Η συνθήκη της Λωζάννης

Την συνθήκη υπέγραψαν η Ελλάδα, η Τουρκία και οι άλλες χώρες που πολέμησαν στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και τη Μικρασιατική Εκστρατεία (1919-1922) και συμμετείχαν στη Συνθήκη των Σεβρών συμπεριλαμβανομένης και της Σοβιετικής Ένωσης.

Βασικό τμήμα της συνθήκης είναι φυσικά οι διμερείς σχέσεις Ελλάδος και Τουρκίας, όμως όχι το αποκλειστικό, καθώς υπεγράφη από 8 κράτη. Από τη μία ήταν η τότε Βρετανική Αυτοκρατορία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Ιαπωνία, η Ελλάδα, η Ρουμανία και το τότε Σερβικό-Κροατικό-Σλοβενικό κράτος, ενώ από την άλλη η Τουρκία.

Η τελευταία ανέκτησε την Ανατολική Θράκη, την Ίμβρο και Τένεδο, μια λωρίδα γης κατά μήκος των συνόρων με τη Συρία, την περιοχή της Σμύρνης και της Διεθνοποιημένης Ζώνης των Στενών, η οποία όμως θα έμενε αποστρατιωτικοποιημένη και αντικείμενο νέας διεθνούς διάσκεψης. Παραχώρησε τα Δωδεκάνησα στην Ιταλία, όπως προέβλεπε και η συνθήκη των Σεβρών, αλλά χωρίς πρόβλεψη για δυνατότητα αυτοδιάθεσης. Ανέκτησε πλήρη κυριαρχικά δικαιώματα σε όλη της την επικράτεια και απέκτησε δικαιώματα στρατιωτικών εγκαταστάσεων σε όλη την επικράτειά της εκτός της ζώνης των στενών.

Αντί καταβολής πολεμικών αποζημιώσεων από την Ελλάδα, η Τουρκία δέχθηκε να της αποδοθεί το τρίγωνο του Κάραγατς στη Θράκη, γνωστό και ως Παλαιά Ορεστιάδα. Τα νησιά Ίμβρος και Τένεδος παραχωρήθηκαν στην Τουρκία με τον όρο ότι θα διοικούνταν με ευνοϊκούς όρους για τους Έλληνες (το 1926 η τουρκική κυβέρνηση ακύρωσε με νόμο αυτήν τη διάταξη).

Σε αντάλλαγμα, η Τουρκία παραιτήθηκε από όλες τις διεκδικήσεις για τις παλιές περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας εκτός των συνόρων της και εγγυήθηκε τα δικαιώματα των μειονοτήτων στην Τουρκία. Με ξεχωριστή συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας αποφασίστηκε η υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών από τις δύο χώρες και η «μη εγκατάσταση ναυτικής βάσεως» κάποιων νησιών του Αιγαίου. Αργότερα με τη Συνθήκη του Μοντρέ, η Τουρκία απέκτησε ξανά το δικαίωμα στρατιωτικοποίησης των Στενών, της Ίμβρου, Τενέδου, και αντίστοιχα η Ελλάδα της Λήμνου και Σαμοθράκης.

Η ανταλλαγή μειονοτήτων που πραγματοποιήθηκε προκάλεσε μεγάλες μετακινήσεις πληθυσμών. Μετακινήθηκαν από τη Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη στην Ελλάδα 1.650.000 Οθωμανοί υπήκοοι χριστιανικού θρησκεύματος και από την Ελλάδα στην Τουρκία 670.000 Έλληνες υπήκοοι, μουσουλμανικού θρησκεύματος. Η θρησκεία και όχι η εθνικότητα αποτέλεσε το βασικό κριτήριο για την ανταλλαγή. Σύμφωνα με το άρθρο 2β της συνθήκης χρησιμοποιήθηκε ο όρος Μουσουλμάνοι και όχι Τούρκοι.

Με μια ματιά…

1879 - Πεθαίνει ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Έλληνας ποιητής και πολιτικός (Γεν. 1/9/1824)

1897 - Γεννιέται η Αμέλια Έρχαρτ, Αμερικανίδα πιλότος, η πρώτη γυναίκα που διέσχισε μόνη της τον Ατλαντικό (Θαν. 5/1/1939).

1908 - Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου, λίγο πριν από τον τερματισμό του μαραθωνίου, ο ιταλός Ντοράντο Πιέτρι σωριάζεται στο έδαφος. Μερικοί θεατές τον βοηθούν να καλύψει τα τελευταία μέτρα, με αποτέλεσμα να ακυρωθεί. Νικητής ανακηρύσσεται ο Αμερικανός Τζον Χέις.

1909 -Ιδρύεται στην τουρκοκρατούμενη Θεσσαλονίκη η Σοσιαλιστική Εργατική Ομοσπονδία, γνωστή και ως «Φεντερασιόν» από τον Αβραάμ Μπεναρόγια.

1974 - Χιλιάδες λαού υποδέχονται στο αεροδρόμιο του Ελληνικού στις 14.00 τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, που φτάνει από το Παρίσι, με αεροπλάνο του προέδρου της Γαλλίας, Βαλερί Ζισκάρ Ντ’ Εστέν. Στις 16:15 ορκίζεται πρωθυπουργός μπροστά στον στρατηγό Φαίδωνα Γκιζίκη.

1982 - Καταργείται στην Ελλάδα η ποινική δίωξη της μοιχείας, με την ψήφιση του σχετικού νομοσχεδίου.

2005 - Πεθαίνει ο Ρίτσαρντ Ντολ, Βρετανός επιδημιολόγος, ο πρώτος επιστήμονας που συνέδεσε το κάπνισμα με τον καρκίνο των πνευμόνων (Γεν. 28/10/1912).

2008 - Ο Αλέξης Τσίπρας, στην πρώτη του εμφάνιση ως πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ στην καθιερωμένη δεξίωση του Προέδρου της Δημοκρατίας για την επέτειο της αποκατάστασης της δημοκρατίας, συνοδεύεται από την 23χρονη Αφρικανή μετανάστρια Καντίντζα Σάνκο και κλέβει την παράσταση.