000 βάδην στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας.
2008: Ο 74χρονος Βρετανός Ίαν Χίμπελ, από τα πιο μεγάλα ονόματα στον χώρο της ποδηλασίας, ο οποίος τα τελευταία 40 χρόνια είχε γυρίσει όλο τον κόσμο με το ποδήλατό του, σκοτώνεται σε τροχαίο στην Εθνική Οδό, στο ύψος της Βαρυμπόμπης.